Morgunblaðið - 14.07.2018, Blaðsíða 23

23
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 14. JÚLÍ 2018
Reykjavík Ungur maður æfði sig í fjölbreyttum hjólabrettakúnstum framan við tónlistarhúsið Hörpu og sýndi þar mikla fimi.
Hari
Í dag, 14. júlí, er
þjóðhátíðardagur
franska lýðveldisins
og hefur verið haldinn
hátíðlegur á hverju
ári frá 1880. Þennan
dag fer jafnan fram
viðamikil hersýning á
Champs-Élysées í
París, haldnir eru úti-
dansleikir og efnt til
flugeldasýninga. En
14. júlí kemur líka við
sögu utan landsteinanna því hann
tengist töku Bastillunnar og gild-
um frönsku byltingarinnar sem
birtust í mannréttinda- og borg-
arayfirlýsingunni árið 1789.
Bastillan var bæði virki og fang-
elsi og tákn um gerræði konungs-
valdsins. Atburðurinn þegar múg-
urinn í París náði virkinu á sitt
vald 14. júlí 1789 er oft talinn
marka upphaf frönsku bylting-
arinnar. Sumir sagnfræðingar vilja
jafnvel rekja jarðveg hennar til
gossins í Lakagígum árið 1783.
Það sem vakti fyrir lýðnum í París
með töku Bastillunnar var samt
ekki endilega að leysa fáeina fanga
úr prísund, heldur að komast yfir
púður og hergögn til að verjast
hersveitum Lúðvíks 16., en þær
höfðu verið kvaddar út til að kæfa
múgæsingarnar.
Ári síðar, 14. júlí
1790, var haldið upp á
töku Bastillunnar í
mikilli hátíð um allt
land, svokallaðri
„sambandshátíð“. Það
var Lafayette mark-
greifi, foringi varn-
arsveitar Parísar, sem
hafði frumkvæðið að
hátíðahöldunum. Þau
áttu að þjappa þjóð-
inni saman og slá
þannig á byltingarhit-
ann. Það fór á annan
veg; byltingin æddi áfram og ruddi
öllu úr vegi sem fyrir varð og opn-
aði Napóleon Bonaparte leiðina til
valda.
14. júlí vísar því í senn til töku
Bastillunnar árið 1789 og tilraun-
arinnar til þjóðarsáttar árið 1790.
Það var undir þeim formerkjum að
6. júlí 1880 tókst að afla samþykkis
franska þingsins, þar sem lýðveld-
issinnar höfðu meirihluta, við að
14. júlí yrði þjóðhátíðardagur.
Þótt dagurinn sé þjóðhátíðar-
dagur Frakka á hann hljómgrunn
um allan heim því hann er tákn
um baráttuna gegn geðþótta og
gerræði. Á Íslandi hafði Magnús
Stephensen konferensráð miklar
mætur á Jean-Jacques Rousseau
og dreifði nýjum hugmyndum með
stofnun „Hins íslenska lands-
uppfræðingarfélags“ og með út-
gáfu eins fyrsta íslenska tímarits-
ins, „Minnisverðra tíðinda“, sem
fjallaði ítarlega um frönsku bylt-
inguna.
Ég var ungur maður í utanrík-
isþjónustu Frakklands og starfaði í
Austur-Berlín árið 1989, þegar
tveggja alda afmælis frönsku bylt-
ingarinnar var minnst. Fáum mán-
uðum síðar varð ég vitni að því að
máttur þessara hugsjóna frá upp-
lýsingaröld hafði ekkert skerst.
Hugmyndirnar um mannréttindi,
frelsi, jafnrétti og réttlæti eru
undirstöður lýðveldisríkja á okkar
tímum og brenna jafnheitt á okkur
nú sem fyrr. Því eru gildar ástæð-
ur fyrir alla að fagna 14. júlí og
úrslitaleik franska landsliðsins í
fótbolta. Áfram Frakkland!
Eftir Graham Paul »Hugsjónirnar sem
byltingin í Frakk-
landi 1789 byggðist á
höfðu áhrif langt út fyrir
landsteinana, þar á
meðal á Íslandi, og eru
enn í fullu gildi.
Graham Paul
Höfundur er sendiherra
Frakklands á Íslandi.
ambafrance@ambafrance-is.org
Bastillan tekin, 14. júlí 1789.
Yfirlýsingin um mann- og borgararéttindi frá 26. ágúst 1789.
14. júlí – þjóðhátíðar-
dagur Frakklands
Á meðan lestr-
arfærni barna er
að þróast er
mjög mikilvægt
að viðhalda
henni utan
skólatíma og þá
sérstaklega í
skólafríum.
Lestrar-
stundirnar þurfa
hvorki að vera
mjög langar né örar því nóg
er að lesa í um 15 mínútur
annan hvern dag til að koma í
veg fyrir að krökkum fari aft-
ur í lestri. Með því að setja
lesturinn á dagskrá er því
stuðlað að bættri lestrarfærni
auk þess sem lesskilningur
og orðaforði eykst. Best er þó
að lesa eitthvað á hverjum
degi.
Foreldrar eru bestu
lestrarfyrirmyndir barna
sinna og árangursríkast ef
allir lesa reglulega. Fjöl-
skyldan ætti því að sameinast
um að lesa yfir sumartímann.
Börnum þykir skemmtilegt ef
fleiri lesa sömu bókina til að
hægt sé að ræða innihald
hennar líkt og þekkist í bóka-
klúbbum og leshringjum.
Margar barnabækur höfða
vel til fullorðinna líka og því
kjörið fyrir mömmur, pabba,
afa og ömmur að lesa sömu
bók og barnið velur. Það að
ræða efni bókarinnar dýpkar
líka skilning lesandans, óháð
aldri.
Tilvalið er fyrir fjölskyldur
að heimsækja bókasöfnin í
sumar og ná sér þar í áhuga-
verðar bækur. Á bókasöfnum
geta allir fundið eitthvað við
sitt hæfi og eru bækur lán-
aðar frítt til ungmenna 17 ára
og yngri. Það getur skipt
sköpum fyrir unga lesendur
að hafa aðgang
að spennandi
lesefni og þá eru
starfsmenn á
bókasöfnum í
lykilstöðu til að
hjálpa þeim að
finna bækur við
sitt hæfi, bæði
hvað varðar erf-
iðleika textans
og efni sem
höfðar til þeirra.
Það er líka gam-
an og gagnlegt
að skiptast á bókum við vini
og ættingja.
Einnig er töluvert af
lestrarleikjum í gangi í sumar
og má þar nefna sumarlæs-
isdagatal Menntamálastofn-
unar og Söguboltann sem
geta virkað sem góð hvatning
fyrir fjölskyldur.
Aðalatriðið er skilaboðin
um mikilvægi reglulegs lest-
urs allra sem enn eru að ná
tökum á lestrarfærninni, það
getur reynst erfitt að þurfa
að æfa lestur þrotlaust fram í
nóvember þegar skólinn hefst
aftur í haust, einungis til að
ná aftur færninni sem barnið
bjó yfir þegar sumarfríið
hófst.
Verum dugleg
að lesa í sumar
Eftir Hafdísi
Guðrúnu
Hilmarsdóttur
» Foreldrar eru
bestu lestrar-
fyrirmyndirnar og
árangursríkast ef
allir lesa reglulega.
Fjölskyldan ætti
því að sameinast
um að lesa yfir
sumartímann.
Hafdís Guðrún
Hilmarsdóttir
Höfundur er sérfræðingur í
læsi hjá Menntamálastofnun.
hafdis.gudrun.hilmars-
dottir@mms.is