Morgunblaðið - 11.12.2017, Blaðsíða 17

17
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 11. DESEMBER 2017
Örninn braggast Snorri Rafnsson kom með haförn í útigerði Húsdýragarðsins í Reykjavík á laugardag. Örninn var máttfarinn þegar Snorri fangaði hann nálægt Ólafsvík en er nú að braggast.
Árni Sæberg
Grein eftir Sighvat Björgvinsson
birtist í laugardagsblaði Moggans
þar sem hann fer gagnrýnum orðum
um mótmæli við heimili stjórnmála-
manna misserin eftir hrunið. Beinir
hann spjótum einkum að Birni Þorra
Viktorssyni, lögfræðingi, sem mun
hafa verið áberandi í einhverjum af
þessum mótmælum. Af einhverjum
furðulegum ástæðum blandar Sig-
hvatur mér inn í þessa umræðu og
spyr mig hvort það sé stjórnarskrár-
varinn réttur að ógna börnum
stjórnmálamanna og hræða. Með
þessari framsetningu gefur Sig-
hvatur lesandanum ástæðu til að
ætla að ég hafi verið þátttakandi í
þessum mótmælum eða stutt þau
eða réttlætt með einhverjum hætti.
En það er öðru nær. Ólíkt mörgum
öðrum gagnrýndi ég framgöngu sumra í mótmælum og öðru í
kjölfar hrunsins á þeim tíma en ekki bara mörgum árum síðar.
Algeng viðbrögð við þeirri gagnrýni minni voru þau að ég skildi
ekki réttláta reiði fólks.
Þrátt fyrir gagnrýni mína á framgöngu mótmælenda í ein-
staka mótmælum þá hef ég takmarkaðan áhuga á því að banna
mótmæli, jafnvel þótt þau séu nálægt heimilum stjórnmála-
manna. Sú afstaða mín kann að vera skýringin á því að Sig-
hvatur blandar mér í þetta mál. Ég tel tjáningarfrelsið afar
mikilvæg réttindi og eigi ekki bara við þegar mér hentar. Sjálf-
ur er ég ekki mikill mótmælandi. Hef aðeins tekið þátt í tvenn-
um mótmælum á ævinni. Hin fyrri þegar ég var barn og mót-
mælti því að þurfa að bursta skóna af eldri bróður mínum og
hin seinni eftir að ég gekk í hjónaband og mótmælti því að þurfa
að leggja mig í lífshættu við að setja upp jólaseríur uppi á þaki í
15 metra hæð.
Auðvitað er það hluti að tjáningarfrelsi Sighvats að dylgja
um að ég hafi verið þátttakandi í því að ógna börnum stjórn-
málamanna eða réttlæti slíka hegðun. Ég verð bara að una því
og vera þakklátur fyrir að börnin mín eru uppkomin. Réttláta
reiðin hefur tilhneigingu til að fara í hringi.
Eftir Brynjar Níelsson
»Réttláta
reiðin hefur
tilhneigingu til
að fara í hringi.
Brynjar Níelsson
Hvað segir þú, Sig-
hvatur Björgvinsson?
Höfundur er alþingismaður.
Loftslags- og um-
hverfismál lita mjög nýjan
ríkisstjórnarsamning. Á
hann mun reyna á þessum
sviðum vegna þess hve
heildarþróun veðurfars er
alvarleg og afleiðingarnar
þungbærar á heimsvísu.
Kolefnishlutlaust Ísland
2040 er bæði pólitískt og
fræðilegt markmið. Það er
mjög metnaðarfullt. Um
leið er það ekki geirneglt
vegna þess að ársett markmið og fjár-
magnaðar og fræðilega færar leiðir eiga
eftir að mótast að mestum hluta.
Samþætt verkefni
Málaefnasviðin eru mörg og verkefnin
stór. Hér nefni ég mótun orkustefnu
(framleiðsla orku, nýting og dreifing) og
orkuskiptaáætlunar í samgöngum, út-
gerð og öðrum atvinnuvegum. Orkuskipt-
in snúast ekki bara um rafvæðingu öku-
tækja, báta eða hafna heldur líka um
aukna notkun innlends eldsneytis, svo
sem metanóls, metans og vetnis, á bíla,
vinnutæki, skip og að hluta flugvélar.
Ég minni á lokagerð aðgerðaráætlunar
í loftslagsmálum sem unnið hefur verið að
um hríð. Hún fjallar um takmörkun á los-
un gróðurgasa, um aukna bindingu kol-
efnis og um breytt skipulag samvinnu og
framkvæmda í umhverfis- og loftlags-
málum. Minni losun varðar t.d. bíla,
vinnuvélar, orkufrekan iðnað, skip og
báta, flugvélar og byggingariðnaðinn.
Þar losnar eitt tonn af koltvísýringi fyrir
hvert tonn af nýttri steinsteypu en notk-
un tréverks losar aðeins brot af gasinu,
hvað þá ef timbrið er innlent. Heima-
ræktað timbur í fullnægjandi mæli fyrir
2050 er ekki tálsýn ef tekið er til við að
fjórfalda gróðursetningu á nytjatrjám.
best er að hafa sem óháðasta en sameina
betur þá sem eiga saman.
Breytt hagkerfi
Fleira kemur til en skipulagsbreyting-
ar. Grænu gildin verða líka að ná djúpt inn
í stefnumótun til áratuga. Þar stendur
margt upp á hagkerfið og samgöngur. Til
að mynda duga ekki hagkvæmnissjónar-
miðin ein eða einsýni á peningahagnað.
Þríþætt sjálfbærni, bætt umhverfi og
loftslagsviðmið eru löngu tímabær.
Áhersla er einboðin á afmiðjun til
mótvægis við samþjöppun innan atvinnu-
vega, á styttri flutningsleiðir og heima-
fengnar vörur, á öflugri byggðir utan
mesta þéttbýlis, greitt samband um alnet
og síma og á næga og örugga raforku. Inn
í þær breytingar fléttast staðbundnar og
atvinnuvegabundnar landnýtingar-
áætlanir, auk heildarramma, sem sátt
verður að vera um, í meginatriðum.
Ekki aftur snúið
Hugtakinu ögurstund má snúa upp á
samtímann og tala um öguráratugi. Fram-
lög ríkisins á fyrrgreindum málasviðum
eru í raun fjárfestingar samfélagsins sjálfu
sér til bóta, jafnvel bjargar. Gróðinn, svo
notað sé margþvælt hugtak, er mældur í
lífsskilyrðum í fyrsta sæti en peningahagn-
aði í allt öðru sæti. Núverandi ríkisstjórn
var m.a. mynduð um brýnar úrbætur á lífs-
skilyrðum almennings í landinu, á grunni
sérstæðra málamiðlana. Stjórnin mun
leggja fram fimm ára ríkisfjármálaáætlun.
Hún verður prófsteinn á fullnustu mál-
efnasamnings hennar, svo langt sem slíkt
er sanngjörn krafa nokkur ár fram í tím-
ann.
Samkvæmt kröfum samtímans verður
að auka framlög og þunga í rannsóknum,
vöktun, nýsköpun og aðgerðum í umhverf-
ismálum. Ella náum við hvorki að uppfylla
alla þætti Parísarsamkomulagsins né ótal
króka og kima markmiðsins um kolefn-
ishlutlaust Ísland. Samþætting alls sem
hér hefur verið minnst á er mikið verk en
feiknarlega mikilvægt.
Eftir Ara Trausta
Guðmundsson
Höfundur er þingmaður Vinstri-
hreyfingarinnar – græns framboðs.
Fjórþætt kolefnisbinding
Bindingin varðar m.a.
aukna niðurdælingu koltvísýr-
ings úr jarðhitaorkuverum en
þó einkum frá orkufrekum
iðnaði. Hún varðar upp-
græðslu auðna neðan vissra
hæðarmarka og viðgerðir á
mikið rofnu gróðurlendi, tvö-
til fjórföldun gróðursetningar
í skógrækt, með birki og inn-
fluttum trjátegundum. Hún er
enn fremur háð endurheimt
verulegs hluta af ónýttu en
framræstu votlendi. Hættuleg súrnun
sjávar ræðst aðallega af losun og bind-
ingu kolefnisgasa.
Endurskoðun skipulags
Skipulag í stjórnkerfinu breytist mis-
hratt. Stofna á samvinnuvettvanginn
Loftslagsráð sem fyrst, skv. stjórnar-
samningnum, og efla Loftslagssjóð sem
uppsprettu góðra verka, með tekjum af
svokölluðum grænum gjöldum. Aukin
samvinna Skógræktar, Landgræðslu,
Bændasamtakanna, hagsmunafélaga og
klasa annarra atvinnuvega, sveitarfélaga
og samtaka áhugafólks hlýtur að vera eitt
af lykilatriðum til árangurs. Samhliða
verður að skoða hvernig auðlindanytjum,
náttúruvernd, rannsóknum og eftirliti í
umhverfismálum er best fyrir komið í
stofnanakerfinu. Þar er unnt að gera
kerfið skilvirkara og skilja að þætti sem
Ari Trausti
Guðmundsson
» Samkvæmt kröfum
samtímans verður að
auka framlög og þunga í
rannsóknum, vöktun, ný-
sköpun og aðgerðum í
umhverfismálum.
Árið 2040