Skírnir - 01.04.2011, Side 134

132
ATLI HARÐARSON
SKÍRNIR
Upphaflega var ætlun Madvigs og annarra sem stóðu að breyt-
ingunum um miðja nítjándu öld að allir nemendur í lærðu skólunum
hlytu sömu almennu menntunina. Hún skyldi vera grundvöllur
menningarlegrar einingar menntamanna („akademisk enheds-
kultur“).24
Á seinni hluta nítjándu aldar varð mönnum ljós aukin þörf fyrir
menntun á sviði stærðfræði og raunvísinda. Reynt var að mæta
henni í lærðu skólunum, eins og þeir voru eftir 1850, en þá voru
kenndar, á 8 árum, alls 65 vikulegar kennslustundir í stærðfræði og
raungreinum en 85 samtals í latínu og grísku.25 Þeir sem vildu auka
hlut stærðfræði og raungreina voru ekki sáttir við þessa skipan og
úr varð að lögum um lærðu skólana var breytt árið 1871 og þeim
skipt í tvær deildir, mála- og sögudeild annars vegar og stærðfræði-
og náttúrufræðideild hins vegar.26 Þar með var horfið að nokkru
frá þeirri stefnu Madvigs að almenn menntun skyldi söm fyrir alla
háskólaborgara. Þessi breyting var umdeild og var tekist á um hana
fram undir lok nítjándu aldar.27
Lögin frá 1871 fólu í sér fleiri breytingar en skiptingu lærðu
skólanna í deildir. Með þeim voru tveir neðstu bekkirnir lagðir af svo
skólinn varð 6 ár í stað 8 áður. Jafnframt voru stofnaðir forskólar eða
undirbúningsskólar sem bjuggu nemendur undir inntökupróf í
lærðu skólana. Fyrstu 3 árin í lærðu skólunum skyldu allir nema
sömu greinar. En frá og með fjórða bekk skiptust þeir í deildir.28
í Danmörku hélst skipanin frá 1871 lítt breytt til ársins 1903
þegar sett voru ný fræðslulög sem mótuðu skólastarfið alla tuttug-
ustu öld. Með þessari löggjöf breyttist æði margt. Eins og fyrr segir
var dregið mjög úr áherslu á latínu í menntaskólum og gríska lögð
niður sem skyldunámsgrein. Við þessi tímamót var einnig tekið að
veita stúlkum inngöngu í skólana.
24 Haue 2004: 36.
25 Sama rit: 36.
26 Þótt lagabreytingin sem gerð var í Danmörku 1871 öðlaðist gildi hér á landi 1877
var skólanum í Reykjavík ekki skipt í deildir fyrr en 1919 (Heimild Kristinn Ár-
mannsson o.fl. 1975: 10 og 78).
27 Haue 2004: 55 og 60.
28 Kristinn Ármannsson o.fl. 1975: 10; Haue 2004: 53.