Jökull - 01.07.2003, Qupperneq 87

Society report
Haustferð JÖRFÍ á Vatnajökul 2002
Finnur Pálsson
Raunvísindastofnun Háskólans, Hofsvallagötu 53, 107 Reykjavík; fp@raunvis.hi.is
Haustferð Jörfí var farin dagana 12–16. septem-
ber. Eins og síðustu ár var henni slegið saman við
afkomu- og veðurstöðvavitjun Raunvísindastofnunar
og Landsvirkjunar. Að þessu sinni var ákveðið að
reyna að fara um Tungnaárjökul, en mörg síðustu ár
hefur verið farið um Köldukvíslarjökul eða Skála-
fellsjökul. Tungnaárjökull hefur verið afar úfinn og
sprunginn neðan til vegna framhlaupsins 1994–1995.
Á fimmtudegi 12. september var farið í Jökulheima
og komið þar um hádegisbil í blíðuveðri. Þaðan gekk
greiðlega inn að jökli en talsvert var í Tungnaá og
þurfti að gæta varúðar þegar farið var yfir hana (sjá
mynd). Tungnaárjökull reyndist vonum betri yfirferð-
ar, enda hafði leysing um sumarið ekki verið meiri
en svo að á sprungusvæðinu neðan rétt jafnvægislínu
(1100–1250 m h.y.s.) voru allsstaðar færar snjóbrýr.
Nýsnjór var ofan 1300m, en færið ekki mjög þungt og
greiðlega gekk að næturstað á Grímsfjalli. Á leiðinni
upp var lesið af afkomustikum og tvær veðurstöðv-
ar LV og RH sem skráðu veðurupplýsingar sumar-
langt á Tungnaárjökli teknar niður. Að venju var gott
að koma heim í Grímsfjallaskála, og þar átti hópur-
inn notalega kvöldstund. Á föstudegi greindist hópur-
inn í þrennt: tveir bílar fóru austur jökul (á Brúarjök-
ul, Eyjabakkajökul, Hoffellsjökul, efstu drög Breiða-
merkurjökuls, og um hábungu jökulsins) til lesa af um
25 afkomumælistikum og taka niður 3 veðurstöðvar.
Veðurstöð neðst á Brúarjökli var skilin eftir til að afla
gagna um vetrarveðrið. Á fjórum vélsleðum var les-
ið af um 15 afkomumælistikum og mældar inn með
GPS tækjum um 75 skriðhraðastikur í og við Gjálp,
Grímsvötn og Skaftárkatla. Þriðji hópurinn vann að
viðhaldi jarðskjálftamæla og rafstöðva RH og Veð-
urstofu, skála og skálabúnaðar á Grímsfjalli. Auk
þess vann jarðfræðingur að athugun á bergi og ösku á
Grímsfjalli. Tveir ofurhugar reyndu daglangt á laug-
ardegi að berja, pjakka, hjakka, moka og ausa sig í
gegnum beingaddað öskulagið við rætur vatnshæðar-
mælitækjamasturs í Grímsvötnum. Hugmyndin var
að losa um mastrið og hækka það lítillega fyrir vet-
urinn. Síðdegis kom fólk að mastrinu og bað ofurhug-
ana hætta þessu, enda ekki sýnilegur árangur frá því
snemma um morguninn. Skömmu síðar skiluðu aust-
urfarar sér til baka á Grímsfjall eftir árangursríka ferð
í ágætu veðri en skyggnislitlu. Þeir höfðu að venju gist
í skála félagsins í Goðahnúkum. Nú þvóu sér allir í
gufubaði, borðuðu góðan mat og aðeins var tekið lag-
ið. Að morgni sunnudags vildi allt það nýþvegna fólk,
sem lokið hafði sínum verkum, til byggða, enda öllum
erindum ferðarinnar lokið nema frágangi mælitækja
og búnaðar á Grímsfjalli. Á messutíma eða svo urr-
uðu tveir bílar sneisafullir af farangri í skálabrekkunni
og fólk að kveðjast: þá breyttist bensín-urr í murr og
síðan þögn. Vél annars bílsins hætt að snúast, biluð.
Eftir nokkra skipulagsfundi, símhringingar og annað
sem tilheyrir, var ákveðið að fá varahlut með flugvél
á Höfn í Hornafirði, og fá hann fluttan þaðan með bíl
á Skálafellsjökul. Þangað var farið á 2 vélsleðum til
að sækja varahlutinn, og heimferðafólk fylgdi á ein-
um bíl, en ekki var talið ráðlegt að fara einbíla um
Tungnaárjökul og Tungnaá. Þessi ferð gekk vel og
murr-bíllinn farin að urra aftur uppúr miðnætti. Um
hádegisbil á mánudegi fór hópurinn niður Tungnaár-
jökul og gekk greiðlega, utan að ekki var bilanaskratt-
inn alveg búinn að sleppa murr-bílnum, braut í hon-
um öxul og að lokum undan honum afturhjól með
miklum látum rétt eftir að lagt var frá Jökulheimum.
Í frásögn um síðustu haustferð þurfti að eyða miklu
plássi í lýsingar á þrálátum og margvíslegum bilunum
í "Dodda"(Dodge bíl JÖRFÍ). En nú bar svo við að
ekki þurfti að líta á hann, nema þá til að dást að því
hve mjúklega hann leið yfir og lagaði sig að jökulyfir-
borðinu og etv. að einhver laumaðist til að leggja eyru
að húddi til að njóta hins milda dyns vélarinnar. Þetta
JÖKULL No. 52, 2003 85