Morgunblaðið - 18.05.2018, Side 22

22 MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 18. MAÍ 2018
✝ Guðjón Snóks-dalín Svein-
björnsson fæddist
að Viðvík í Helga-
fellssveit á Snæ-
fellsnesi 7. desem-
ber 1928. Hann lést
á líknardeild Land-
spítalans 7. maí
2018.
Foreldrar hans
voru Jóhanna Sig-
ríður Jónsdóttir, f.
21. október 1882 í Laxárholti í
Hraunhreppi á Mýrum, hús-
freyja í Viðvík í Helgafellssveit,
d. 18. september 1964, og Svein-
björn Guðmundsson, fæddur 13.
nóvember 1889 í Bíldsey á
Breiðafirði, bóndi, bátasmiður
og sjómaður í Viðvík, d. 28. des-
ember 1931.
1953, gift Vilhjálmi Jóni Guð-
bjartssyni, f. 1948. Börn þeirra
eru: a) Dröfn, f. 1972, gift Elfari
Úlfarssyni. Börn þeirra eru Al-
exander, Ósk, Vilhjálmur Jón og
Jóhanna Inga. b) Guðjón, f.
1976, kvæntur Rebekku Sif
Kaaber. Börn þeirra eru Bára
Margrét og Eva Sóley. c) Símon
Elvar, f. 1983, sambýliskona
Bryndís Einarsdóttir. 2) Svein-
björn, f. 1956, sambýliskona
Kristín Viktorsdóttir, f. 1957. 3)
Ingibjörg Hulda Guðjónsdóttir,
f. 1965.
Guðjón hóf störf sem nemi í
prentsmiðju Þjóðviljans árið
1946 og starfaði hjá blaðinu til
ársins 1984. Lengst af þeim tíma
sá hann um útlit og hönnun
blaðsins. Eftir að hann lauk
störfum hjá Þjóðviljanum starf-
aði hann hjá Iceland Review
sem útlitshönnuður. Á efri árum
sá Guðjón um hönnun og upp-
setningu á bókum og tímaritum.
Útför Guðjóns fer fram frá
Áskirkju í dag, þann 18. maí
2018, kl. 13.
Systkini Guðjóns
voru Droplaug, f.
25. maí 1912, d. 20.
júlí 1945, gift Birni
Sigfússyni, f. 17.
janúar 1905, d. 10.
maí 1991, og Krist-
ín Margrét, f. 4.
mars 1921, d. 5.
janúar 2017 gift
Pétri Kristjáni Vil-
helm Sveinssyni, f.
28. febrúar 1914, d.
1. ágúst 2004.
Guðjón kvæntist þann 19.
september 1953 Símoníu Krist-
ínu Helgadóttur, f. 1. október
1927. Foreldrar hennar voru Jó-
hanna Bjarnadóttir og Helgi
Símonarson frá Arnarfirði.
Börn Guðjóns og Símoníu
eru: 1) Jóhanna Sigríður, f.
Elsku afi minn var fjölfróð-
ur, framsýnn og ákafur hug-
sjónamaður. Hann nam prent-
araiðn og fylgdi þróun hennar
frá því að hver lína var steypt í
blý þar til tölvutæknin tók við.
Alúð og nákvæmni einkenndi
vinnu afa og hann hafði ein-
stakt auga fyrir fegurð og
formi. Snemma hneigðist hugur
hans til íþrótta, útivistar og
ferðalaga, innanlands og utan.
Hvert samtal við afa var líka
ferðalag, ekki bara ferðalag um
heimsálfur og höf, heldur var
sagan krufin samtímis sem
stórhuga hugmyndir voru reif-
aðar og úthugsuð framtíðarsýn
dregin upp. Ósjaldan var sam-
talið rammað af með landakorti
þar sem afi dró fingurinn af
öruggri þekkingu yfir heiminn
allan. Hann las landabréfabók-
ina líkt og aðrir lesa reyfara.
Afi naut þess að geta sótt sér
þekkingu af netinu og sökkti
sér þar niður í hugðarefni sín,
nýju silkileiðina, orkumál, at-
vinnumál, samgöngur og nátt-
úruvernd. Afi minn hafði ein-
stakt minni. Nýlega sagði hann
mér frá fyrstu utanlandsferð-
inni sinni árið 1951. Frásögn-
inni fylgdu ósjaldan götuheiti
hótela sem þeir félagarnir gistu
á, ásamt nöfnum viðmælenda í
ferðinni. Hann rifjaði til dæmis
upp áhugaverð kynni við þjón-
inn Benoît sem ættaður var frá
borginni Chartres í Frakklandi.
Um leið tók afi fram snjáðu
landabréfabókina sína og fann
borgina áreynslulaust. Afi lærði
ensku, þýsku og frönsku upp á
eigin spýtur, innblásinn af
óþrjótandi fróðleiksfýsn og
brennandi þörf til að kynnast
heiminum. Afi bauð viðmælend-
um sínum upp á ótæmandi fjár-
sjóð og það var sama hvort um-
ræðuefnið snerti landafræði,
stjórnmál, samgöngumál, sögu,
skipulagsmál, orkumál, um-
hverfismál eða atvinnunýsköp-
un. Afi hafði ávallt afburða-
þekkingu og ákveðna skoðun á
viðkomandi málefnum. Hann
var stundum undrandi á áhuga-
og þekkingarleysi samtímafólks
síns á þessum stóru málum því
fyrir honum voru þau lífsins
elexír. Ekkert gladdi afa þó
meira en að fylgjast með af-
komendum sínum. Hann naut
samvista við stórfjölskylduna
til hins ýtrasta og sýndi lífi
okkar allra einlægan áhuga.
Velgengni og afrek afkomenda
hans, stór sem smá, fylltu hann
gleði og stolti. Á banalegunni
talaði afi við sérhvert okkar og
fullvissaði sig um að okkur
myndi reiða vel af. Hann gladd-
ist hjartanlega yfir því að svo
skyldi vera. Hann hafði þó
mestar áhyggjur af ömmu, lífs-
förunaut sínum og ferðafélaga
til 65 ára. Elsku ömmu sem
stóð þétt við hlið manns síns
alla þeirra lífsgöngu. Nýlega
sýndi ég afa nýjar ljósmyndir
af fjölskyldunni sem hann skoð-
aði af miklum áhuga. Skyndi-
lega ljómaði hann og og sagði
með glampa í augum: „Sjáðu,
þarna hlær hún!“ og benti glað-
ur á ljósmynd af ömmu sem
hann skoðaði aftur og aftur,
brosandi út að eyrum. Hann
þráði heitast að geta skilið
ömmu eftir í öruggum höndum
og ræddi mikið við okkur af-
komendurna um hvernig best
væri að haga því.
Afi hefur nú haldið í sitt
hinsta ferðalag sem við fáum að
þessu sinni ekki að heyra ferða-
söguna af. Eftir stöndum við
afkomendurnir, þakklát fyrir
samfylgdina við stórbrotinn
mann, og höldum utan um
ömmu fyrir hann. Minning þín
lifir, elsku afi.
Dröfn.
Móðurbróðir minn Guðjón,
Bubbi, hefur kvatt okkur. Þessi
sterki, hrausti og virki maður
sem aldrei varð misdægurt og
skildi varla veikindi varð undan
að láta.
Systkinin voru þrjú. Drop-
laug, Kristín og Guðjón. Drop-
laug dó ung en hin tvö stóðu
sem tvær sterkar stoðir. Alltaf
samrýmd, sterk og traust. Nú
eru þau bæði látin með rúm-
lega árs millibili. Mér finnst ég
vera að kveðja gamla tímann.
Þessi kynslóð er gengin og með
henni kynnin og sögunnar frá
því fyrrum.
Guðjón var afar skoðana-
sterkur maður, hafsjór af fróð-
leik og hafði geipigott minni. Í
mínum huga var hann alltaf að
fræða. Hann ætlaði ekki endi-
lega að gera það en það var í
eðli hans. Hann var með ein-
dæmum fróðleiksfús og fylgdist
mjög vel með öllu því sem
gerðist hvort sem það var fjöl-
skyldan eða heimsmálin. Hann
var sem dæmi ekki sáttur við
íslenskan fréttaflutning og
fylgdist vel með erlendum
fréttastöðvum til að fá sem fjöl-
þættast og réttast sjónarhorn
af samtímanum – og svo sagði
hann okkur frá.
Guðjón var mikill útivistar-
maður. Göngur, skíðaferðir og
ferðalög innanlands sem utan
voru hans ær og kýr. Ég held
að varla sé það fjall á landinu
sem hann hefur ekki gengið eða
skíðað. Hann naut allra ferð-
anna og átti svo góðar minn-
ingar. Hann las landafræðikort
eins og sögubækur og gler-
augnalaust fram til hins síð-
asta.
Guðjón lærði sem ungur
maður prentiðn og vann við það
lengi. Ég á mínar góðu minn-
ingar um sumarbústaðaferðir í
rauða prentarabústaðinn í Mið-
dalnum. Ættliðir saman að
njóta í sól og sumaryl, sækja
vatnið út, sækja mjólk í
mjólkurbrúsann, kamarinn ó-
gleymanlegur! Göngur að
Laugarvatni, göngur upp á
fjall, gleypa flugur í gönguferð-
um, ganga og ganga en það var
gaman.
Kæra fjölskylda, Simma,
Hanna Sigga, Bjössi, Inga,
frænkur og frændur, ég votta
ykkur mína dýpstu samúð.
Genginn er góður maður en
minningarnar lifa.
Droplaug Pétursdóttir.
Mig langar til að minnast
vinar míns Guðjóns Svein-
björnssonar sem nú er fallinn
frá eftir erfið veikindi.
Guðjóni kynntist ég vorið
1992 í gegnum vin minn Magn-
ús Val Pálsson sem þá starfaði
með Guðjóni við útlitshönnun á
Iceland Review. Ég var ekki
fyrr fluttur heim frá Kanada en
Maggi bauð mér að koma með
þeim Guðjóni í göngu á Tind-
fjöll. Gönguferðirnar með Guð-
jóni um íslenska náttúru áttu
síðan eftir að verða margar og
ógleymanlegar með gönguhóp
sem kallaði sig Sjövetninga.
Guðjón var mikill göngugarpur
og útivistarmaður. Það voru
mikil forréttindi að fá að kynn-
ast landinu með manni eins og
honum sem var svo fróður um
staðhætti, náttúrufar og sögu
landsins. Þegar Guðjón var
annars vegar, var ekkert til
sem hét kynslóðabil, hann var
af kynslóð foreldra minna en
við ungu vinir hans umgeng-
umst hann alltaf sem jafningja
enda var hann bæði ungur í
anda og svo vel á sig kominn
líkamlega að við máttum hafa
okkur alla við ef við ætluðum
að halda í við hann.
Guðjón var mikill áhugamað-
ur um tennis og þegar hann
frétti að ég hafði eitthvað feng-
ist við að spila þá íþrótt úti í
Kanada vildi hann ólmur fá mig
með sér í Fossvoginn og spila
við sig. Á tennisvellinum áttum
við eftir að skemmta okkur vel
saman í ófá skiptin næstu árin.
Ég var stöðugt að furða mig á
því hvernig hann færi að því að
vera svona lipur og úthalds-
góður kominn vel á níræðisald-
ur. Ég velti því fyrir mér hvort
tíminn hefði gleymt honum og
ynni ekki á honum eins og okk-
ur hinum.
Þegar við settumst niður á
milli lota hafði Guðjón gaman
af að ræða um allt milli himins
og jarðar; alþjóðastjórnmál,
loftlagsbreytingar, skipulags-
mál, ferðalög og framtíðar-
möguleika af öllu tagi. Honum
fannst íslenskir fjölmiðlar vera
of yfirborðslegir svo hann sótti
sinn fjölbreytta fróðleik á
heimasíður erlendra stórblaða
og las þau spjaldanna á milli.
Hann var sérstaklega áhuga-
samur um framtíðaráform Kín-
verja í samgöngumálum og var
óþreytandi alveg fram í andlát-
ið að uppfræða mann um stór-
huga áform þeirra t.d. í lest-
arsamgöngum. Þegar hann
sagði frá þá sagði hann gjarnan
„hugsaðu þér..!“ til að leggja
áherslu á alla möguleikana sem
hann sá í hverju máli.
Guðjón hafði næmt auga
þegar kom að útlitshönnun og
leturnotkun og var alltaf gott
að leita ráða hjá honum í þeim
efnum enda var hann fenginn
til að sjá um útlit stórra lista-
verkabóka á borð við bókina
um Kjarval.
Það er sárt til þess að vita að
nú sé slokknað á þessum frjóa
huga og þessum úthaldsgóða
líkama en Guðjón kvaddi sáttur
og sagði við okkur Magga þeg-
ar við heimsóttum hann á líkn-
ardeildina að hann væri nú að
verða níræður sem þætti nú
bara býsna gott og að hann
hefði verið lánsamur og heilsu-
hraustur alla sína ævi.
Að hafa fengið að kynnast
Guðjóni og eiga hann fyrir vin
hefur verið mér ómetanleg gjöf
sem tekur stórt pláss í mínu
hjarta. Ég vil að lokum senda
Simmu og öllum nánustu að-
standendum Guðjóns mínar
dýpstu samúðarkveðjur.
Þorfinnur Sigurgeirsson.
Guðjón Sveinbjörnsson er
dáinn tæplega níræður. Hann
var nákvæmur verkmaður, góð-
ur félagi. Hann vandaði svo
umbrot Þjóðviljans að úr varð
fallegasta dagblað landsins,
sérstaklega eftir að sex dálka
blaðið kom úr pressunni.
Fyrstu árin fékk Guðjón bara
að njóta sín á útsíðunum og
stöku sérunnum innsíðum. Að
öðru leyti var blaðinu kastað
saman af mismiklum smekk eða
smekkleysi. Svo þegar blaðið
fór í offset í Blaðaprenti þá
náði Guðjón sér á strik; hver
einasta síða, hver einasti dálk-
ur, var veginn og metinn. Aldr-
ei man ég eftir því að Guðjón
kastaði hendinni til nokkurs
verks, hversu mikill sem asinn
var á blaðinu við lokun þess á
kvöldin. Hann var aldrei að
flýta sér. Hann horfði, mældi
og strikaði þannig að úr varð
heild í listrænu jafnvægi.
Þessi hægláti maður sem
kom alltaf öllu í verk á fallegan
hátt var samt hvergi nærri lok-
aður inni í sínu fagi. Hann var
náttúrubarn, gekk um mestallt
Ísland og kunni forsendur þess.
Honum fannst skemmtilegast
að vera á gönguferðum um
landið, ekki nóg með það, hann
var grimmpólitískur allt til
hinstu stundar.
Ég var svo ljónheppinn að ég
kom til hans á líknardeildina og
náði að hitta hann áður en hann
dó. Honum var mjög þorrinn
kraftur en hann vildi tala um
pólitík. Hvernig er staðan,
spurði hann mig. Hann talaði
þá svo lágt orðið og var svo
máttfarinn að ég varð að leggja
eyrun næstum við munn hans.
Það er alvarlegt, sagði ég.
Hvernig, spurði hann.
Umhverfismálin, sagði ég. Já
sagði hann, það er verst. Svo
eru það Bandaríkin, sagði ég.
Þau skipta minna máli nú orðið,
sagði hann. Þau eru veik eins
og ég, sagði hann og brosti.
Það eru BRISC ríkin sem
munu ráða ferðinni: Brasilía,
Rússland, Indland, Suður-Af-
ríka og Kína. Bandaríkin geta
ekkert andspænis þeim. Ég er
bjartsýnn á þetta, sagði hann,
deyjandi maðurinn. Þú átt að
horfa á kínversku ríkisfrétt-
stofuna, sagði hann. Þá kom í
ljós að hann hafði prentara við
hliðina á rúminu sínu. Eru
margir með prentara við hlið-
ina á sér á líknardeildinni þar
sem hann var frá í janúar?
Niðjar Guðjóns prentuðu út
helstu fréttir af netinu fyrir
hann. Ertu með penna, já. En
blað? Nei. Þá tók dóttir hans
autt blað úr prentaranum og
rétti pabba sínum og hann
skrifaði „CCTV, ríkisfréttastof-
an“ á miðann og rétti mér.
Ekki var höndin jafnstyrk og
forðum, en styrkur heilabúsins
skýr sem fyrr. Þvílíkur maður.
Umbrotsmeistarinn mikli
Guðjón Sveinbjörnsson er lát-
inn. Einn af mínum bestu sam-
starfsmönnum á blaðamanns-
ferli mínum. Vinur og hiklaus
stuðningsmaður, leiðbeinandi.
Þorði að hafa aðrar skoðanir.
Uppréttur. Hugsandi vera.
Símoníu og niðjum þeirra
flyt ég samúðarkveðjur okkar
Guðrúnar. Þau mega vera og
eru örugglega stolt af því að
hafa verið samferða öðrum eins
manni. Hér setjum við punkt;
þessu umbroti er lokið. Eftir
stendur fallegasta síðan.
Svavar Gestsson.
Guðjón Sveinbjörnsson sá ég
fyrst árið 1954. Ég var þá, í sex
mánuði, liðlega tvítugur létta-
drengur í blaðamennsku á
Þjóðviljanum en Guðjón ungur
vélsetjari í Prentsmiðju Þjóð-
viljans. Bæði Þjóðviljinn og
prentsmiðjan voru þá með alla
sína starfsemi á Skólavörðustíg
19.
Kynni okkar Guðjóns urðu
reyndar ekki veruleg fyrr en
löngu síðar, á áttunda og ní-
unda áratugnum, þegar ég var
ritstjóri Þjóðviljans. Hann var
þá umbrotsmaður og útlits-
teiknari blaðsins og er
skemmst frá því að segja
glöggskyggni hans, vandvirkni
og smekkvísi gerðu hann að af-
burðamanni á sviði prentlistar.
Þegar Guðjón fæddist, undir
lok ársins 1928, bjuggu foreldr-
ar hans á litlu grasbýli, sem hét
Viðvík og var alveg rétt hjá
Stykkishólmi. Þau munu hafa
verið þar með eina kú og fáein-
ar kindur en faðir Guðjóns
stundaði smíðar.
Þegar Guðjón var þriggja
ára missti hann föður sinn og
var næstu árin á hálfgerðum
hrakningum með móður sinni.
Sex eða sjö ára gamall fluttist
hann til Droplaugar systur
sinnar í Reykjavík og eigin-
manns hennar, Björns Sigfús-
sonar magisters, síðar háskóla-
bókavarðar. Hjá þeim ólst hann
síðan upp á Grettisgötu 46. Var
þó jafnan hjá ættingjum á
Dröngum á Skógarströnd á
sumrin.
Þegar drengurinn fór fyrst
að svipast um í nánd við Grett-
isgötuna varð hann alveg heill-
aður við að horfa á Sundhöllina
og Austurbæjarskólann. Að
setjast þar sjálfur á skólabekk
fannst honum í byrjun vera
fremur draumur en veruleiki.
Droplaug, systir Guðjóns, er
hafði verið honum sem önnur
móðir, dó sumarið 1945. Þá var
hann sextán ára. Aðeins hálfu
ári síðar komst hann á samning
sem prentnemi í Prentsmiðju
Þjóðviljans. Ég tel víst að þar
muni Björn Sigfússon hafa haft
milligöngu.
Er ég sat við sjúkrabeð Guð-
jóns, skömmu áður en hann dó,
sagði hann mér fallega sögu:
Kvöld eitt í desember 1948
voru þeir Stefán Ögmundsson,
prentsmiðjustjóri, tveir einir,
að vinna að Jólablaði Þjóðvilj-
ans, meistari og lærisveinn. Þá
kemur inn í prentsmiðjuna lág-
vaxinn maður, segir fátt en
réttir Stefáni blað.
Þetta var Guðmundur skáld
Böðvarsson á Kirkjubóli í Hvít-
ársíðu. Á blaðinu var nýort
kvæði hans, - Fylgd. „Og það
fór beint á forsíðuna,“ bætti
Guðjón við. Með lagi Sigur-
sveins D. Kristinssonar varð
það fyrr en varði eins konar
fánasöngur í röðum þeirra sem
andvígir voru Keflavíkursamn-
ingnum frá 1946 og inngöngu
Íslands í Atlantshafsbandalag-
ið, sem kominn var á dagskrá
þegar ljóðið var ort.
Þessari stund með skáldinu
úr Hvítársíðu og hinum nýja
óði til ættjarðarinnar gleymdi
Guðjón aldrei. Sú minning var
honum dýrmæt, enn á bana-
beði.
Ég kveð kæran samverka-
mann og votta vandamönnum
hans einlæga samúð mína.
Kjartan Ólafsson.
Hann er farinn hann Guðjón
og ég næ ekki að segja honum
af síðustu ferðalögum okkar
hjóna.
Hann var með hressara móti
á haustmánuðum, en hann vissi
að hverju dró og var samt að
gera því skóna, að ég segði
honum ferðasögurnar þegar við
kæmum heim með farfuglun-
um. Það náðist ekki. Hann
kvaddi þann 7. maí sl. og var
orðinn þreyttur.
Við Guðjón hittumst fyrir 67
árum í vinnusal Þjóðviljans og
varð hann þar með minn læri-
meistari í prenti og yfirkennari
í pólitískum fræðum. Sjálfur
var hann illa rækur í pólitísk-
um flokkum og hafði takmark-
aða trú á því, að stjórnmála-
menn leystu þau vandamál sem
heimsbyggðin þarf að leysa
innan allt of takmarkaðs tíma.
Guðjón var góður lærimeist-
ari og hafði mikinn áhuga á út-
liti blaðsins. Hann teiknaði oft
upp útsíðurnar og kenndi okk-
ur að vinna eftir slíkum teikn-
ingum, sem stundum voru ansi
skrautlegar. Hann breytti útliti
blaðsins, sem svo varð áskorun
á önnur blöð að færa útlit blað-
anna til nútímans. Hann lagði
þetta starf fyrir sig og þegar
tíma Þjóðviljans lauk varð Guð-
jón útlitsteiknari hjá Iceland
Review ásamt blöðum og bók-
um, sem komu út á vegum þess
fyrirtækis. Hann hannaði útlit
stóru Kjarvalsbókarinnar sem
gefin var út af Nesútgáfunni
2005. Voru ummælin um hönn-
un þeirrar bókar af stærri
gerðinni. „Stórvirki“ stóð í fyr-
irsögn í Morgunblaðinu þegar
bókin kom út, og „Kjarvalsbók
er tvímælalaust stórvirki í ís-
lensku prentverki“ var einnig
sagt um þessa bók. Þarna hafði
Guðjón fundið sér rétta hillu og
naut þess.
Við Guðjón áttum mörg
áhugamál sameiginleg, t.d.
ferðalög um óbyggðir Íslands
og einnig ferðalög erlendis eftir
því sem peningar og tími leyfði.
Guðjón var skemmtilegur
vinnufélagi og ekki síður var
hann eftirsóttur í ferðahópa,
sem fóru víða um land. Hann
hafði afskaplega þægilega nær-
veru.
Við fórum mjög eftirminni-
lega ferð um höfuðborgir Norð-
urlanda og höfðum örstutta
dvöl þar en áttum samt fundi
með Norðurlanda-prenturum í
Helsinki og fórum þaðan á ann-
an fund kollega okkar í Vín-
arborg. Þarna sá ég hvað mikla
sannfæringu Guðjón hafði fyrir
því, að mikið þyrfti að gerast til
að bjarga jarðkringlunni okkar
frá eyðingu. Hann talaði við
þessa kollega okkar um vatns-
birgðir heimsins og hvernig
megi vinna á þeim spjöllum,
sem maðurinn sjálfur er sekur
um. Þetta var honum mikið
hjartans mál og fór oft með
himinskautum þegar hann
ræddi við fólk, sem var sama
sinnis.
Guðjón var mikill fjölskyldu-
maður. Simma og hann höfðu
verið í hjónabandi í tæp sjötíu
ár og fram til síðustu stundar
var honum umhugað um að allt
væri í lagi hjá henni. Þau eign-
uðust Hönnu Siggu, sem ég
þekki ekki undir öðru nafni
þótt hún heiti Jóhanna Sigríð-
ur. Svo kom Sveinbjörn en síð-
ust kom Inga Hulda. Þau og
barnabörnin eiga slíkar minn-
ingar um Guðjón, sem dregur
úr sárasta söknuði þeirra eftir
að hafa lifað með vini og félaga,
sem gaf jafn mikið af sér og
Guðjón gerði. Hann sagði mér
ekki svo sjaldan sögur af afrek-
um þeirra. Honum þótti svo
undur vænt um sitt fólk.
Við Erla vottum þeim öllum
innilega samúð okkar við brott-
Guðjón S.
Sveinbjörnsson