Morgunblaðið - 13.10.2017, Blaðsíða 24

Morgunblaðið/RAX
Hreindýr Réttara væri að fjölmiðlar birtu myndir af lifandi dýrum en dauðum.
Mikið væri óskandi að fjölmiðlar
gætu hætt að birta myndir af hrein-
dýraveiðum. Hreindýraveiðar eru
ógeðfelld iðja og almennir borgarar
hafa enga ánægju af því að sjá blóðs-
úthellingar og hræ í sjónvarpi og
blöðum. Það er algjör óþarfi að vera
að gera veiðimönnum hátt undir
höfði fyrir það eitt að stunda tóm-
stundaiðju sem kemur öðrum ekki
við.
Steinunn Eyjólfsdóttir
Velvakandi Svarað í síma 569-1100 frá kl. 10-12 velvakandi@mbl.is
Hættum að birta myndir af hræjum
24 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 13. OKTÓBER 2017
Í ræðum, greinum
og viðtölum hafa lax-
eldismenn á Íslandi
sagt skýrum orðum að
þeir vilji gæta þess
vandlega að náttúra
landsins verði hvorki
sködduð né skemmd af
eldisstarfsemi þeirra.
Náttúran muni ávallt
njóta vafans. Nú er
fyllilega tímabært að
krefjast þess að þeir standi við lof-
orð og yfirlýsingar.
Laxeldi í opnum kvíum glímir við
margvíslegt torveldi. Þar er laxa-
lúsin argasti fjandinn. Það virðist
ógjörlegt að útrýma henni, hún
myndar ónæmi gegn hverskonar út-
rýmingarefnum (eiturefnum), stór-
skaðar eldislaxinn, leggst á villtan
lax og drepur laxaseiði. Lúsin hefur
valdið miklu tjóni.
Hundruð þúsunda laxa sleppa úr
kvíum árlega. Enn hefur ekki tekist
að girða fyrir flótta hans úr opnum
kvíum. Í Noregi hefur eldislax þegar
lagt undir sig annálaðar laxveiðiár
og hið sama hefur gerst í Kanada og
í Washington-ríki í Bandaríkjunum.
Fyrirsjáanlegar eru óafturkræfar
erfðabreytingar á villtum laxi.
Þá er mengun frá eldiskvíum mik-
il og skaðleg. Í Noregi
hafa verið færðar sönn-
ur á að úrgangur frá
kvíum drepur rækju og
humar og margvíslegt
botndýralíf. Í úrgang-
inum er laxaskítur og
fæðuleifar, ýmis efni
sem notuð eru til að
drepa lúsina, geymslu-
efni úr laxafóðri og
fúkkalyf. Í Frétta-
blaðinu 27. september
sl. segir frá því, að lax-
eldi Arnarlax við
Hlaðseyri í Patreksfirði hafi verið
slegið af og fiskur ekki settur í kví-
arnar þar. Uppsafnaður lífrænn úr-
gangur sé mikill og flytjist með
straumum inn fjörðinn þar sem
botndýralíf er fátækara inni í firð-
inum og við kvíarnar. Og til hvaða
ráða var gripið? Kvíarnar voru flutt-
ar annað.
Þá glíma eldismenn við ýmsar
sýkingar í laxinum. Þar á meðal eru
sýkingar í brisi fiskanna, sem hafa
drepið mikinn fjölda þeirra.
Norðmenn hafa áratuga reynslu
af fiskeldi og ættu „íslensku“ eld-
isfyrirtækin að hafa lært það af þeim
að ekki er vit í öðru en að ala laxinn í
lokuðum kvíum. Norsk stjórnvöld
hafa beint þeim tilmælum til inn-
lendra eldisfyrirtækja að skipta út
opnum kvíum fyrir lokaðar. Þá hafa
stjórnvöld dregið úr leyfisveitingum,
m.a. ekki heimilað stækkanir eld-
isstöðva.
Lokuðu kvíarnar hafa marga
kosti. Þar vex laxinn hraðar. Laxa-
lúsin kemst ekki að honum í jafn rík-
um mæli og í opnum kvíum. Sama
gildir um þær pestir sem hafa herjað
á laxinn. Úr lokuðum kvíum sleppur
laxinn ekki og allur útgangur fellur í
lokuð hólf neðst í kvíunum og er
dælt þaðan um borð í sérstök dælu-
skip. Úrgangurinn er síðan þurrk-
aður og mun nýtast sem áburður.
Við sem höfum andæft laxeldi í
opnum kvíum erum ekki andstæð-
ingar fiskeldis og þá laxeldis al-
mennt. Við gerum hins vegar kröfu
til þess að eldið sé rekið af fyllsta ör-
yggi og hafi ekki í hótunum við nátt-
úru landsins. Meðal annars þess
vegna krefjumst við þess að eldis-
menn standi við gefin loforð um að
náttúran fái ávallt notið vafans. Eina
leiðin til að standa við þau loforð er
að allt eldi fari fram í lokuðum kví-
um eða á landi.
Hin hlið eldismálsins er þær
spurningar sem vakna um lagalega
stöðu eldisins og hvort erlendir
menn geti, án mikilla takmarkana og
nánast gjaldfrítt, nýtt hafið í kring-
um Ísland sér til ábata. Það verður
dómstólanna að skera úr um það.
Allir sem fylgst hafa með fyrirætl-
unum eldisfyrirtækjanna vita að þar
eru norskir eigendur að færa út kví-
arnar í orðsins fyllstu merkingu
vegna þess hve þrengir að laxeldi í
Noregi. Arðurinn af þessari starf-
semi verður að óverulegu leyti eftir
hér á landi. Hann fer til Noregs.
Allt laxeldi í lokaðar kvíar
Eftir Árna
Gunnarsson » Við krefjumst
þess, að eldismenn
standi við gefin loforð
um að náttúran fái
ávallt notið vafans.
Eldið þarf því að fara
fram í lokuðum kvíum.
Árni Gunnarsson
Höfundur er fv. alþingismaður.
gunnsa@simnet.is
flísar fyrir vandláta
PORCELANOSA
Skútuvogi 6 - Sími 568 6755
Öllum áhugamönn-
um um íslenskan
landbúnað hlýtur að
vera umhugsunarefni
að einungis nokkrum
mánuðum eftir sam-
þykkt 10 ára samn-
ings stjórnvalda við
íslenska bændur –
skuli komin upp
grafalvarleg staða í
þessari burðargrein í atvinnulífi
landsbyggðanna. Staðan er hvað
erfiðust í sauðfjárbúskap og úr-
vinnslunni og kallar á neyðar-
aðgerðir ef ekki á illa að fara. Það
er ýmislegt sem veldur en í stað
þess að gera ástæðurnar að meg-
inatriði viljum fremur beina sjónum
okkar að því sem við teljum að
gera þurfi.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur und-
anfarna daga reynt að ná samstöðu
um bráðaaðgerð til að skapa for-
sendu fyrir að sláturhús geti hækk-
að verð aftur og skilað 600 – 700
milljónum hærra verði til bænda,
en nú útlit fyrir. Pólitískur veru-
leiki dagsins kemur hins vegar í
veg fyrir slíka bráðaaðgerð. Fyrst
og fremst vegna innbyrðis átaka og
þess óskammfeilna viðhorfs, sem
sést votta fyrir, að nota neyð
bænda til atkvæðaveiða. Fram-
ganga sumra stjórnmálaflokka er
þannig klædd í búning hags-
munagæslu fyrir neytendur – þeg-
ar allt eins mætti segja að verið
væri að verja hagsmuni þeirra sem
fjárfest hafa í stórum verslana-
samsteypum.
Tekjutap sauðfjárbænda er gíf-
urlegt. Áhrifin á byggðir verða
bæði umfangsmikil og alvarleg tak-
ist ekki að endurreisa rekstur
sauðfjárbúa.
Að langstærstum hluta skapast
þessi kreppa af verðfalli á kjöti í
Evrópu í kjölfar á viðskiptastríði
ESB og Rússlands. Deilu sem Ís-
land hefur stutt. Rétt eins og oft
áður þegar áföll verða af völdum
pólitískra ákvarðana eða annarra
vandræða getur ríkisvaldið ekki
annað en lagt fram verulega fjár-
muni til að létta undir í slíkri
kreppu. Sjálfstæðisflokkurinn styð-
ur að bæði verði verulegum fjár-
munum varið til aðgerða og að þær
aðgerðir sem gripið verði til geti til
lengri tíma dugað til að efla þennan
mikilvæga búskap á ný.
Aukaaðalfundur Landssamtaka
sauðfjárbænda ályktaði um aðgerð-
ir. Þær tillögur eru grundvöllur að
samkomulagi við bændur. Því án
samvinnu við þá er marklaust að
vinna.
Það er ekki einfalt að bregðast
við. Forgangsmál er að sauð-
fjárbændur hafi sameiginlega hags-
muni. Með núverandi umhverfi eru
sauðfjárbændur tvístraður og
ósamstæður hópur. Takist það ekki
er ekki mögulegt að endurreisa af-
komu bænda í sauðfjárrækt. Til að
þetta sé hægt þarf ekki að ganga
gegn hagsmunum einstakra hópa –
eins og núverandi samningar snú-
ast að einhverju leyti um. En það
þarf kjark til að stokka upp núver-
andi umhverfi og leggja út í að-
gerðir með skýrum markmiðum.
Svarið er ekki að stefna að stór-
felldri fækkun fjár – en frekar að
stefna að meiri verðmætum,
vöruþróun og hagkvæmari og heil-
brigðara umhverfi – í rekstri slát-
urhúsa, verkaskiptingu þeirra og
starfsumhverfi bænda. Ásamt fleiri
stoðum undir byggð og búskap.
Um þessi efni ræðum við sjálf-
stæðismenn nú á vel sóttum fund-
um um byggða- og landbúnaðar-
mál. Að baki þeim hugmyndum og
tillögum sem þar eru kynntar ligg-
ur sú sannfæring að okkur Íslend-
ingum vegni best þegar byggðirnar
blómstra, til sjávar og sveita, í
dreifbýli sem þéttbýli. Markmið
okkar er að skapa tækifæri um allt
land þannig að ungt fólk hafi raun-
verulegt valfrelsi um búsetu svo Ís-
land allt blómstri.
Við leggjum áherslu á að þegar
að loknum kosningum verði það
forgangsmál að leysa bráðavanda
sauðfjárbænda en um leið vinna
með bændum að því að styrkja um-
hverfi landbúnaðarins og bæta af-
komuna.
Látum allt Ísland blómstra
Eftir Harald
Benediktsson
og Kristján Þór
Júlíusson
» Tekjutap sauð-
fjárbænda er
gífurlegt. Áhrifin á
byggðir verða bæði
umfangsmikil og
alvarleg takist ekki að
endurreisa rekstur
sauðfjárbúa.
Haraldur
Benediktsson
Haraldur Benediktsson er oddviti
Sjálfstæðisflokksins í Norðvest-
urkjördæmi og Kristján Þór
Júlíusson er oddviti Sjálfstæð-
isflokksins í Norðausturkjördæmi.
Kristján Þór
Júlíusson
Allt um
sjávarútveg