Skírnir - 01.04.2011, Side 27

SKÍRNIR UPPHAF MANNAFERÐA Á ÍSLANDI 25
skilyrði hafi verið þannig í mónum að fauskarnir varðveittust aðeins
í yfirborðslagi hans. Þetta gæti verið fróðlegt að kanna.
Guðmundur Ólafsson rakti háan aldur viðarsýnisins í Víðgelmi
til þess að útlaginn í hellinum hefði sóst eftir gömlum, dauðum viði
til brennslu.60 Þeirri skýringu hafnaði Páll með því að bera skóg-
fræðing fyrir því að dauður viður fúnaði niður í skógarbotni á
nokkrum áratugum.61 Það kann að vera rétt ef dauði viðurinn liggur
á rakri jörð, en hitt kannast þeir við sem eru kunnugir í birkiskógum
að það gerir dauður viður ekki alltaf, og mikið má vera ef ekki
kemur fyrir að hann fjúki þangað sem hann þornar og fúnar hægt,
til dæmis í hraunsprungur eða hellisskúta. Þurrum kalviðum rámar
mig í frá æsku minni, fúnum og stökkum svo að maður gat brotið
þá með höndunum, en kannski var það frekar víðir en birki. Sá sem
hefur viljað vera fljótur að glæða eld hefur tekið slíkan við fram yfir
allan annan.
Sagnfræðilega séð er hins vegar ekki aðalatriðið hvers vegna
viðarkolasýnin mælast svo gömul heldur að þau reynast gera það.
Við sem höfum fylgst með geislakolsmælingum síðan á sjöunda ára-
tug síðustu aldar lásum fyrst að geislakolsmagn í andrúmsloftinu
væri gersamlega stöðugt og helmingunartími þess sömuleiðis. Svo
kom trjáhringaleiðréttingin sem leiddi í ljós að geislakolsmagnið
sveiflaðist óreglulega upp og niður. Árið 1992 birti Páll Theodórs-
son ágæta grein þar sem hann rakti hvað niðurstöðum ólíkra rann-
sóknarstofnana heimsins gæti borið mikið á milli ef þær væru látnar
mæla brot úr sama sýni án þess að starfsfólk stofnananna vissi að
aldur þeirra væri þekktur og sá sami. Bæði munaði á aldri tveggja
brota innan sömu stofnunar og þó enn meira á milli stofnana.62
Loks hefur lengi verið orðað að sérstök skilyrði á Islandi, áhrif
úthafsins eða eldfjalla, kynnu að valda því að geislakolsmagn væri
þar ekki endilega í samræmi við alþjóðlega staðla. Um það birtist
grein í Skírni árið 2000, og verður sú niðurstaða hennar tæpast ve-
fengd að þessara áhrifa geti gætt en þeirra gæti ekki alltaf eða alls
staðar á landinu, síst að þau séu alltaf jafnmikil. Meðal annars er þar
60 Guðmundur Ólafsson 2000: 137.
61 Páll Theodórsson 2009: 264-265.
62 Páll Theodórsson 1992: 60-62.