Skírnir - 01.04.2011, Side 190

188
SALVOR NORDAL
SKÍRNIR
Samkvæmt ákvörðun Alþingis um stjórnlagaráðið var þessu öðruvísi
farið. Farin var sú leið að bjóða þeim sem landskjörstjórn úthlutaði sæti í
kosningunum sæti í ráðinu eða að öðrum kosti þeim sem voru næstir í
röðinni. Hér var því tilteknum einstaklingum ekki veitt beint persónulegt
umboð Alþingis heldur tilteknum fjölda fólks með vísan í ógildar kosningar
og það var einmitt þessi leið sem helst var gagnrýnd. Alþingi leitaði ekki
heldur persónulega til þeirra 25 sem kosningu hlutu til að ganga úr skugga
um raunverulegan áhuga á að taka sæti. Til að átta sig betur á því hve óper-
sónulegt umboðið er má benda á að þegar þingmenn samþykktu tillöguna
höfðu þeir í sjálfu sér litla hugmynd um hverjir myndu taka sæti í ráðinu
og þar með um samsetningu þess. Þetta vekur ekki síst athygli í ljósi þess
að í greinargerð með tillögunni frá meirihlutanum segir beinlínis að hóp-
urinn njóti trausts og að „þessi hópur einstaklinga sé fjölbreyttur og ágætis
þverskurður af þjóðfélaginu".12 Mjög erfitt var fyrir þingmenn að fullyrða
nokkuð um fjölbreytni hópsins fyrr en endanlega lá fyrir hverjir myndu
þiggja sæti í ráðinu.
Til að draga frekar úr umboði þeirra sem settust í stjórnlagaráð var
samstaðan um málið vægast sagt lítil þegar kom að atkvæðagreiðslu. Aðeins
30 þingmenn, eða minnihluti þingmanna, samþykktu ályktunina og var
andstæðinga við hana að finna í nánast öllum stjórnmálaflokkum. Meðal
þeirra sem sátu hjá við afgreiðslu málsins var forseti Alþingis og tveir
ráðherrar, annar þeirra sjálfur innanríkisráðherra sem er yfirmaður dóms-
mála í landinu.
Hvernig ber að túlka þessa niðurstöðu? Alþingi er sjálfstæð stofnun
sem fer með löggjafarvaldið. Þegar frumvarp fer í gegnum þingið með
stuðningi minnihluta þingmanna og forseti þingsins situr hjá, má draga í
efa að tillagan hafi notið stuðnings þingsins. Nú er það ekki með öllu óal-
gengt að minnihluti þingmanna standi að baki lagasetningu, en í þessu til-
felli er um málefni stjórnarskrárinnar að ræða þar sem þingmenn eru að fela
hópi fólks mikilvægt ráðgjafarhlutverk. Miklu skiptir því að góður meiri-
hluti þingsins veiti hópnum slíkt umboð. Eins og málum var háttað við af-
greiðslu þingsins er einnig hægt að efast um að ríkisstjórnin hafi verið að
baki málinu. Venja er að forsætisráðherra flytji frumvarp um málefni
stjórnarskrárinnar líkt og var þegar frumvarpið um stjórnlagaþing var lagt
fram á sínum tíma. Þingsályktunina um stjórnlagaráð fluttu aftur á móti
þrír þingmenn úr þingnefnd sem fengin var til að fara yfir þá kosti sem
mögulegir voru eftir ógildingu kosninganna.
12 Greinargerð meirihluta allsherjarnefndar með þingsályktunartillögunni.