Fréttablaðið - 09.01.2019, Side 31
Auður segir að sem betur fer séu Íslendingar alltaf að verða betur meðvitaðir um
náttúruvernd og umhverfismál.
„Það er alltaf að aukast til hins
betra,“ segir hún. „Sögulega höfum
við yrkt landið og borið virðingu
fyrir því og verið í ákveðnum
tengslum við það. Margir íslenskir
bændur hafa verið í fararbroddi í
náttúruverndarmálum. Þar má til
dæmis nefna Þjórsárver sem væru
líklega komin undir uppistöðulón
ef sveitarstjórnarfólk á svæðinu
hefði ekki staðið á móti þeim fram-
kvæmdum. Við erum hins vegar
miklir umhverfissóðar og hræði-
lega neyslufrek.“
Þegar Auður er spurð hvort
áherslur stjórnmálamanna séu
nógu miklar, svarar hún. „Langt frá
því. Stjórnmálafólk virðist gleyma
því fyrir hverja það vinnur. Það
vinnur nefnilega ekki fyrir hags-
munaaðila sem borga í kosninga-
sjóði. Það vinnur fyrir fólkið í
landinu og á að þjóna því að sjá
til þess að ógnir eins og loftslags-
breytingar dragi ekki úr lífsgæðum
okkar til framtíðar.“
Auður segir að fjölgun ferða-
manna til landsins sé vissulega líka
áhyggjuefni. „Við sjáum alvarlegan
átroðning ferðamanna á mörgum
stöðum og höfum ekki gripið til
nægjanlegra aðgerða til að draga
úr honum. Þá eru friðlýsingar mjög
gott tæki til þess að vernda athygli-
verðar náttúruperlur en á Íslandi
hefur gengið allt of hægt að friðlýsa
svæði sem Alþingi hefur ákveðið
að eigi að friðlýsa. Úr þessu þarf
að bæta. Einnig er losun gróður-
húsalofttegunda vegna aukinnar
flugumferðar áhyggjuefni. Það er
mikilvægt að reyna að fá þá ferða-
menn sem hingað koma til þess að
stoppa lengur.
Hvaða áskoranir sérðu varðandi
virkjanir á Íslandi?
„Ég vil að við spyrjum okkur
hvers vegna en það virðist oft
gleymast. Til hvers erum við að
virkja þegar stórnotendur, fyrir-
tæki að miklu leyti í eigu alþjóð-
legra risafyrirtækja, fá nú þegar
80% af raforkunni sem framleidd
er á Íslandi? Hvers vegna ættum
við að auðvelda þessum fyrirtækj-
um sína mengandi starfsemi þegar
ekki kemur á móti niðurskurður á
notkun jarðefnaeldsneytis? Þegar
þau þar að auki skilja ekkert af
hagnaði sínum eftir hér og greiða
ekki þau gjöld sem þeim ber. Auk
þess höfum við miklar áhyggjur
af hugmyndum um sæstreng yfir
hafið. Með honum myndi þrýst-
ingur á að virkja allt sem hægt er
að virkja á Íslandi aukast til muna.
Á meðan stjórnsýslan á Íslandi
er eins veik og hún er varðandi
veitingar framkvæmdaleyfa og
mat á umhverfisáhrifum er þetta
þrýstingur sem við ráðum ekki við.
Margir vinnustaðir eru að vakna
til meðvitundar um umhverfisáhrif
sín og standa sig vel. Mikilvægt
er að veita fyrirtækjum tæki
til þess að meta áhrif sín með
umhverfisstjórnunarhugbúnaði
því þá er mun auðveldara að grípa
til aðgerða ef hægt er að mæla
árangur. Landvernd er með verk-
efni í gangi í samstarfi við Klappir
– grænar lausnir þar sem við
aðstoðum sveitarfélög við að meta
og draga úr loftslagsáhrifum sínum.
Við myndum mjög gjarnan vilja
víkka það verkefni út og ná til fleiri
sveitarfélaga og jafnvel fyrirtækja.
Heimilin standa sig sæmilega
í flokkun en við þurfum að færa
fókusinn af flokkun yfir á það
að draga úr neyslunni, draga úr
myndun sorps. Þannig þurfum við
að vera meðvituð um að allt sem
við kaupum endar sem úrgangur
á einn eða annan hátt. Með því
að kaupa minna, kaupa notað og
kaupa sjaldan drögum við verulega
úr sorpi og þar með mengun,“ segir
Anna.
Hvernig sérðu umhverfismál og
náttúruvernd þróast á næstu árum?
„Okkur stendur ekki annað til
boða en að gera miklu betur en við
höfum gert. Ósjálfbæra samfélagið
sem við höfum skapað og neitum
að breyta ógnar ekki bara lífsaf-
komu okkar sjálfra heldur lífinu á
jörðinni. Við höfum beðið allt of
lengi með að grípa til aðgerða og
á meðan eykst loftslagsvandinn,
mengun, útdauði tegunda, eyði-
merkurmyndun og eyðing villtrar
náttúru. Tíminn til að bregðast við
var fyrir 30 árum, nú höfum við
ekki annað val en að bera virðingu
fyrir jörðinni okkar og koma vel
fram við hana.
Það eru svo ótal margar aðgerðir
sem hægt er að ráðast í til að gera
betur. Stjórnvöld þurfa að taka
fyrstu skrefin, svo fylgja fyrirtæki
og almenningur með og hjá þeim
verður stóra breytingin og mesti
árangurinn. Á meðan stjórnvöld
draga lappirnar verður engin
hugarfarsbreyting, ekkert nýtt
gildismat sem er nauðsynlegt til
þess að bæta umgengni okkar við
eina heimilið okkar. Við getum
því þrýst á stjórnmálafólkið okkar
að standa sig betur í umhverfis-
málum, við getum dregið úr okkar
eigin neyslu í víðasta skilningi
bæði innan heimilisins en einnig
á vinnustaðnum okkar, þannig að
innan neyslu fellur til dæmis flug,
stærð húsnæðis, raftæki, fatakaup,
kjötneysla, jólaskraut, flugeldar
og svo framvegis. Að við spyrjum
okkur sem einstaklingar en líka
sem fyrirtæki: Þarf ég á þessu að
halda?“
Við getum alltaf gert betur
Auður Önnu Magnúsdóttir, framkvæmdastjóri Landverndar, segir að við þurfum að hafa
miklar áhyggjur af loftslagsbreytingum og grípa til róttækra aðgerða gegn þeim strax.
Auður Önnu
Magnúsdóttir,
framkvæmdastjóri
Landverndar.
MYND/EYÞÓR
Stefán Gíslason,
stofnandi UMÍS,
Umhverfisráð-
gjafar Íslands,
telur neyslu vera
umhverfismál og
bendir á kvóta
sem við fæð-
umst með.
Flest höfum við einhvern tímann keypt eitthvað sem við þurftum ekki. Sumt fyrir
okkur sjálf en gefið öðrum annað
sem hafa kannski enga þörf fyrir
það heldur,“ segir Stefán. „En
kaup á óþarfa, hvort sem hann er
ætlaður okkur sjálfum eða öðrum,
skaðar ekki bara fjárhaginn til
skamms tíma, heldur skerðir
framtíðarmöguleika barnanna
okkar og barnanna þeirra.“ Hann
bendir á að allt sem við kaupum
hafi einhver neikvæð áhrif á
umhverfi og samfélag áður en við
fáum það í hendur. „Við getum
svo sem sagt að þessi áhrif séu að
vissu marki ásættanleg ef varan
var alveg bráðnauðsynleg. En
það á ekki við um það sem við
kaupum að óþörfu. Kannski var
níðst á fólki, jafnvel börnum við
framleiðsluna. Kannski drápust
órangútanapar þegar heimilum
þeirra var eytt til að hægt væri
að vinna hráefnið. Kannski
skildi framleiðslan eftir eiturefni
í drykkjarvatni fólks í fjarlægu
landi. Kannski liggur einhvers
staðar heilt tonn af úrgangi vegna
framleiðslu á pínulitlum hlut. Og
alveg örugglega jók framleiðsla og
flutningur þessa óþarfa á lofts-
lagsvandann, sem var þó ærinn
fyrir.“
Og Stefán bendir einnig á nei-
kvæð áhrif óþarfans á líf okkar. „Í
hvert sinn sem við kaupum óþarfa
erum við að gefa frá okkur hluta af
tímakvótanum sem við fengum í
vöggugjöf. Samkvæmt tölum Hag-
stofunnar tekur það meðal-Íslend-
inginn um það bil einn vinnudag
að vinna sér inn 20 þúsund kall.
Þennan dag hefði verið hægt að
nota í eitthvað annað. Flest höfum
við kvartað einhvern tíma yfir
því að hafa ekki tíma til að sinna
því sem okkur langar til að sinna.
Um leið og við hættum að kaupa
óþarfa eigum við meiri tíma
afgangs til að lifa lífinu!“
Tíminn er
mikilvægari
en óþarfi
Stefán Gíslason,
stofnandi Um-
hverfisráðgjafar
Íslands, segir
tímanum betur
varið í áhugamál
en að vinna sér
fyrir óþarfa. Hér er
hann í fjallgöngu
á Klofningsheiði.
MYND/SÆVAR
SKAPTASON
Elín
Albertsdóttir
elin@frettabladid.is
LANDVERND 50 ÁRA 7 M I ÐV I KU DAG U R 9 . JA N ÚA R 2 0 1 9
0
9
-0
1
-2
0
1
9
0
4
:1
8
F
B
0
5
6
s
_
P
0
3
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
3
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
1
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
2
6
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
2
1
F
7
-7
2
D
8
2
1
F
7
-7
1
9
C
2
1
F
7
-7
0
6
0
2
1
F
7
-6
F
2
4
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
6
A
F
B
0
5
6
s
_
8
_
1
_
2
0
1
9
C
M
Y
K