Morgunblaðið - 11.12.2017, Blaðsíða 29

MENNING 29
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 11. DESEMBER 2017
Silja Björk Huldudóttir
silja@mbl.is
„Ég finn hvað þetta hefur góð áhrif
bæði á andlega og líkamlega vellíðan,
þó það sé ekki hægt að sanna neitt,“
segir Sveinn Einarsson, leikstjóri,
leikhússtjóri til tuttugu ára og fræði-
maður, um kínversku lífsorkuæfing-
arnar Qi gong sem hann hefur æft
síðustu 18 ár. Þrjá morgna í viku hitt-
ir hann hóp fólks sem leggur stund á
æfingarnar og hann er nýkominn
heim af slíkri æfingu þegar blaða-
mann ber að garði til að ræða nýjustu
bók hans, Mitt litla leiksvið. „Gunnar
dró mig í þetta á sínum tíma, þegar
ég var að leikstýra honum í Fedru
eftir Racine í Þjóðleikhúsinu,“ segir
Sveinn og vísar þar til Gunnars Eyj-
ólfssonar leikara. „Við gerðum æfing-
arnar stundum uppi á þaki Þjóðleik-
hússins við mikla undrun danska
sendiherrans í næsta húsi. Ég er
Gunnari eilíflega þakklátur fyrir að
hafa dregið mig inn í þetta.“
Minningaleiftur frá langri ævi
Það er við hæfi að hefja viðtalið á
að rifja upp gamla tíma, því það er
lykilþema í Mínu litla leiksviði. „Þeg-
ar ég byrjaði að leggja drög að bók-
inni fyrir nokkrum árum var ég strax
ákveðinn í því að hún skyldi vera að-
gengileg, stutt og skemmtileg,“ segir
Sveinn og tekur fram að það hafi þó
vafist fyrir honum hver formgerð
bókarinnar ætti að vera.
„Þetta er hvorki ævisaga né endur-
minningar í hefðbundnum stíl. Þetta
eru minningaleiftur. Eiginlega er
þetta samsafn af örsögum eða dæmi-
sögum sem margar hverjar eru líka
skemmtisögur,“ segir Sveinn og tek-
ur fram að hann sé ekki endilega að-
alpersónan í öllum sögunum. Bendir
hann á að meðal aðalpersóna séu höf-
uðið á Halldóri Laxness, himbrimi á
Þingvallavatni, húskötturinn, nas-
hyrningur sem ræðst á þau Þóru
Kristjánsdóttur, eiginkonu Sveins, á
fílabaki í Nepal eða skrautlegt
skrímsli á Balí sem rekur burt illa
anda.
Litríkir karakterar
„Þetta er alls ekki saga úr leikhús-
inu, þó vissulega komi leiftur þaðan –
enda get ég ekki leynt því að ég hef
starfað í leikhúsinu í ríflega hálfa öld.
Þarna koma við sögu ákaflega litríkir
og skemmtilegir karakterar sem ver-
ið hafa áberandi í íslensku menning-
arlífi. Það hefur fylgt mínum störfum
að ég hef verið svo heppinn að kynn-
ast óskaplega mörgu skemmtilegu
fólki, sem í raun eru forréttindi. Ég
hef líka flakkað talsvert í útlöndum,
en við hjónin vorum býsna ferðaglöð,
auk þess sem vinna mín á vegum Al-
þjóðasamtaka leikhúsmanna, fyrir
Evrópuráðið og UNESCO kallaði á
ferðalög og samskipti við mikinn
fjölda gáfumenna, sem hvert um sig
átti forvitnilega sögu og kunni frá
mörgu að segja. Hvatinn að því að
skrifa bókina er í raun að mig langaði
að deila með öðrum þessari reynslu
minni,“ segir Sveinn og rifjar upp að
einkadóttir hans, Ásta Kristjana, sem
starfar sem heimspekingur í San
Francisco, hafi spurt hann hvers
vegna hann vildi skrifa bókina.
„Henni leiðist þegar fólk vill mikl-
ast af verkum sínum og vildi slá mjög
skýran varnagla við því. Svo kann
hún heldur ekki við þegar listamenn
eru að skrifa réttlætingarbækur
vegna verka sinna. Ég fullvissaði
hana um að bókin yrði mjög hógvær,“
segir Sveinn og tekur fram að dótt-
irin hafi gefið sér grænt ljóst þegar
hún áttaði sig á því að hann langaði
einfaldlega að leyfa lesendum að
njóta minninganna með sér.
Inntur eftir því hvort hann hafi
notast við gamlar dagbækur þegar
hann rifjaði upp liðna tíma, svarar
Sveinn því neitandi. „Í raun ekki. Ég
er nýlega fluttur og það er einhver
mesta hremming sem getur komið
fyrir mann því þá hrannast yfir alls
kyns minningar og gömul skjöl.
Meðal þess sem ég fann voru nokkr-
ar gamlar tilraunir til að halda dag-
bók,“ segir Sveinn, sem lýsir því í
Mínu litla leiksviði hvernig hann hafi
ávallt gefist upp á dagbókarskrifum
eftir stuttan tíma þrátt fyrir fögur
fyrirheit um annað.
„En í tíu ár, frá því að Jónas Hall-
grímsson var 200 ára, hef ég hins
vegar skrifað dagbók upp á hvern
dag. Ég veit ekkert af hverju ég tók
upp á því þá. Þetta kom bara yfir
mig,“ segir Sveinn og tekur fram að
dagbókarskrifin komi sennilega í
stað þess að vera á facebook. „Eftir á
að hyggja sé ég hvað þetta er merki-
leg heimild, ekki endilega um mig
heldur um það sem er að gerast,“
segir Sveinn og nefnir í því samhengi
sjúkdómssögu eiginkonu sinnar sem
glímir við erfiðan sjúkdóm.
Geti lifað við reisn
„Ég er núna í nokkur ár búinn að
vera mjög hissa á því hvernig búið er
að öldruðum. Ég hef kynnst mörgu
góðu hugsjónafólki í kerfinu, en
höfuðábyrgðina bera stjórnmála-
menn sem segja eitt og gera ekkert.
Það er alltaf verið að leggja áherslu
á að aldraðir eigi að geta séð um sig
sjálfir heima, sem við hjónin gerðum
í allt að tíu ár, en svo byrjar maður
nánast á núllpunkti þegar maður
þarf á þjónustu að halda og það er
náttúrlega ekki rétt,“ segir Sveinn
og bendir á að þó flestallir vilji verða
gamlir vilji enginn vera gamall.
„Á meðan litið er á langlífi sem
heppilegan valkost þá verður að vera
einhver meining í því að fólk geti lif-
að við reisn til æviloka, þannig að
fólk upplifi sig ekki niðurlægt,“ segir
Sveinn og áréttar að hann sé ekki
flokkspólitískur, enda hafi hann aldr-
ei verið skráður í stjórnmálaflokki,
þó hann hafi sínar skoðanir og
stundum allmiklar. „Mér finnst hins
vegar að mér beri skylda til að taka
undir með þeim sem hafa færri mál-
svara í samfélaginu,“ segir Sveinn og
áréttar að þrátt fyrir gagnrýnina
sem birtist í bókinni sé hún í raun-
inni ekki síður um flest annað kostu-
legt.
„Þannig slær bókin ekki bara á
einn streng,“ segir Sveinn og tekur
fram að bókin sé á köflum ljúfsár.
„Enda gengur enginn áfallalaust í
gegnum lífið. En hún segir líka frá
dásamlegum hlutum eins og að fá að
verða afi kominn hátt á áttræð-
isaldur – sem er hreinlega krafta-
verk. Ég segi frá því í síðasta kafl-
anum, sem ég held að sé bestur,“
segir Sveinn kíminn.
Síðustu fjögur ár hefur Sveinn
sent frá sér bók nær árlega og segist
enn vera á fullu að skrifa. „Ég er á
kafi í allt annarri bók núna sem kem-
ur kannski út á næsta ári og verður
fræðilegs eðlis. Og svo á ég kannski
efni í aðra bók sambærilega við Mitt
litla leiksvið eftir fimm ár – ef ég lifi
svo lengi, sem enginn veit,“ segir
Sveinn að lokum.
„Slær ekki bara
á einn streng“
 Mitt litla leiksvið
nefnist ný bók sem
Sveinn Einarsson
hefur sent frá sér
Morgunblaðið/Golli
Minningar „Ég er nýlega fluttur og það er einhver mesta hremming sem
getur komið fyrir mann því þá hrannast yfir alls kyns minningar og gömul
skjöl,“ segir Sveinn Einarsson leikstjóri, fræðimaður og fyrrv. leikhússtjóri.
Evrópsku kvikmyndaverðlaunin
voru afhent í þrítugasta sinn í Berl-
ín á laugardagskvöld og myndin
Ferningurinn, The Square, var
fengsælust, fékk alls sex verðlaun.
Myndin er eftir sænska leikstjór-
ann Ruben Östlund sem mætti á
verðlaunahátíðina með aðalstjörnu
myndarinnar, danska leikaranum
Claes Bang. Í myndinni segir af
yfirsýningastjóra í virtu samtíma-
listasafni í Stokkhólmi sem verður
fyrir því að símanum hans er stolið
og tekur hann í kjölfarið kolrangar
ákvarðanir sem reynast honum
dýrkeyptar. Hún var valin besta
evrópska myndin og einnig besta
grínmyndin. Östlund hreppti tvenn
verðlaun, fyrir leikstjórn og hand-
rit myndarinnar. Claes Bang var
valinn besti leikarinn og sjöttu
verðlaunin fékk myndin fyrir list-
ræna hönnun.
Alexandra Borbély var valin
besta leikkonan fyrir leik í ung-
versku myndinni On Body and Soul.
Ferningurinn fékk sex verðlaun í Berlín
AFP
Fengsæll Sænski leikstjórinn Ruben
Östlund á verðlaunahátíðinni í Berlín.
SÝND KL. 8SÝND KL. 10.30
SÝND KL. 8, 10.25 SÝND KL. 5.30, 8, 10.15
Miðasala og nánari upplýsingar
5%
„Drepfyndinn harmleikur, sem
er svo skemmtilegur að þú getur
ekki litið undan.“
INDIEWIRE
Svört kómedía byggð á ótrúlegum sönnum
atburðum um skautadrottinguna Tonyu Harding.
EIN AF BESTU MYNDUM ÞESSA ÁRS
SÝND KL. 5.30SÝND KL. 6
Bíldshöfða 16, 110 Reykjavík 414 84 00 www.martex.is
Þýska merkið Greiff framleiðir
hágæða fatnað með áherslur á
nútíma hönnun, þægindi og
fjölbreytt vöruúrval.
Góð þjónusta
byrjar með
flottum fatnaði.
STARFSMANNAFATNAÐUR
FYRIR HÓTEL
OG VEITINGAHÚS.
ICQC 2018-20