Morgunblaðið - 13.10.2017, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 13. OKTÓBER 2017
Sumir segja að það sé til nóg orka í
landinu, henni sé bara ekki rétt
dreift. Mér þætti forvitnilegt að fá
svör við því.“
Edda á Hamarsheiði segir að
vissulega yrði það skárra ef orkan
færi ekki til stóriðju, „en mér finnst
ótímabært að ræða það. Í mínum
huga snýst málið um að við erum að
byrja á vitlausum enda. Það er engin
áætlun á landsvísu um hvernig við
viljum nýta orkuna. Við gætum bætt
ýmislegt ef við skoðuðum það. Við er-
um algjörir orkusóðar og eins og
staðan er þá er einfaldlega ekki þörf á
meiri orku. Það er til nóg af henni.
Við þurfum að endurskoða það
hvernig við notum hana.“
Virkja þyrfti fyrir Thorsil
Í frétt sem birtist á vef Landsvirkj-
unar fyrir tveimur árum kom fram að
fyrirtækið hefði komist að sam-
komulagi um drög að samningi við
Thorsil um afhendingu á raforku til
fyrirhugaðs kísilvers í Helguvík.
Miklar tafir hafa orðið á því verkefni
og hefur fjármögnun þess ekki enn
verið tryggð. Í fréttinni kom fram að
síðari áfangi orkuafhendingar til
Thorsil yrði við gangsetningu
Hvammsvirkjunar sem þá var áætluð
um mitt ár 2020.
Landsvirkjun gerði síðar raforku-
samning við Thorsil um afhendingu
55 megavatta. Félögin eru enn í sam-
starfi þrátt fyrir tafirnar og óvissuna
sem ríkir um framhaldið.
En hver er staðan nú, myndi orkan
sem fengist úr Hvammsvirkjun fara í
rekstur kísilvers Thorsil í Helguvík?
„Það var alltaf gert ráð fyrir að
Thorsil færi í gang áður en Hvamms-
virkjun yrði byggð,“ segir Hörður.
„Og Hvammsvirkjun yrði byggð
hvort sem Thorsil kæmi með sitt
kísilver eða ekki. Vissulega mun
Thorsil kalla á frekari virkjanir en
þarna er þó ekki bein tenging á milli.“
Það myndi engu breyta um afstöðu
Önnu Sigríðar á Stóra-Núpi til virkj-
unarinnar ef tryggt yrði að orkan
nákvæmlega hvenær ráðist verði í
byggingu hennar og „ljóst er að ekki
verður farið í framkvæmdir á næsta
ári“.
Nokkur atriði skýra þetta að sögn
Harðar. Enn er eftir að afgreiða
ákveðin skipulagsmál og sækja um
ýmis leyfi. Það ferli er tímafrekt.
„Eftir að tekin hefur verið ákvörðun
um að ráðast í byggingu virkjunar-
innar mun það taka að minnsta kosti
þrjú og hálft ár að bjóða út fram-
kvæmdir, byggja virkjunina og koma
henni í fullan rekstur.“
Þá er Landsvirkjun nú að ljúka
framkvæmdum við Búrfell II og
Þeistareyki. „Landsvirkjun hefur
aldrei áður byggt tvær virkjanir í
einu. Svo hefur efnahagsástandið
einnig mikil áhrif, nú er óhagstætt að
fá tilboð í stór verk, þau gætu verið
20-30% dýrari en í meðalári.“
Krafa um sjálfbæra notkun
Björgvin oddviti segir fyrir sitt
leyti að líkur séu á því að Hvamms-
virkjun verði byggð einhvern daginn,
„en við hljótum að gera þá kröfu að
rafmagnið sé notað í eitthvað sem fari
á okkar svæði, að minnsta kosti að
hluta, og að starfsemin sé sjálfbær,
umhverfisvæn og þjóðhagslega hag-
kvæm“.
Hann er nefnilega á þeirri skoðun
að velja eigi kaupendur orkunnar vel,
ekki síst í ljósi þess sem á undan er
gengið varðandi rekstur kísilversins í
Helguvík. „Einhverra hluta vegna
töldu menn að kísilframleiðsla væri
allt öðruvísi en álframleiðsla. Svo
kemur í ljós að hún er að minnsta
kosti jafn vafasöm umhverfislega.“
Fyrir um tveimur áratugum hafi
um helmingur raforkunnar hér á
landi farið til stóriðju en nú sé hlut-
fallið orðið um 80%. Fyrir utan þá
áhættu sem fylgi því að leggja mörg
egg í sömu körfuna og til verkefna í
svipaðri starfsemi, sé raforka á Ís-
landi umhverfisvæn. „Og við þurfum
að skoða það vel og vandlega að hún
fari í umhverfisvæna starfsemi.“
Björgvin telur vakningu hafa orðið
í þessa veru, ekki aðeins meðal al-
mennings heldur einnig hjá Lands-
virkjun og öðrum orkufyrirtækjum.
Umræðan í samfélaginu sé nú á ann-
an veg en áður.
Anna María bóndi í Hlíð telur að ef
tryggt yrði að rafmagnið úr
Hvammsvirkjun færi ekki til stóriðju
heldur til dæmis í uppbyggingu fyrir
rafbílaflotann yrði væntanlega meiri
sátt um hana. Slíkt myndi þó ekki
breyta hennar persónulegu afstöðu,
„því mér finnst alltof miklu fórnað.
færi ekki til stóriðju. Hún segir að
látið sé eins og stóriðjan sé einhver
fasti til allrar framtíðar sem þurfi
alltaf að vaxa. Hún veltir fyrir sér
hvort ekki sé komið að því að fækka
stóriðjuverum frekar en að fjölga
þeim. „Þá væri hægt að byggja upp
aðrar atvinnugreinar og sækja
orkuna sem stóriðjan notaði.“
Hörður bendir á að í hagvexti og
fólksfjölgun aukist orkunotkun.
Orkuspá Orkustofnunar, sem að hans
mati er heldur varfærin, geri ráð fyr-
ir að almenni markaðurinn, þ.e. aðrir
en stórnotendur, muni vaxa um 10-12
MW á ári. „Það þýðir að á 4-5 ára
fresti þarf nýja 50 megavatta virkjun
að því gefnu að allir notendur sem
eru núna haldi áfram.“ Hann segir að
sá möguleiki sé fyrir hendi að einhver
stórnotandi hætti starfsemi. „Það er
eðli allra verksmiðja að þær hætta
einhvern tímann rekstri. En eftir því
sem ég best veit gengur starfsemi
okkar stórnotenda vel og er fullur
hugur hjá þeim að starfa hér áfram.“
Í athugasemdum félagsins Gjálpar
við frummatsskýrslu Hvammsvirkj-
unar segir að virkjunin yrði afturför
fyrir sveitina og myndi draga úr
möguleikum á fjölbreyttri atvinnu-
uppbyggingu og innihaldsríku sam-
félagi. Félagið benti ennfremur á
gildi náttúrunnar fyrir ferðaþjónustu
sem er vaxandi á Suðurlandi sem og
annars staðar á landinu. „Manngert
umhverfi Hvammsvirkjunar og
Hagalóns vinna bæði gegn þessari
mikilvægu atvinnugrein og þeim hug-
hrifum sem erlendir ferðamenn
sækja í á svæðinu.“
Forstjóri Landsvirkjunar segir að
sé það vilji samfélagsins að nýta nátt-
úruna til orkuvinnslu þá hafi það allt
umtalsverð áhrif á umhverfið. Hann
bendir á að öll orka sem er nýtt á Ís-
landi fari í þörf verkefni samkvæmt
mati samfélagsins á hverjum tíma,
hvort sem er til að mæta almennum
hagvexti, til orkuskipta, stækkun ál-
vera, kísilvera eða annarrar stóriðju,
vexti í rekstri gagnavera eða aukn-
Áhrif á líðan og samskipti fólks
„Hvers vegna er ekki skoðað hvaða áhrif [áratuga löng umræða um virkj-
anir] hefur haft á líðan og samskipti fólks innan sveitarinnar?“ spyr Edda
Pálsdóttir. Hún og maður hennar, Pétur Sólmar Guðjónsson, eru bæði
læknar og vilja gjarnan setjast að í Skeiða- og Gnúpverjahreppi.
Hamraborg 10, Kópavogi – Sími: 554 3200
Opið: Virka daga 9.30-18 Laugardaga 11–14
GOTT ÚRVAL
AF UMGJÖRÐUM
Verið velkomin til
okkar í sjónmælingu