Skírnir - 01.04.2011, Page 9

SKÍRNIR
UPPHAF MANNAFERÐA Á ÍSLANDI
7
„[NJiðurstöðum traustra aldursgreininga var hafnað með tilvísun
til henti[til]gátu sem var sett fram til að raska ekki tímatali Ara fróða
.. .“7 Og árið 2010: „Umræðan um upphaf landnáms snýst mjög um
að verja tímasetningu Ara fróða ,..“8 Framsögu Páls á málstofu í
efna- og lífefnafræði á vegum Raunvísindastofnunar Háskóla Is-
lands 26. nóvember 2010 var meðal annars lýst í fundarboði með
því að segja: „Páll mun einnig ræða hvernig þöggun frekar en opin-
ská umræða einkennir umfjöllun íslenskra fræðimanna um eldra
landnám.“9
Sjálfsagt er það rétt að enn komi út rit þar sem sagt er fyrirvara-
laust að landnám íslands hafi hafist um 870, eins og Ari segir í ís-
lendingabók, eða árið 874, eins og segir í Landnámabók. En langt er
orðið síðan fararbroddur íslenskra sagnfræðinga hætti að tíðka það,
jafnvel í ritum handa almenningi. Hér eru nokkur dæmi þess.
Árið 1982 gáfu fimm kennaramenntaðir menn út námsbókina
Landnám Islands handa grunnskólabörnum. Þeir fengu Sveinbjörn
Rafnsson, prófessor í sagnfræði við Háskóla íslands síðan 1980, til
að skrifa um heimildir um landnámið og hann skrifaði meðal ann-
ars:10
Helstu heimildir um landnám Islands eru annars vegar fornleifar og hins
vegar ritaðar frásagnir.
Elstu fornleifar sem fundist hafa hér á landi líkjast mjög því sem fund-
ist hefur í Noregi og á öðrum Norðurlöndum frá víkingatíma (um 800 - um
1050). Helstu fornleifarnar eru húsarústir og grafir, ásamt forngripum sem
í þeim hafa fundist.
íslendingar hófu ekki að rita frásagnir um fortíð sína og sögu fyrr en um
1100.
Elstu ritin sem segja frá landnámi íslands eru Islendingabók og Land-
námabók.
í íslendingabók er sagt að ísland hafi fyrst byggst úr Noregi um 870.
Þessi gömlu sagnarit eru ekki frá þeim tíma heldur meira en 200 árum yngri.
Þess vegna eru þau ekki nógu traustar sögulegar heimildir um landnámið.
7 Páll Theodórsson 2009: 262, 274.
8 Páll Theodórsson 2010: 518.
9 Tölvubréf frá Magnúsi M. Kristjánssyni á póstlistanum HI-starf@hi.is 22. nóv-
ember 2010.
10 Landnám íslands 1982: 5-6.