Morgunblaðið - 23.01.2018, Síða 16

16 FRÉTTIRViðskipti | Atvinnulíf
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 23. JANÚAR 2018
23. janúar 2018
Gengi Kaup Sala Mið
Dollari 102.2 102.68 102.44
Sterlingspund 142.11 142.81 142.46
Kanadadalur 82.28 82.76 82.52
Dönsk króna 16.83 16.928 16.879
Norsk króna 13.03 13.106 13.068
Sænsk króna 12.752 12.826 12.789
Svissn. franki 106.86 107.46 107.16
Japanskt jen 0.9229 0.9283 0.9256
SDR 147.38 148.26 147.82
Evra 125.35 126.05 125.7
Meðalgengi/Viðskiptavog þröng 152.3214
Hrávöruverð
Gull 1334.15 ($/únsa)
Ál 2255.0 ($/tonn) LME
Hráolía 69.01 ($/fatið) Brent
Skannaðu kóð-
ann til að sjá
gengið eins og
það er núna á
Velta húsgagnaverslana var 14,0%
meiri að raunvirði í desember síðast-
liðnum en í desember árið áður, sam-
kvæmt smásöluvísitölu Rannsókna-
seturs verslunarinnar. Fjallað er um
þetta í nýju veffréttabréfi setursins
sem fengið hefur heitið Tíðindi RSV.
Sala á rúmum jókst í desember
um 15,8% að raunvirði miðað við
sama mánuð 2016. Þá jókst sala á
skrifstofuhúsgögnum um 10,5% í
desember á milli ára. Bent er á það í
fréttabréfi Rannsóknasetursins að
veltan aukist þrátt fyrir að verðlag
húsgagna hafi farið lækkandi á und-
anförnum misserum. Þannig var
verðlag húsgagna 11,2% lægra í des-
ember síðastliðnum samanborið við
sama mánuð 2016.
Góð sala á byggingavörum
Í fréttabréfi Rannsóknaseturs
verslunarinnar segir að bygginga-
vöruverslanir njóti einnig góðs af ný-
byggingum og endurnýjun húsnæðis
um þessar mundir, eins og hús-
gagnaverslanir. Í desember var
velta í byggingavöru 12% meiri að
raunvirði, þ.e.a.s. magni, en árið áð-
ur. Þar af jókst velta gólfefna um
16,5% miðað við desember í fyrra.
Sala jókst á húsgögn-
um í desember
Húsgögn Velta jókst um 14% í desember.
Morgunblaðið/Styrmir Kári
BAKSVIÐ
Stefán E. Stefánsson
ses@mbl.is
„Ákvarðanir kjararáðs á undanförn-
um misserum, þar sem tilteknir hóp-
ar ríkisstarfsmanna hafa verið hækk-
aðir um marga tugi prósenta, þvert á
ríkjandi launastefnu í landinu, hafa
valdið miklum óróa í samfélaginu. Nú
er komið í ljós að ráðið hefur verið að
notast við forsendur og viðmið í sín-
um útreikningum sem ekki standast
skoðun.“
Þessum orðum fer Hannes G. Sig-
urðsson um stöðuna á vinnumarkaði,
nú þegar rétt rúmur mánuður er í að
viðsemjendur á al-
mennum vinnu-
markaði endur-
skoði forsendur
þeirra kjarasamn-
inga sem undirrit-
aðir voru árið
2015.
Í aðdraganda
þeirrar endur-
skoðunar hafa for-
kólfar verkalýðs-
hreyfingarinnar
bent á að ákvarðanir kjararáðs á und-
anförnum mánuðum leiði til þess að
ekki verði komist hjá því að segja upp
samningum undir lok febrúarmánað-
ar .„Kjararáð hefur ekki lagt það í
vana sinn að rökstyðja ákvarðanir
sínar gagnvart almenningi. Það gerð-
ist ekki fyrr en um daginn þegar ráðið
birti línurit sem sýndi að kjararáðs-
hópar hefðu í raun dregist aftur úr
launavísitölu Hagstofunnar.“ Rök-
stuðningur ráðsins fellur hins vegar
um sjálfan sig og meira en það þegar
tillit er tekið til þess að launavísitala
Hagstofunnar mælir eitthvað allt
annað en raunverulega launaþróun á
vinnumarkaðnum,“ segir Hannes.
Í úttekt sem Samtök atvinnulífsins
hafa gert, þar sem hækkun launavísi-
tölunnar er borin saman við meðal-
talshækkun reglulegra launa full-
vinnandi fólks á almennum
vinnumarkaði, kemur í ljós að launa-
vísitalan hefur ofmetið hækkanirnar
verulega. Tímabilið sem úttekt SA
nær til er á árabilinu 2005-2016. Þar
kemur í ljós að uppsafnað ofmat nem-
ur 8% að meðaltali eða 0,7% á ári. Hjá
sérfræðingum er uppsafnað ofmat
17% og mest er það hjá hópi fólks í
þjónustu-, sölu- og afgreiðslustörfum
þar sem munurinn nemur 3% á ári
hverju. Uppsafnaður munur nemur
því 38%.
Séríslenskt fyrirbæri
Hannes segir að launavísitalan sem
Hagstofan reiknar og gefur út sér
séríslenskt fyrirbæri.
„Hagstofunni ber samkvæmt lög-
um um launavísitölu að reikna og
birta slíka vísitölu mánaðarlega. Hún
á að sýna að því marki sem mögulegt
er þær breytingar sem verða á heild-
arlaunum allra launþega fyrir fastan
vinnutíma. Ákvörðun löggjafans um
útreikningana að baki vísitölunni var
umdeild á sínum tíma. Meðal þess
sem varað var við voru svokölluð spí-
raláhrif þar sem vísitalan myndi
kynda undir óraunhæfum væntingum
og kröfugerðum í kjarasamningum.
Það kom beinlínis fram í áhyggjum
minnihluta fjárhags- og viðskipta-
nefndar þingsins.“
Pörunaraðferðin meingölluð
Aðferðafræðin sem launavísitala
Hagstofunnar byggist á er svokölluð
pörun. Þannig er fylgst með meðal-
talsbreytingum launa hjá tilteknum
starfsmönnum í sama starfi og í sama
fyrirtæki. Hannes bendir á að sú stað-
reynd að laun einstaklinga hækka
hratt á aldursbilinu 25-40 ára, leiði
m.a. til skekkju þegar kemur að mati
á launaþróun.
„Við höfum tekið einfalt dæmi til að
útskýra þetta. Á ákveðnum tíma-
punkti í starfsemi fyrirtækis eru þrír
að störfum þar. Einn þeirra er ný-
byrjaður og því á byrjunarlaunum
samkvæmt kjarasamningi. Annar
fær laun eins og að hann hafi verið 6
mánuði í starfi og þriðji starfsmað-
urinn eins og hann hafi verið eitt ár að
störfum. Að sex mánuðum liðnum
hafa tveir fyrstnefndu starfsmennirn-
ir færst upp um eitt þrep samkvæmt
kjarasamningi og þriðji starfsmaður-
inn, sá hæstlaunaði, er hættur. Í hans
stað hefur hins vegar verið ráðinn nýr
starfsmaður á byrjunarlaunum.
Samkvæmt pörunaraðferðinni sem
Hagstofan notast við hefur pöruð
hækkun launa á vettvangi fyrirtæk-
isins reynst 4,9%. Sé litið til meðal-
launa hafa launin ekki hækkað neitt,“
segir Hannes.
Hannes segir að þetta dæmi, sem
sett sé fram til einföldunar, varpi
skýru ljósi á hversu bjagaðar niður-
stöður útreikninga launavísitölunnar,
eins og þeir eru nú gerðir, geti verið.
Grípa verði inn í
Hann bendir á að upplýsingar um
launabreytingar séu teknar saman í
öllum ríkjum og að litið sé að þær á
meðal mikilvægustu hagtalna um
ástand og horfur í þjóðarbúskap
hvers lands. Auk þess sé þar um að
ræða lykilstærð þegar kemur að mati
á þróun verðbólgu.
„Það er ljóst að vísitalan sem hér er
notast við er mjög bjöguð og gefur
ranga mynd af raunverulegri þróun
þessara mála. Það er alvarlegt mál og
þá ekki síst þegar kjararáð notast við
vísitöluna til að rökstyðja ákvarðanir
sem hleypa upp stöðunni á vinnu-
markaði. Samtök atvinnulífsins
leggja mikla áherslu á að við þessu
verði brugðist og að leitað verði leiða
til að meta launaþróunina með öðrum
hætti en þessum,“ segir Hannes.
Vísitalan sögð meingölluð
 SA telja að breyta þurfi lögum um launavísitölu og færa þurfi útreikninga til samræmis við önnur
lönd  Segja kjararáð miða við útreikninga sem gefi mjög bjagaða mynd af launaþróuninni í landinu
Hannes G.
Sigurðsson
Hækkun launavísitölu umfra meðaltal launa* 2005-2016 Heimild: Hagstofa Íslands og Samtök
atvinnulífsins
35
30
25
20
15
10
5
0
-5
-10
%
8%
-12%
17% 18%
15%
38%
7%
Alls Stjórnendur Sérfræðingar
Tæknar og sér-
menntað starfsfólk Skrifstofufólk
Þjónustu-, sölu- og
afgreiðslufólk Iðnaðarmenn
Mismunur:
0,7% á ári
að meðaltali
Mismunur:
3,0% á ári
að meðaltali
*Reglulegra launa fullvinnandi fólks á almennum vinnumarkaði
Eyesland . Grandagarði 13 og Glæsibæ, 5. hæð . sími 510 0110 . www.eyesland.is
Frábært
verð á glerjum
Einfókus gler
Verð frá kr. 16.900,-
Margskipt gler
Verð frá kr. 41.900,-
Gleraugnaverslunin
Eyesland býður mikið
úrval af gæðagleraugum
á góðu verði
– og þú færð frábæra þjónustu.
Verið velkomin!
Jensen JNB400 umgjörð
kr. 18.900,-