Skírnir - 01.04.2011, Page 142

140
ATLI HARÐARSON
SKÍRNIR
skipaði öndvegi við hlið þess vitsmunalega. Orðið sem hann notaði
yfir þessa menntahugsjón sína var „culture" sem hann sagði að væri
leit að alhliða fullkomnun („total perfection“) með því að kynnast
því besta sem hefur verið hugsað og sagt í veröldinni.57 Hann leit svo
á að slík menntun væri fyrir alla, ekki aðeins hástéttina, enda taldi
hann, eins og áður segir, að upp væri runnin öld jafnréttis og lýð-
ræðis.58
Hér hefur verið greint í stuttu máli frá sókn viðhorfa í anda húm-
anisma undir lok átjándu aldar og fram eftir nítjándu öld. Þessi
viðhorf birtust einkum í trú á gildi þess að kynnast fornri menn-
ingu Grikkja, hugmyndum um mikilvægi skáldskapar og fagur-
fræðilegs uppeldis og kenningum um alhliða þroska sem markmið
menntunar. Þær höfðu veruleg áhrif alla nítjándu öld sem komu
meðal annars fram í því að í Þýskalandi, Danmörku og víðar var
lögð áhersla á forngrísku í menntaskólum fram yfir aldamótin 1900.
Það var raunar ekki fyrr en 1908 að þýskir háskólar fóru að taka
við nemendum sem ekki höfðu lært grísku í menntaskóla. Ensku
háskólarnir í Cambridge og Oxford gerðu kröfu um grískukunnáttu
til ársins 1920.59 I Danmörku varð breyting á þessu árið 1903 eins
og hér hefur verið frá sagt.
6. Lokaorð
Námskrá fyrir stúdentsnám sem mótaðist í Danmörku á nítjándu
öld var málamiðlun milli menntastefnu upplýsingar og húmanisma.
Þær miklu breytingar sem urðu á stúdentsnámi í Danmörku 1903 og
hér á landi 1904 voru sigur fyrir upplýsingarmenn, án þess þó að
sjónarmið húmanista væru algerlega fyrir borð borin. Síðan 1904
hafa engin ámóta róttæk þáttaskil orðið í sögu stúdentsprófsins.
Hins vegar hefur smám saman stærri og stærri hluti hvers árgangs
numið til stúdentsprófs. Eftirfarandi tilvitnun í grein sem Arnljótur
57 Arnold 1925: 6.
58 Sama rit: 66-67.
59 Mann 2006: 144.