Skírnir - 01.04.2011, Qupperneq 18

16
GUNNAR KARLSSON
SKÍRNIR
hvergi hvernig hann hugsar sér að náttúrulegir kjarreldar hafi
kviknað. Annars staðar á landinu væri auðvelt að ímynda sér að það
gerðist af jarðeldi, en varla kemur til greina að reikna með honum
svo nærri Reykjavík að kolamolar fykju þangað. Ekki virðist lík-
legt, og þó kannski hugsanlegt, að svo mikið af haustlaufi geti safn-
ast í laut að kvikni í því af sjálfu sér eins og gerist í röku heyi. Einna
helst má halda að eldur kvikni af eldingu, en það er örugglega fátítt
á Islandi. Eg er alinn upp í grennd við kjarrbeltið sem nær lítt slitið
frá Laugardal til Haukadals í Árnessýslu meðal fólks sem sumt ólst
upp í þessu belti, og ég minnist þess ekki að hafa nokkurn tímann
heyrt talað um náttúrulegan skógareld. En þarft væri að safna
upplýsingum um þetta efni.
Annað athugunarefni er hvort jarðvegur kunni að hafa þykknað
sérstaklega hratt af mannavöldum þar sem sniðið S 105 var tekið.
Merki um slíkt eru við garðbrotið sem landnámslagið hefur lagst
upp að í Reykjavík. Þar er jarðvegslag á milli þess sem hefur verið
yfirborð jarðar þegar garðurinn var hlaðinn og landnámslagsins.
Vestan við garðinn er það um 20 cm þykkt, austan við hann varla
nema 2-4 cm samkvæmt þversniðsteikningu.34 Augljóst er að báðar
hliðar garðsins eru jafngamlar, og landnámsaskan hefur fallið sam-
tímis báðum megin. Það hefur því tekið jafnlangan tíma að mynda
20 cm lag vestan garðsins og 2-4 cm lag austan hans. Þykka lagið
vestan við garðinn hlýtur að vera úr jarðvegi sem hefur flust þangað
fyrir atbeina fólks, enda mun auðséð að hann sé hreyfður, þar eru
torfleifar, möl og vottur af viðarkolum.35 Nú var Chepstow-Lusty
auðvitað ekki blindur á að jarðvegur gæti verið manngerður. Um
norðursniðið segir hann að fjórir efstu sentimetrarnir hafi verið
hreyfðir (disturbed) og séu því ekki teknir með í rannsóknina. Engu
að síður finnst mér enn nokkur spurning hvort ekki sé hugsanlegt
að jarðvegslagið með viðarkolamolunum sé að mestu leyti skapað af
mannvistinni á staðnum og margfalt hraðar en gerist í náttúrunni.
Það ætti að vera unnt að kanna.
Ef gert er ráð fyrir að jarðvegur hafi þykknað ónáttúrulega hratt
norðan við skálann við Aðalstræti hlýtur að vakna sú spurning
34 Roberts o.fl. 2003: 225.
35 Fornleifarannsóknir við Aðalstrœti 2001 2002: 35.