Morgunblaðið - 02.12.2017, Side 36

36 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 2. DESEMBER 2017
Góð læknisfræði er
ekki eingöngu fram-
kvæmd flókinna
tæknilegra aðgerða
hvort sem er í skurð-
eða lyflækningum,
heldur almenn kunn-
átta og dómgreind til
að ákveða hvenær
eigi og ekki síður
hvenær eigi ekki að
nota þær.
Karólínska stofnunin í Svíþjóð
telur plastbarkaígræðsluna mestu
mistök og hneyksli stofnunarinnar
og sænska heilbrigðiskerfisins.
Ráðherra rak stjórn stofnunar-
innar og margir yfirmenn sjúkra-
hússins voru einnig reknir þótt
þeir væru ekki beinir aðilar að
málinu. Nóbelsnefndarmenn hafi
orðið að segja af sér. Þátttak-
endur í þessu hneyksli voru þrír
íslenskir læknar á mismunandi
hátt, en hvað er gert hér?
Hin „óháða“ nefnd kennara og
nemenda Háskóla Íslands og
Landspítala háskólasjúkrahúss
komst loks að því að eitthvað hefði
verið athugavert við þátttöku
tveggja lækna þegar málið er far-
ið að fyrnast hérlendis. Nefndin
komst að þeirri nið-
urstöðu að skurð-
læknirinn hefði verið
blekktur til þátttöku,
það ætti að þýða; a)
senda fyrsta sjúkling-
inn, erlendan rík-
isborgara í þessa
ólöglegu tilraun-
aðgerð, b) hagræða
tilvísun, c) að taka
þátt í aðgerðinni og
þekkja ekki mun á
plasti og lífrænum
vef, d) verða meðhöf-
undar að grein í hinu virta lækna-
blaði Lancet sem þykir mikill
heiður, þótt sterkur grunur væri
um rangar upplýsingar, e) kynn-
ingu í Hátíðarsal Háskóla Íslands
um afrekið með sýningu á sjúk-
lingnum, f) látið hjá líða að draga
sig úr hópi höfunda eins og marg-
ir meðhöfunda gerðu þegar ljóst
var að fullyrðingar í greininni
stæðust ekki.
Sænsk siðanefnd hefur nú úr-
skurðað að upplýsingar þar eru
rangar og úrskurðað það sem vís-
indamisferli. Í virtum háskólum
leiðir það til endaloka akademísks
ferils. Fróðlegt verður að sjá hvað
Háskóli Íslands gerir.
Hvað furðulegust er dómgreind
þáverandi forstjóra Karólínska
sjúkrahússins sem leyfði aðgerð-
ina og var þannig ábyrgari en
margir brottreknir Svíar. Hann
væri ekki gjaldgengur í neina
ábyrgðarstöðu í Svíþjóð en tekur
að sér æðsta embætti heilbrigð-
iskerfis Íslands, þ.e. Landlækn-
isembættið. Hann gagnrýnir heil-
brigðiskerfið með allt öðru en
lítillæti og úthúðar læknum, eink-
um þeim sem hafa haft forystu í
að veita sérfræðiþjónustu utan
kostnaðarsamra legudeilda sjúkra-
húsa.
Íslenskur almenningar sem og
útlendingar eiga að geta treyst því
að yfirmenn heilbrigðiskerfisins
hafi sæmilega dómgreind og séu
gerðir ábyrgir gerða sinna. Heil-
brigðiskerfið þarf ekki aðeins
mygluhreinsun húsakosts heldur
einnig forystuhreinsun.
Plastmisferli
Eftir Birgi
Guðjónsson »Heilbrigðiskerfið
þarf ekki aðeins
mygluhreinsun húsa-
kosts heldur einnig for-
ystuhreinsun.
Birgir Guðjónsson
Höfundur er fyrrverandi aðstoð-
arprófessor við Yale University
School of Medicine og leiðarahöf-
undur í Lancet.
Fráveitumál hafa
verið í brennidepli
undanfarin misseri,
ekki bara í Mývatns-
sveit, heldur einnig á
landsvísu eftir stöðu-
skýrslu Umhverf-
isstofnunar frá því í
haust. Í skýrslunni
kemur fram að þótt
öll þéttbýlissvæði hafi
átt að vera komin með
fullnægjandi skólphreinsun í lok
árs 2005 sé mikill misbrestur þar á.
Fráveitumálin fá því falleinkunn en
þau eru á ábyrgð sveitarfélaga í
skilgreindu þéttbýli. Í skýrslu Um-
hverfisstofnunar vantar því miður
upplýsingar um fráveitumál í Mý-
vatnssveit. Samkvæmt upplýs-
ingum Umhverfisstofnunar vantaði
upplýsingar frá heilbrigðisnefnd
Norðurlands eystra í skýrsluna.
Staðreyndin er sú að staða fráveit-
umála í Mývatnssveit virðist vera
með því betra sem gerist á landinu.
Hér er tveggja þrepa hreinsun þar
sem við á með rotþróm og situr-
beðum og tvö nýjustu hótelin, sem
eru utan þéttbýlis, eru með hreinsi-
stöðvar sem er þriðja þrepið í
hreinsuninni. Engu að síður eru
gerðar strangari kröfur um fráveit-
umál í Mývatnssveit af hálfu heil-
brigðiseftirlitsins en þekkist ann-
ars staðar á landinu þar sem
Mývatn er skilgreint sem við-
kvæmur viðtaki. Hér þarf að setja
hreinsun sem er umfram tveggja
þrepa og í raun tæknilegt úrlausn-
arefni hvernig skuli standa að því.
Heildarkostnaður í Mývatnssveit
við slíka hreinsun, samkvæmt
skýrslu sem umhverfisráðherra lét
gera, eru um 500 til 700 milljónir
króna.
Á sama tíma og heilbrigðiseft-
irlitið hefur Mývetninga undir
smásjá hefur umhverfis- og
auðlindaráðuneytið verið að endur-
skoða reglugerð um fráveitur og
skólp. Nefnd á vegum ráðuneyt-
isins hefur lagt til ýmsar breyt-
ingar sem eru ætlaðar til að ein-
falda ákvæði reglugerðarinnar og
gera hana skýrari. Skútustaða-
hreppur sendi inn um-
sögn um reglugerðina
með ýmsum athuga-
semdir sem Samorka
tók undir. Aðallega er
gerð athugasemd við
skilgreininguna á svo-
kölluðum persónuein-
ingum í 12. gr. í reglu-
gerðardrögunum en
hún getur skipt veru-
legu máli. Í núgildandi
reglum er til staðar
óvissa um útreikning
persónueininga. Sú
óvissa er að hluta til vegna þess að
reglurnar taka einkum mið af hefð-
bundinni íbúðabyggð, þar sem fyrir
liggja tölur um fólksfjölda. Í 19. gr.
gildandi reglugerðar nr. 798/1999,
er ákvæði um kröfur til skólphrein-
isvirkja, þ.e. að þær skuli miðast
við mesta meðalmagn í viku. Slíkt
ákvæði er eðlilegt til þess að
hreinsivirki geti annað mestu
álagsvikum. Hins vegar er órökrétt
að sama viðmið verði notað, til þess
að ákvarða hvort settur skuli upp
ítarlegri hreinsibúnaður á annað
borð. Ákvæði gildandi 19. gr. fjallar
um kröfur til stærðar/afkastagetur
hreinsivirkja, en ekki er um að
ræða viðmið um það hvernig skýra
skuli ákvæði um það hvernig telja
skuli persónueiningar, þannig að
starfsemi teljist fara yfir 50 per-
sónueiningar, sem er hið gullna við-
mið og allt snýst um. Það er því
ekki rétt, sbr. umfjöllun í grein-
argerð með reglugerðardrögunum,
að einungis sé um breytingu á
orðalagi að ræða þar sem umrædd-
ar reglur eru teknar upp í 12. gr.
reglugerðardraganna. Í raun er um
veigamikla breytingu að ræða.
Í ljósi kostnaðar af hreinsibúnaði
við skólp í dreifbýli getur þetta
eina reglugerðarákvæði varðað
hundruð milljóna, ef ekki milljarða
króna hagsmuni, á landsvísu. Dæmi
má nefna um félagsheimili í dreif-
býli, sem lítið er notað, er nýtt til
150 manna ættarmóts þrjá daga yf-
ir sumarmánuð. Jafnvel þótt fé-
lagsheimilið stæði autt að öðru leyti
í vikunni, þá væri meðaltalsálag
þessa viku 64 persónueiningar.
Kröfur yrðu gerðar til aukinnar
skólphreinsunar og ítarlegri
hreinsunar, að nauðsynjalausu,
kostnaðurinn gæti hlaupið á tug-
milljónum. Annað dæmi er ferða-
þjónusta með 15 herbergi, sem nær
100% nýtingu nokkrar vikur á ári,
sem getur fallið þarna undir. Með-
altalsfjöldi persónueininga getur
hins vegar verið langt innan við 50
persónueiningar. Í framangreind-
um tilfellum getur stærð rotþróar
verið miðuð við mesta vikuálag,
sbr. núverandi 19. gr. reglugerðar.
Það blasir hins vegar við að óþarft
og óskynsamlegt er að gera kröfur
um aukna hreinsun skólps, þegar
magn úrgangs er innan við 50 per-
sónueiningar á ársgrundvelli og
virkni rotþróar eðlileg.
Tillaga reglugerðardraga um 12.
gr. er jafnframt andstæð jafnræð-
issjónarmiðum. Þannig félli starf-
semi með stöðuga 4-50 persónuein-
inga notkun á ársgrundvelli ekki
undir kröfur um aukna hreinsun,
en starfsemi með mun færri per-
sónueiningar á ársgrundvelli, sem
þó færi yfir 50 einingar stakar vik-
ur, félli undir auknar kröfur til
hreinsunar. Í raun væru því gerðar
meiri kröfur til þess aðila sem
mengaði minna.
Vonandi ber nýtt Alþingi gæfu til
þess að vinda ofan af þessari nýju
reglugerð um fráveitur og skólp
þegar kemur að skilgreiningu per-
sónueininga. Jafnframt er það von
okkar að nýr umhverfisráðherra
með góðum stuðningi fjármála-
ráðherra taki upp þráðinn í við-
ræðum við Skútustaðahrepp um
lausn á fráveitumálunum líkt og
forverar þeirra í starfi voru komnir
af stað með. Jafnframt skorum við
á þingheim að samþykkja að sveit-
arfélögum verði endurgreiddur
virðisaukaskattur af fjárfestingum
vegna fráveitumála.
Í upphafi skyldi
endinn skoða
Eftir Þorstein
Gunnarsson
Þorsteinn Gunnarsson
» Í raun væru því
gerðar meiri kröfur
til þess aðila sem meng-
aði minna.
Höfundur er sveitarstjóri Skútu-
staðahrepps.
thorsteinn@skutustadahreppur.is
AKUREYRARKIRKJA | Aðventustund kl.
11. Jólasaga, aðventuljós og sálmar. Prestur
er Hildur Eir Bolladóttir. Félagar úr Kór
Akureyrarkirkju syngja. Organisti er Eyþór Ingi
Jónsson. Sunnudagaskóli í Safnaðar-
heimilinu kl. 11. Umsjón hefur Sindri Geir
Ómarsson.
AKURINN kristið samfélag | Samkoma í
Núpalind 1, Kópavogi, kl. 14. Biblíufræðsla,
söngur og bæn.
ÁRBÆJARKIRKJA | Sunnudagaskóli kl. 11.
Jólaleikrit. Hátíðarguðsþjónusta kl. 14. Ein-
söngur Gissur Páll Gissurarson. Kirkjukórinn
leiðir safnaðarsöng, Strætókórinn, organisti
og stjórnandi Krisztina Kalló Szklenár. Eftir
guðsþjónustu er happdrætti líknarsjóðs Ár-
bæjarkirkju og hátíðarkaffi kvenfélagsins.
Jólafundur kvenfélagsins í safnaðarheimili
kirkjunnar mánudag kl. 19. Mæting 18.45.
Bjargræðiskvartettinn syngur.
ÁSKIRKJA | Messa og barnastarf kl. 11.
Benjamín Hrafn og Dagur Fannar leiða sam-
verustund sunnudagaskólans. Séra Sigurður
Jónsson sóknarprestur prédikar og þjónar
fyrir altari. Félagar úr Kammerkór Áskirkju
leiða messusönginn. Orgelleikari Bjartur Logi
Guðnason. Eftir messu efnir Safnaðarfélagið
til laufabrauðsútskurðar í Ási, og verður þar
heitt á könnunni. Guðsþjónusta á Skjóli kl.
13. Séra Sigurður Jónsson þjónar. Bjartur
Logi Guðnason leikur á orgel. Almennur
söngur. Vandamenn heimilisfólks velkomnir.
ÁSTJARNARKIRKJA | Aðventumessa kl.
11. Kór Ástjarnarkirkju syngur undir stjórn
Keiths Reed. Meðhjálpari er Sigurður Þór-
isson og prestur Kjartan Jónsson. Jólaföndur
í sunnudagaskólanum á sama tíma undir
stjórn Hólmfríðar S. Jónsdóttur. Hressing og
samfélag á eftir.
BESSASTAÐAKIRKJA | Aðventu-
guðsþjónusta kl. 11 með þátttöku eldri borg-
ara. Guðrún Ásmundsdóttir og Jón Júlíusson
flytja dagskrá sem heitir Jól á liðnum á öld-
um, Alexandra Chernishova syngur svo og
Kór eldri borgara á Álftanesi. Á sama tíma
verður sunnudagaskóli í Brekkuskógum 1
þar sem helgileikurinn 11. desember verður
undirbúinn. Aðventuhátíð kl. 17. Börn úr
Tónlistarskóla Garðabæjar flytja tónlist.
Álftaneskórinn syngur.
BORGARNESKIRKJA | Messa kl. 11. Kór
eldri borgara syngur. Kórstjóri Zsuzsanna
Budai. Prestur Þorbjörn Hlynur Árnason.
BREIÐHOLTSKIRKJA | Fjölskylduguðsþjón-
usta kl. 11. Sr. Þórhallur Heimisson þjónar
ásamt Steinunni Leifsdóttur og Steinuni Þor-
bergsdóttur. Organisti er Örn Magnússon.
Fyrsta kertið á aðventukransinum tendrað.
Ensk bænastund kl. 14. Aðventusamkoma
kl. 20. Kirkjukórinn flytur aðventu- og jóla-
tónlist, fermingarbörn flytja helgileik, kirkju-
krakkar syngja jólalög. Heitt súkkulaði og
smákökur í boði sóknarnefndar og Hollvina-
félags kirkjunnar.
BÚSTAÐAKIRKJA | Aðventuhátíð kl. 11.
Fjölskyldumessa og vöfflukaffi. Aðventukvöld
kl. 20. Allir kórar kirkjunnar koma fram undir
stjórn Jónasar Þóris kantors. Einsöngvarar:
Jóhann Friðgeir Valdimarsson, Edda Aust-
mann, Þórdís Sævarsdóttir, Ísold Atla Jón-
asdóttir og Tara Mobee. Ræðumaður Björn
Einarsson, formaður Víkings. Ljós tendruð í
lok stundarinnar.
DIGRANESKIRKJA | Fjölskylduguðsþjón-
usta kl. 11, starfsfólk sunnudagaskóla þjón-
ar, prestur Magnús Björn Björnsson. Skátar
koma með friðarljós í upphafi guðsþjónustu.
Veitingar í safnaðarsal að henni lokinni.
Fermingarfræðsla kl. 12.30 og kl. 14. Að-
ventukvöld kl. 20, kór Digraneskirkju syngur,
Marteinn Snævarr Sigurðsson syngur ein-
söng, organisti Sólveig Sigríður Einarsdóttir.
Ræðumaður kvöldsins er Jón Sigurðsson,
fyrrverandi skólastjóri. Veglegar veitingar í
safnaðarsal eftir athöfn.
Dómkirkja Krists konungs, Landakoti |
Messa á sunnud. kl. 8.30 á pólsku, kl.
10.30 á íslensku, kl. 13 á pólsku og kl. 18
á ensku. Messa virka daga kl. 18, og má.
mi. og fö. kl. 8, lau. kl. 16 á spænsku og kl.
18 (vigilmessa).
DÓMKIRKJAN | Messa kl. 11. Karl Sig-
urbjörnsson biskup prédikar og þjónar.
Sunnudagaskóli á kirkjuloftinu í umsjón
Ólafs Jóns og Sigga Jóns. Dómkórinn og Kári
Þormar er organisti. Eftir messu er boðið
upp á kaffi og heimabakaðar smákökur í
safnaðarheimilinu. Kl. 14 er sænsk messa,
séra Þórhallur Heimisson prédikar og þjónar.
FELLA- og Hólakirkja | Kirkjubrall kl. 11.
Söngur, ratleikur, jólaföndur og jólasaga. Að-
ventukvöld kl. 20. Kór kirkjunnar og ein-
söngvarar syngja. Jón Guðmundsson flautu-
leikari og Arnhildur Valgarðsdóttir organisti
spila undir. Jólasaga og ljósin tendruð. Kakó
og smákökur í lok kvöldsins.
FRÍKIRKJAN Hafnarfirði | Sunnudagaskóli
kl. 11. Kvöldguðsþjónusta kl. 20. Minning
látinna. Tendruð verða kertaljós í minningu
látinna ástvina. Kór og hljómsveit kirkjunnar
leiðir sönginn undir stjórn Arnar Arnarsonar.
Organisti er Skarphéðinn Þór Hjartarson og
bassaleikari er Guðmundur Pálsson. Sigríður
Kristín Helgadóttir leiðir stundina.
FRÍKIRKJAN Reykjavík | Guðsþjónusta kl.
14 tileinkuð landinu helga. Fyrsta ljós á að-
ventukransi tendrað. Séra Hjörtur Magni Jó-
hannsson leiðir stundina. Sönghópurinn við
Tjörnina leiðir tónlistina ásamt Gunnari
Gunnarssyni organista. Fermingarbörn og
fjölskyldur þeirra eru hvött til að mæta.
GARÐAKIRKJA | Hátíðarguðsþjónusta kl.
14 með þátttöku Kvenfélags Garðabæjar.
Helga Björk Jónsdóttir djákni þjónar fyrir alt-
ari. Svanhildur Gísladóttir flytur hugvekju. Fé-
lagar í kór Vídalínskirkju syngja og organisti
er Jóhann Baldvinsson. Ljósastund kl.
15.30. Sr. Jóna Hrönn Bolladóttir og Helga
Björk Jónsdóttir djákni. Jóhanna Guðrún
Jónsdóttir syngur við undirleik Davíðs Sig-
urgeirssonar gítarleikara. Sigrún Waage flytur
ávarp og syngur við undirleik Magnúsar Kjart-
anssonar.
GLERÁRKIRKJA | Messa kl. 11. Sr. Stef-
anía G. Steinsdóttir þjónar. Kór Glerárkirkju
leiðir söng undir stjórn Valmars Väljaots.
Sunnudagaskóli á sama tíma. Sunna K.
Gunnlaugsdóttir djákni og leiðtogar. Aðventu-
kvöld kl. 20. Ræðukona kvöldsins er Soffía
Gísladóttir, forstöðumaður Vinnumálastofn-
unar.
GRAFARVOGSKIRKJA | Bangsablessun og
sunnudagaskóli kl. 11. Við hvetjum börnin til
að taka bangsana sína með í kirkjuna. Að-
ventukvöld kl. 20. Guðmundur Andri Thors-
son flytur hugvekju. Fermingarbörn lesa ritn-
ingarvers. Kór Grafarvogskirkju, Vox Populi
og barnakór Grafarvogskirkju syngja. Stjórn-
endur kóranna eru Hákon Leifsson, Hilmar
Örn Agnarsson og Sigríður Soffía Hafliðadótt-
ir.
GRAFARVOGUR - KIRKJUSELIÐ Í
SPÖNG | Selmessa kl. 13. Séra Guðrún
Karls Helgudóttir prédikar og þjónar. Vox Po-
puli leiðir söng og organisti er Hilmar Örn
Agnarsson.
GRENSÁSKIRKJA | Morgunverður kl. 10 og
bænastund kl. 10.15. Barnastarf kl. 11.
Messa kl. 11. Altarisganga. Samskot til
Hjálparstarfs kirkjunnar. Messuhópur þjónar.
Kirkjukór Grensáskirkju syngur. Organisti
Ásta Haraldsdóttir. Prestur sr. María Ágústs-
dóttir. Aðventukvöld kl. 20. Ræðumaður: Ein-
ar Már Guðmundsson rithöfundur. Englatréð
kynnt. Kvennakórinn Glæðurnar og Kirkjukór
Grensáskirkju syngja og leiða almennan
söng undir stjórn Ástu Haraldsdóttur. Kaffi
og smákökur. Hversdagsmessa á fimmtudag
kl. 18.
GRUND dvalar- og hjúkrunarheimili | Að-
ventuhátíð klukkan 14 í hátíðasal Grundar.
Sr. Auður Inga Einarsdóttir heimilisprestur
þjónar. Gunnar Þórólfsson flytur hugvekju og
Hrefna Björnsdóttir les jólasögu. Grundarkór-
inn leiðir söng undir stjórn Kristínar Waage
organista.
GUÐRÍÐARKIRKJA í Grafarholti | Tón-
leikar barnakórs Guðríðarkirkju kl. 16 undir
stjórn Svanfríðar Gunnarsdóttur, kveikt verð-
ur á spádómakertinu. Kveikt verður á jóla-
trénu, dansað í kringum jólatréð og sungin
jólalög. Jólasveininn kemur í heimsókn. Boð-
ið verður upp heitt súkkulaði og piparkökur.
HALLGRÍMSKIRKJA | Messa og barnastarf
kl. 11. Biskup Íslands, Agnes M. Sigurð-
ardóttir, prédikar, sr. Þorvaldur Víðisson og
sr. Irma Sjöfn Óskarsdóttir þjóna fyrir altari.
Messuþjónar aðstoða, lesarar eru ferming-
arbörn, messuþjónar og fulltrúar frá Hjálp-
arstarfinu. Mótettukórinn syngur undir stjórn
Harðar Áskelssonar. Organisti er Björn Stein-
ar Sólbergsson. Barnastarfið er í umsjá Ingu
Harðardóttur. Upphaf landssöfnunar Hjálp-
arstarfs kirkjunnar. Opnun myndlistasýningar
EPI í fordyri kirkjunnar.
HÁTEIGSKIRKJA | Messa og barnastarf kl.
11. Prestur Eiríkur Jóhannsson. Organisti
Steinar Logi Helgason. Kór Háteigskirkju leið-
ir messusöng.
HJALLAKIRKJA Kópavogi | Helgistund kl.
11. Kór Hjallakirkju syngur aðventu- og jóla-
lög undir stjórn Guðnýjar Einarsdóttur org-
anista. Prestur er Sunna Dóra Möller. Sunnu-
dagaskóli á sama tíma á neðri hæðinni. Eftir
stundirnar verður föndur, kakó og piparkökur
í safnaðarsalnum.
HRAFNISTA HAFNARFIRÐI | Aðventuguð-
sþjónusta kl. 11 í Menningarsalnum. Hrafn-
istukórinn leiðir safnaðarsöng. Organisti og
kórstjóri er Böðvar Magnússon. Ritning-
arlestra les Edda María Magnúsdóttir. Sr.
Svanhildur Blöndal prédikar og þjónar fyrir
altari.
HRAFNISTA REYKJAVÍk | Aðventuguð-
sþjónusta kl. 14 í samkomusalnum Helga-
felli. Félagar úr Kammerkór Áskirkju syngja.
Organisti Bjartur Logi Guðnason. Ritningar-
lestra les Kristín Guðjónsdóttir. Séra Svan-
hildur Blöndal prédikar og þjónar fyrir altari
HVALSNESKIRKJA | Messa kl. 20 (ath.
breyttan tíma frá áður auglýstum tíma).
Orð dagsins: Innreið
Krists í Jerúsalem.
(Matt. 21)
Messur á morgun
Allt um sjávarútveg