Morgunblaðið - 11.12.2017, Blaðsíða 26

26 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 11. DESEMBER 2017
Við notum ekki MSG í súpuna okkar.
Hún fæst í öllum helstu matvöruverslunum og stórmörkuðum landsins.
Súpan er fullelduð og aðeins
þarf að hita hana upp
Mótettukór Hallgrímskirkju gladdi gesti á
Jólatónar Á efnisskrá Mótettukórsins var hátíðleg aðventu- og jólatónlist.
Jólin nálgast Mótettukórinn hefur í rúm þrjátíu ár glatt Íslendinga fyrir
jólin og tónleikar hans eru mikilvægur þáttur í aðventunni í huga margra.
send er til Íslands af Páfagarði til að
rannsaka ásakanir um að ljótur glæp-
ur hafi verið framinn í Landakots-
skóla. „Hún kemur fyrst til Íslands á
9. áratugnum til að grennslast fyrir
um þær sakir sem bornar hafa verið á
prest og kennara í skólanum, og snýr
svo aftur til landsins 20 árum síðar
vegna nýrra upplýsinga og þarf þá að
rifja upp eitt og annað úr fyrri ferð
sinni, og hnýta nýja hnúta.“
Söguþráðurinn ætti að hljóma
kunnuglega, enda sækir Ólafur inn-
blástur í atburði sem áttu sér stað í
raun og veru í skólanum. Hann segist
hafa verið meðvitaður um að efnið
væri vandmeðfarið og alls ekki vakað
fyrir honum að meiða þá sem upplifðu
skelfilega hluti í Landakotsskóla á
sínum tíma. „Búið er að afgreiða
þetta mál í þjóðarvitundinni, og í
þessu tilviki er fólkið sem var ásakað
fyrir brot fallið frá og á enga afkom-
endur. Og þó þau séu fyrirmyndir
söguhetja í bókinni þá smíða ég nátt-
úrlega nýja karaktera upp úr þeim,
hnika við því sem ég þarf – örlögum
þar á meðal, enda er bókin umfram
allt skáldskapur þó hún sæki inn-
blástur í raunverulega atburði.“
Þetta er ekki í fyrsta skipti sem
Ólafur byggir bók á sannsögulegum
atburðum en Höll minninganna, sem
kom út 2001, byggðist á ævi Íslend-
ings sem hvarf sporlaust frá fjöl-
skyldu sinni í Reykjavík upp úr fyrri
heimsstyrjöldinni og fannst ekki fyrr
en löngu síðar. Þá bók vann Ólafur í
góðu samstarfi við barnabörn manns-
ins.
Tilvistin og almættið
Atburðirnir í Landakotsskóla eru
aðeins kveikjan að sögunni í nýju
bókinni. „Sakramentið er einkum
saga þessarar nunnu og tengsla
hennar við Ísland. Lesandinn upplifir
atburðina með hennar augum og
kynnist henni auðvitað um leið og því
sem hefur mótað líf hennar. Bókin
fjallar líka um trúna og kirkjuna, og
þá bletti sem eru á starfi kalþólsku
kirjunnar bæði á Íslandi og víða ann-
ars staðar, glímuna við þær spurn-
ingar sem brenna á flestum um til-
vistina, guðs og manna, og átökin
innra með okkur um rétt og rangt og
allt þar á milli.“
Aðspurður hvort trúin eða kirkjan
sem stofnun sé honum mjög hug-
leikin segir Ólafur að eins og aðrir rit-
höfundar hafi hann gaman af að
skrifa um hluti sem hann hefur áhuga
á. „Trúin og kirkjan eru heljarmikið
bákn. Almættið hefur verið matreitt
ofan í fólk bæði til góðs og ills – enda
oft fyrirtaks tæki til að stjórna fólki.“
Af fjórtán skáldsögum Ólafs er
Sakramentið sú þriðja þar sem aðal-
söguhetjan er kona en fyrri bæk-
urnar tvær voru Slóð fiðrildanna og
Málverkið. Hann segist ekki setja sig
í sérstakar stellingar til að skrifa frá
sjónarhorni konu. „Það á við bæði um
karl- og kvenpersónurnar í bókunum
mínum að þær lifna í kollinum á mér
og taka sér þar bólfestu. Þar mótast
þær og öðlast eigið líf uns þær krefj-
ast þess að ég komi þeim á pappírinn.
Hvort sem sagan fjallar um karl eða
konu, unga manneskju eða gamla, þá
held ég að helsta skilyrðið sem höf-
undurinn þurfi að fullnægja til að
gera söguhetjur sínar sannfærandi sé
að hann geti „gengið inn í“ annað fólk
– sett sig í þess spor – hafi ákveðna
tegund af samhyggju með fólki af
ýmsu tagi og þyki jafnvel vænt um
bresti þess, því fá erum við nú full-
komin.“
Þarf að hafa ástríðu
fyrir sögunni
En hvað með aldurinn og þrosk-
ann? Verður léttara að skrifa eftir því
sem bókunum fjölgar? Ólafur segir að
skrifin virðist koma í bylgjum og
styttra á milli bóka nú en stundum áð-
ur. „Að skrifa Sakramentið gekk
mjög vel, og ekki nema tvö ár frá síð-
ustu bók. Þar á undan liðu fjögur ár á
milli bóka en lengst hefur það verið
fimm.“
Mislangan tíma á milli bóka má helst
skýra með því að Ólafi gengur misvel
að finna innblástur. Hann fær hug-
myndir héðan og þaðan en ræðst ekki í
það að breyta þeim í bók nema vera
viss í sinni sök. „Þegar ég ákveð að
skrifa bók er ég að skuldbinda sjálfan
mig til að hefja verkefni sem getur tek-
ið mörg ár að klára. Er því vissara að
efnið sé þannig að ég vilji eyða miklum
tíma með því. Ég þarf að hafa ástríðu
fyrir sögunni og söughetjunum.“
Þegar hann byrjar að skrifa skiptir
mestu fyrir Ólaf að hafa reglu og
hrynjandi á vinnunni. „Það er reglan
sem skiptir mestu máli; að skrifa sam-
viskusamlega í byrjun dags og leyfa
svo efninu að malla áfram í hausnum
yfir daginn. Vitaskuld er misjafnt
hversu greiðlega sögurnar renna
fram en í tilviki Sakramentsins voru
margar náðarstundir þar sem allt
virtist ganga upp.“
Næmi Ólafur Jóhann Ólafsson segir það mikilvægan hæfileika hjá rithöf-
undum að hafa „ákveðna tegund af samhyggju með fólki af ýmsu tagi og
þykja jafnvel vænt um bresti þess, því fá erum við nú fullkomin“.
Söguhetjurnar lifna í kollinum og t
 Nýjasta bók Ólafs Jóhanns Ólafssonar fjallar um nunnu sem rannsakar hörmulega atburði í
Landakotsskóla  Tvö ár eru liðin frá því Ólafur sendi síðast frá sér skáldsögu en hann byrjar ekki á
nýrri bók fyrr en söguþráðurinn og persónurnar hafa fengið að malla og mótast í höfðinu á honum
Ljósmynd/Bjartur
VIÐTAL
Ásgeir Ingvarsson
ai@mbl.is
Það er merkilegt að Ólafur Jóhann
Ólafsson skuli yfirhöfuð geta fundið
lausa stund til að skrifa bækur, og
hvað þá að hann hafi tíma til að senda
frá sér nýja bók með nokkurra ára
millibili. Eins og lesendur vita hefur
Ólafur aldeilis gert það gott í vestan-
hafs og er aðstoðarforstjóri banda-
ríska fjölmiðla- og afþreyingarrisans
Time Warner.
Hann segist nota morgnana til að
skrifa og byrjar ekki á nýrri bók fyrr
en söguþráðurinn og persónurnar
hafa tekið á sig frekar skýra mynd í
höfðinu á honum. „Ég byrja morgn-
ana á að fara aðeins í gegnum tölvu-
póstinn og hefst svo handa við að
skrifa klukkan sjö eða átta, og er þá
kominn á skrifstofuna um klukkan
tíu. Fjölmiðlabransinn fer í gang frek-
ar seint á morgnana hér í New York,
enda þurfum við að vera í nánum sam-
skiptum við vesturströndina og því
teygja vinnudagarnir sig oft fram á
kvöldið.“
Sú var tíð að Ólafur notaði m.a. tím-
ann um borð í flugvélum, þegar hann
gat verið laus úr öllu sambandi við
umheiminn, til að vinna að bókum sín-
um. Nú hefur það breyst enda komið
þráðlaust net um borð í vélarnar, og
auk þess hefur hann reynt að draga
úr ferðalögunum. „Þegar ég var yngri
notaði ég tímann mjög vel og gat ver-
ið endalaust að, hvar og hvenær sem
er, en undanfarna tvo áratugi reyni ég
að halda mig aðallega við skrifborðið
heima. Ég skrifaði reyndar aldrei
mikið á ferðalögum, punktaði meira
hjá mér og velti vöngum, las yfir það
sem ég var búinn að skrifa og krotaði
kannski í það.“
Skáldskapur byggður á raun-
verulegum atburðum
Nýja bókin, Sakramentið, er sú
fjórtánda sem Ólafur sendir frá sér.
Aðalsöguhetjan er frönsk nunna sem