Morgunblaðið - 09.05.2018, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 9. MAÍ 2018
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
DonaldTrump, for-seti Banda-
ríkjanna, tilkynnti
í gær að hann hefði
ákveðið að falla frá
þátttöku Banda-
ríkjanna um samn-
ing þeirra og all-
margra Evrópuríkja við Íran
um áform þess um að koma sér
upp kjarnorkuvopnum. Þótt
þetta séu mikil tíðindi er
ómögulegt að segja að þau hafi
komið verulega á óvart. Trump
hafði hvað eftir annað sagt í
kosningabaráttu sinni að „Ír-
anssamningurinn“ væri versti
alþjóðasamningur sem Banda-
ríkin hefðu gert í sinni sögu. Þá
vísaði forsetinn til þess að
samningurinn hefði verið þann-
ig byggður upp að viðsemj-
endur Írans efndu sinn hluta
samningsins frá fyrsta degi eft-
ir undirskrift hans en yrðu
sjálfir að treysta því að Íran
efndi hann að sínu leyti og
hefðu takmarkaða aðstöðu til
að sannreyna að klerkastjórnin
gerði það. Forsetinn benti á að
Íran héldi áfram að storka við-
semjendum sínum og umheim-
inum öllum með tilraunum með
langdrægar flaugar sem gætu
flutt kjarnorkusprengjur. Þá
fælist það í samningnum að Ír-
an gæti í raun komið sér upp
kjarnorkusprengjum eftir fáein
ár við gildislok samningsins.
„In fact, the deal allowed Iran
to continue enriching uranium
and over time reach the brink
of a nuclear breakout.“
Trump ítrekaði að samning-
urinn hefði engu breytt um það
að Íransstjórn væri öflugasti
einstaki stuðningsaðili við al-
þjóðlega hermdarverka-
starfsemi í veröldinni. Hún
hefði haldið þjóð sinni í helj-
argreipum í 40 ár og komið í
veg fyrir að lífskjör hennar og
staða í heiminum gætu batnað.
Síðustu misserin hefðu óró-
leiki og uppþot sem klerka-
stjórnin hefði brotið á bak aftur
sýnt að þolinmæði írönsku
þjóðarinnar gagnvart alræð-
isstjórninni í Teheran væri á
þrotum.
Forystumenn þeirra þjóða,
sem stóðu að samningsgerðinni
sem Bandaríkjastjórn hafði alla
forystu um, hafa síðustu mán-
uði hvatt til þess að ekki yrði
horfið frá þessum samningi.
Macron, forseti Frakklands,
sem hefur átt óvenjulega per-
sónulegt og vinsamlegt sam-
band við Trump forseta, var í
opinberri heimsókn í Wash-
ington nýlega, þar sem gest-
gjafinn dró ekki af sér að sýna
Macron starfsbróður sínum
virðingu í sem ríkustum mæli.
Þetta er fyrsta opinbera heim-
sókn þjóðhöfðingja í tíð
Trumps sem forseta. Macron
lagði sig allan fram um að fá
Trump til að leita
leiða til að halda
samningnum gang-
andi. Hann við-
urkenndi að samn-
ingurinn væri
vissulega fjarri því
að vera gallalaus
og sagðist skyldu
standa með forsetanum í því að
reyna að ná fram nauðsyn-
legum breytingum innan samn-
ingsins og þá ekki síst að
tryggja að Íransstjórn hefði
ekki heimildir til að koma sér
upp kjarnorkusprengjum við
lok hans, eftir aðeins fáein ár.
Hvað sem hinni persónulegu
vinsemd leið náði Macron ekki
árangri af sínu erfiði, eins og
yfirlýsingar gærdagsins sýna.
Merkel kanslari kom í Hvíta
húsið í kjölfar franska forset-
ans. Pólitískt kjass var fjarri
því að vera eins áberandi á
fundum þeirra tveggja og því
kannski ekki að undra að kansl-
arinn náði ekki árangri í sínu
erindi. Í byrjun vikunnar lagði
Boris Johnson sig fram um hið
sama við hinn nýja utanrík-
isráðherra Bandaríkjanna.
Johnson sagði samninginn
vissulega gallaðan og það þyrfti
að gera á honum gagngerðar
breytingar en það réttlætti
ekki að „henda barninu út með
baðvatninu“. Mike Pompeo
utanríkisráðherra, fyrrverandi
forstjóri CIA, hefur sennilega
ekki verið mjög móttækilegur
fyrir rökum síns breska starfs-
bróður, því hann hefur alla tíð
gagnrýnt samninginn við Íran
mjög harkalega.
Það vekur óneitanlega at-
hygli margra að Trump forseti
skuli geta með einu pennastriki
ógilt af hálfu Bandaríkjanna
„alþjóðlegan samning“ sem þau
standa að ásamt mörgum af
sínum helstu bandalagsríkjum,
auk Rússlands. En ástæðan er
sú, að þetta er ekki alþjóðlegur
samningur fremur en samning-
urinn um loftslagsmál. Obama
forseta var ljóst að hann var
fjarri því að hafa fylgi við þessa
tvo samninga í þinginu. Ýmsir
flokksbræðra hans voru and-
vígir samningsgerðinni og fóru
ekki dult með það. Við það bæt-
ist að alþjóðlega sáttmála þarf
samkvæmt stjórnarskrá að
samþykkja með 2⁄3 hluta at-
kvæða í öldungadeildinni svo
þeir hljóti gildi sem slíkir.
Obama fór því krókaleiðir til
þess að útskýra að í tilvikum
þessara tveggja samninga yrði
látið nægja að hann einn skrif-
aði undir þá. Og þegar þannig
er staðið að þá er samningurinn
aðeins bundinn forsetaembætt-
inu, ef svo má að orði komast.
Hvorki þingið né nokkur ráð-
herra hefur neitt um gildi hans
að segja. Hann lýtur algjörlega
geðþótta forsetans, rétt eins og
þegar hann var undirritaður.
Samningur við Íran,
rétt eins og aðild að
loftslagssamningi,
nær viljayfirlýsingu
en sáttmála}
Samningur við Íran
gufaði upp
Í
lok apríl fór fram vinnustofa á vegum
velferðarráðuneytisins um bætta þjón-
ustu við aldraða. Vinnustofan fór fram
í Höfða og var haldin í samvinnu vel-
ferðarráðuneytisins, Reykjavíkur-
borgar, Landspítala og Heilsugæslu höfuð-
borgarsvæðisins. Það er ekki á hverjum degi
sem ríki, borg og heilbrigðisstofnanir taka
höndum saman til að ræða fyrirkomulag heil-
brigðisþjónustu, í þeim tilgangi að bæta þjón-
ustu á öllum þjónustustigum – og því um að
ræða viðburð sem var sérstaklega ánægjulegt
að boða til.
Til þátttöku og samráðs á vinnustofunni voru
boðaðir fulltrúar Landssambands eldri borg-
ara, Samtaka fyrirtækja í velferðarþjónustu og
Alzheimersamtakanna. Vinnustofuna leiddi
fulltrúi Landspítala og byggt var á aðferða-
fræði straumlínustjórnunar (e. lean-hugmyndafræði) í
vinnunni.
Unnið var sérstaklega með áherslu á mikilvægi sam-
fellu í þjónustu við aldraða frá einu þjónustustigi til ann-
ars, miðað við ólíkar þarfir og heilsufarsaðstæður, en einn-
ig hvernig tryggja mætti öldruðum viðeigandi stuðning í
samræmi við óskir þeirra, þarfir og lögbundin réttindi. Í
lok vinnustofunnar kynntu þátttakendur tillögur að fjór-
um hugmyndum sem mögulegt er að hrinda í framkvæmd
strax á þessu ári.
Hugmyndirnar fjórar áttu það sammerkt að ríma allar
vel við meginþema vinnustofunnar um aukna samfellu í
þjónustu. Sú fyrsta er hugmynd þess efnis að
opnuð yrði sérstök síma- og ráðgjafarþjónusta
í ætt við neyðarsímann 112 að danskri fyrir-
mynd, þar sem sérþjálfað starfsfólk greinir í
gegnum síma hvar erindið á best heima og
hvar sé næsti lausi tími í viðeigandi meðferðar-
úrræði í samræmi við bráðleika og áhættur.
Önnur hugmyndin varðar eflingu heilsuvernd-
ar aldraða og forvarnir, þar sem áhersla yrði
meðal annars lögð á hreyfingu við hæfi, sál-
félagslegt heilbrigði og næringarfræði. Þriðja
hugmyndin var þess efnis að á heilsugæslum
tæki til starfa þjónusturáðgjafi aldraðra. Slíkir
ráðgjafar yrðu málsvarar hins aldraða, gætu
leiðbeint og liðsinnt öldruðum varðandi þjón-
ustu og úrræði, stutt við aðstandendur og ver-
ið kjölfestan í meðferð þeirra. Fjórða og síð-
asta hugmyndin er hugmynd um samræmda
sjúkraskrá sjúklinga, þar sem sjúkraskrá einstaklings
yrði gerð aðgengileg á einum stað. Hún væri eign sjúkl-
ingsins sjálfs, uppfærð reglulega og væri aðgengileg hon-
um og meðferðaraðilum hans í rauntíma.
Næstu skref í vinnunni eru að hrinda þessum góðu hug-
myndum í framkvæmd og það munum við í velferðarráðu-
neytinu gera í góðu samstarfi við þá aðila sem komu að
skipulagningu vinnustofunnar; Landspítala, Reykjavíkur-
borg og Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins, og ég hlakka
til að fylgjast með þeirri vinnu.
Svandís
Svavarsdóttir
Pistill
Samstiga til betri öldrunarþjónustu
Höfundur er heilbrigðisráðherra.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
SVIÐSLJÓS
Steinþór Guðbjartsson
steinthor@mbl.is
Reglulega berast fréttir umhryllilegt ástand og miklaneyð í arabaríkinu Jemen,einu fátækasta ríki heims,
sem er á Suður-Arabíuskaganum,
suður af Sádi-Arabíu. Undanfarin
rúm þrjú ár hefur allt verið á öðrum
endanum vegna átaka á milli mis-
munandi hópa og er svo komið að
landið er nánast í rúst enda hefur
framkvæmdastjóri Sameinuðu þjóð-
anna sagt að neyðin sé hvergi meiri í
veröldinni um þessar mundir en þar.
Baráttan stendur á milli vald-
hafanna, sem eru studdir af Sádi-
Arabíu, og uppreisnarmanna Húta,
vopnaðrar hreyfingar svonefndra
zaída, sem eru allt að 40% íbúa Jem-
ens og tilheyra sjíum innan íslams.
Íran hefur verið sakað um að útvega
þeim vopn en ráðamenn hafa neitað
því. Inn í þetta blandast deilur milli
norður- og suðurhluta Jemens, sem
voru sameinaðir 1990. Stuðningur að-
skilnaðarsinna í hafnarborginni Aden
við forsetann, sem flúði frá höf-
uðborginni Sanaa, hefur minnkað, að
sögn fréttaveitu Aljazeera, auk þess
sem suðurhlutinn býr við ógn frá al-
Qaeda.
Yfir 20 milljónir þurfa aðstoð
Orð fá ekki lýst skelfilegu
ástandi í ríkinu. Nýlega var starfs-
maður alþjóðaráðs Rauða krossins
(ICRC) skotinn til bana í borginni
Taiz, skammt norðan við Aden, en yf-
ir 10.000 manns hafa látið lífið vegna
sprenginga og árása, t.d. á skóla,
íbúðahverfi og sjúkrahús. Í frétt frá
ICRC segir að yfir 20 milljónir
manna þurfi á aðstoð að halda, en
íbúar eru um 28 milljónir. Heilbrigð-
iskerfið er lamað og ICRC áréttar að
yfir 80% íbúa búi við matar- og vatns-
skort, hafi ekki aðgang að heilbrigð-
isþjónustu og hreinlætisaðstöðu og
séu þar með sérstaklega viðkvæm
fyrir því að smitast af sjúkdómum
eins og til dæmis kóleru.
ICRC vinnur á átakasvæðum og
hefur verið í Jemen í nokkra áratugi
þar sem unnið er í nánu samstarfi við
Rauða hálfmánann í ríkinu. Atli Við-
ar Thorstensen, sviðsstjóri hjálpar-
og mannúðarsviðs Rauða krossins á
Íslandi, segir að Rauði hálfmáninn sé
einu hjálparsamtökin á landsvísuí
Jemen, með aðgengi um allt land og
sinni öllum tilfallandi neyðarverk-
efnum. Net sjálfboðaliða tryggi hon-
um aðgengi að svæðum og þekkingu
á staðháttum, sem nýtist til þess að
koma hjálpargögnum síðustu metr-
ana. „Rauði krossinn er hlutlaus og
ópólitísk hreyfing og það tryggir auk-
ið aðgengi að þolendum átaka með
lífsbjargandi hjálpargögn og aðstoð
sem önnur hjálparsamtök hafa oft á
tíðum ekki,“ segir hann.
Engir Íslendingar eru nú við
hjálparstörf í Jemen, en sendi-
fulltrúar Rauða krossins á Íslandi
hafa farið þangað þrívegis til starfa
síðan 2016. RKÍ hefur styrkt hjálp-
arstarfið með fjárframlögum og
sendi 32 milljónir króna með stuðn-
ingi frá utanríkisráðuneytinu í fyrra.
Atli Viðar segir að verið sé að skipu-
leggja næstu aðgerðir í samstarfi við
ICRC og Rauða hálfmánann. „Rauði
krossinn leggur áherslu á að fara
ekki fram á meiri fjárhagsaðstoð
heldur en hreyfingin treystir sér til
þess að koma til skila til þeirra sem
þurfa á aðstoðinni að halda.“ Hann
bætir við að auk beinnar aðstoðar sé
áhersla lögð á að treysta innviðina
með sjálfbærni í huga.
Samkvæmt upplýsingum frá
Unicef á Íslandi þjást nær tvær millj-
ónir barna í Jemen vegna vannær-
ingar og þar af eru um 400.000 börn í
lífshættu vegna alvarlegrar bráða-
vannæringar. Yfir 11 milljónir barna
þurfa á lífsnauðsynlegri hjálp að
halda eða nánast öll börn landsins.
Neyðin hvergi meiri í
veröldinni en í Jemen
AFP
Neyðarástand Vannært barn bíður eftir meðferð á sjúkrahúsi í hafnar-
borginni Hodeidah í Jemen. Staðan í ríkinu er ískyggileg.
Unicef á Íslandi stendur nú fyrir neyðarsöfnun fyrir börn í Jemen undir
yfirskriftinni „Má ég segja þér soldið?“. Til að undirstrika alvarleika
málsins verða samtökin með sýningu í Listasafni Reykjavíkur í Hafn-
arhúsinu við Tryggvagötu kl. 17-20 í dag.
Neyðarátakið byggist á sögum barna, sem hafa upplifað hörmungarnar
í Jemen. Gefa má 1.900 kr. í söfnunina með því að senda sms-ið JEMEN í
nr. 1900 en framlög fara m.a. í „að meðhöndla börn gegn vannæringu,
tryggja vatns- og hreinlætisaðstöðu til að koma í veg fyrir útbreiðslu
sjúkdóma, bólusetja börn gegn mænusótt, dreifa skólagögnum og setja
upp barnvæn svæði þar sem kennsla getur farið fram.“
„Má ég segja þér soldið?“
NEYÐARÁTAK UNICEF VEGNA BARNA Í JEMEN