Morgunblaðið - 18.08.2018, Blaðsíða 14

Morgunblaðið/Hari
Illgresi Roundup er notað til að eyða illgresi, m.a. við götur og vegi.
„Það er tiltölulega nýlega farið að
tala um að glýfosat sé mögulega
krabbameinsvaldur, en það hefur
lengi verið notað og í miklu magni.
Sé það mikill skaðvaldur er sennilegt
að vísbendingar hefðu komið fram
fyrir löngu. Mér finnst verið að gera
úlfalda úr mýflugu,“ segir Kristín
Ólafsdóttir, doktor í lífefnafræði og
deildarstjóri rannsóknastofu í lyfja-
og eiturefnafræði hjá læknadeild
Háskóla Íslands. Matvælastofnun
bendir á að glýfosat í kornvörum
sem sagt hefur verið frá sé langt
undir evrópskum viðmiðunarmörk-
um og ekki ástæða til að vara við
neyslu þeirra.
Breska blaðið Guardian sagði
fyrst frá því að efnið glýfosat, úr ill-
gresiseyðinum Roundup, hefði
mælst í kornvörum frá stórum fram-
leiðendum á borð við Quakers, Gen-
eral Mills og Kelloggs. Í vikunni féll
einnig dómur garðyrkjumanni í
Bandaríkjunum í hag í máli sem
hann höfðaði gegn framleiðanda
Roundup, Monsanto, þar sem hann
taldi að efnið glýfosat hefði valdið
krabbameini.
Undir viðmiðunarmörkum
Fram kemur í tilkynningu Mat-
vælastofnunar að mælingarnar sýni
að glýfosat hafi mælst undir evr-
ópskum viðmiðunarmörkum. Hæstu
gildin sem voru birt voru 1,3 ppm í
hafravöru Quakers, Quaker Old
Fashioned Oats, á meðan eru há-
marksgildi í höfrum 20 ppm og 10
ppm fyrir rúg og hveiti. „Þessi gildi
gefa ekki tilefni til að vara við neyslu
á þessum vörum, hvorki fyrir full-
orðna né fyrir börn,“ segir í tilkynn-
ingunni.
Alltaf hægt að finna leifar
Kristín segir sjálfgefið að finna
leifar af efnum sem eru notuð við
matvælaframleiðslu ef skoðað er
nógu grannt. „Ef maður fer nógu
langt niður með greiningarmörkin
mun alltaf eitthvað finnast. Efna-
greiningartækni hefur fleygt svo
rosalega fram að það sem var sagt í
gamla daga að væri ekkert í, það
þýðir bara að greiningarmörkin voru
hærri. Þetta kemur ekki á óvart.
Ef maður á annað borð hefur með-
höndlað matvæli með einhverjum
efnum þá muntu finna einhverja
sameind í matvælunum, en mjög lík-
lega er það margfalt undir því sem er
talið hættulegt. Þannig að það þarf
alltaf að setja þetta í samhengi við
hættumörkin og þótt eitthvað mælist
þýðir það ekki að þetta sé hættulegt í
þeim styrk,“ segir Kristín.
Hún segir reglur um matvæla-
framleiðslu gerðar af miklu öryggi.
„Það er nokkuð öruggt að hægt sé að
treysta viðmiðunarmörkum nema
fólk borði ekkert nema einhverja
eina fæðutegund í öll mál alla daga,“
segir Kristín. gso@mbl.is
Verið að gera úlf-
alda úr mýflugu
 Ekki varað við neyslu morgunkorns
14 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 18. ÁGÚST 2018
Ný vefverslun: www.donna.is
Erum nú á Facebook: donna ehf
Sími 555 3100 www.donna.is
fyrir heimilið
VifturHitarar
LofthreinsitækiRakatæki
Aflaverðmæti á grásleppuvertíðinni,
sem lauk 12. ágúst sl., nam 942 millj-
ónum króna. Grásleppuafli undan-
farin þrjú ár hefur tæpast svarað eft-
irspurn kaupenda, jafnt framleiðsla
á grásleppukavíar og á frystri grá-
sleppu til Kína. Það hefur skilað sér í
hækkun á verði og fært sjómönnum
betri afkomu, segir á heimasíðu
Landssambands smábátaeigenda.
Þar kemur fram að á árinu 2017
nam útflutningsverðmæti grá-
sleppuafurða alls 1.789 milljónum.
Miðað við verðhækkanir sem orðið
hafa á árinu megi búast við góðri
aukningu verðmæta milli ára. Sér-
staklega í frosinni grásleppu þar
sem útflutningsverð á fyrstu sex
mánuðum ársins er 40% hærra en
það var í fyrra. Útflutningsverðmæti
fyrri hluta þessa árs er 896 milljónir
á móti 629 milljónum á sama tímabili
í fyrra.
Seld heil og óskorin
Á undanförnum árum hefur sala á
grásleppu þróast úr því að eingöngu
var markaður fyrir hrognin í að fisk-
urinn er nú seldur heill og óskorinn.
Afurðir grásleppu eru nú fluttar út
sem fullunnin vara eða grásleppu-
kavíar, söltuð grásleppuhrogn og
fryst grásleppa án hrogna. Að auki
má nefna fersk grásleppuhrogn, sem
eru flutt út í litlum mæli.
Eins og gjarnan var með sölu grá-
sleppuhrogna eru verðsveiflur tíðar.
Á tímabilinu 2013 – 2018 hefur
meðalverð lægst farið í 155 kr/kg en
hæst í 210 kr/kg á síðustu vertíð.
35% verðhækkun á tveimur árum er
líklegast met í verðhækkun til sjó-
manna hér við land. Þess ber þó að
geta að verðið á vertíðinni 2015 var
204 kr/kg sem sýnir glöggt að af-
koma sjómanna af veiðunum nú er
lakari en þá var, segir á heimasíðu
LS. aij@mbl.is
Aukið verðmæti
og betri afkoma
 Aflaverðmæti grásleppu 942 milljónir
Morgunblaðið/Líney
Þórshöfn Komið að landi með góð-
an grásleppuafla á vertíðinni í vor.
Sigtryggur Sigtryggsson
sisi@mbl.is
Unnið hefur verið að endurgerð
Tryggvagötu, frá Pósthússtræti að
Lækjargötu. Við það verk hefur
hin sögufræga Steinbryggja komið
í ljós. Fornleifafræðingar hafa not-
að tækifærið í vikunni og mælt og
myndað mannvirkið.
Morgunblaðið spurðist fyrir um
það hjá borginni hvort það hafi
komið til skoðunar að almenningur
geti í framtíðinni skoðað brúna í
gegnum gler. Þau svör fengust að
áætlanir gerðu ekki ráð fyrir að
gamla steinbryggjan verði sýnileg.
Á þessu svæði væri gert ráð fyrir
gangandi og akandi umferð.
Steinbryggjan verður sýnileg í
nokkra daga enn. Framkvæmdaað-
ilar eru að bíða eftir að fá grænt
ljós frá fornleifafræðingunum til að
halda áfram með verkið.
Bryggjan mun því hverfa sjónum
manna áður en langt um líður. Því
er kjörið tækifæri fyrir áhugasama
að skoða bryggjuna núna. Þetta
tækifæri kemur varla aftur á
næstu áratugum. Bryggjan fór
undir uppfyllingu árið 1940 og
hafði því verið hulin sjónum manna
í áratugi.
Steinbryggjan er á svæði milli
Tryggvagötu og Geirsgötu. Vestan
við hana er Tollhúsið og aust-
anmegin hið nýja Hafnartorg, þar
sem stórhýsi hafa risið. Kaflinn til-
heyrði áður Pósthússtræti en borg-
aryfirvöld ákváðu fyrr á þessu ári
að hann fengi nýtt heiti, Stein-
bryggja.
Steinbryggjan var gerð sumarið
1884 úr tilhöggnum steini og var
þá mesta mannvirki sem Reykjavík
hafði ráðist í fram að því. Júlíusi
Schou steinhöggvara var falin
umsjá verksins. Áður höfðu verið
trébryggjur í fjörukambinum.
Bryggjan var fyrsti viðkomustaður
þeirra sem komu til Reykjavíkur
með skipum.
Beint upp af Steinbryggjunni er
hið nýja Bæjartorg, þar sem pylsu-
vagn Bæjarins bestu hefur staðið í
áratugi. Endurgerð Bæjartorgsins
er langt komin. Nú styttist í að
pylsuvagninn verði fluttur að nýju
á sinn gamla stað. Hann hefur um
nokkurra mánaða skeið staðið hin-
um megin við götuna, við hús Eim-
skipafélagsins, nú Hótel 1919.
Þar má alla daga sjá langar rað-
ir erlendra ferðamanna, sem vilja
fá sér „eina með öllu“ hjá þessum
heimsfræga pylsuvagni.
Morgunblaðið/sisi
Steinbryggjan Efsti hluti bryggjunnar verður sýnilegur næstu daga. Fornleifafræðingar hafa notað tækifærið til
að skoða mannvirkið og mynda. Á myndinni má einnig sjá nýja spennistöð sem reist hefur verið á Bæjartorgi.
Steinbryggjan fer á ný
undir yfirborð jarðar
 Fornleifafræðingar hafa mælt og myndað mannvirkið