Ljósmæðrablaðið - 01.06.2012, Blaðsíða 9

9Ljósmæðrablaðið - júní 2012
head R.G., IMcGregor I.A. og Prentice A.M. (1997).
Season of birth predicts mortality in rural Gambia.
Nature 388(6641) 434.
Nordic Nutrition Recommendations (NNR) 2004, 4th
edition, Integrating nutrition and physical activity. Útg.
Nordic council of ministers, Copenhagen 2004, Nord
2004:13.
OECD Health at a Glance, Europe 2010.
Oken, E., Taveras, E., Kleinman, K. P., Rich- Edwards, J.
W. og Gillman, M. W. (2007). Gestational weight gain
and child adiposity at age 3 years. American journal of
obstetrics and gynecology, 196(4), 322e1–322e8.
Olafsdottir A.S., Skuladottir G.V., Thorsdottir I., Hauksson
A., Thorgeirsdottir H. og Steingrimsdottir L. (2006a).
Relationship between high consumption of marine fatty
acids in early pregnancy and hypertensive disorders in
pregnancy. B.J.O.G. An International Journal of Ob-
stetrics and Gynaecology 113(3), 301–309.
Olafsdottir A.S., Skuladottir G.V., Thorsdottir I, Hauksson
A. og Steingrimsdottir L., (2006b). Maternal diet in
early and late pregnancy in relation to weight gain. Int. J.
Obes. 30(3), 492–499.
Parra D., A. Ramel A., Bandarra N., Kiely M., Martínez
J.A. og Thorsdottir I. (2008). A diet rich in long chain
omega-3 fatty acids modulates satiety in overweight
and obese volunteers during weight loss. Appetite 51(3),
676–680.
Phelan, S.(2010). Pregnancy: a ,,teachable moment‘‘for
weight control and obesity prevention. American Journal
of Obstetrics and Gynecology, 202(2), 135e1–135e8.
Scotland, N. E., Cheng, Y. W., Hopkins, L. M. og Caughy,
A. B. (2006). Gestational weight gain and adverse
neonatal outcome among term infants. Obstetrics and
Gynecology, 108(1), 635–643.
Taylor, S. E. (2003). Health psychology. New York: Mcraw
Hill.
Thorsdottir I. og Birgisdottir B.E. (1998). Different Weight
Gain in Women of Normal Weight Before Pregnancy:
Postpartum Weight and Birth Weight. Obstet. Gynecol.,
92(3), 377– 83.
Thorsdottir I., Birgisdottir B.E., Halldorsdottir S. og
Geirsson R.T. (2004). Association of fi sh and fi sh liver
oil intake in pregnancy with infant size at birth among
women of normal weight before pregnancy in a fi shing
community. Am. J. Epidemiol. 160(5), 460–465.
Thorsdottir I., Birgisdottir B.E., Kiely M., Martínez J.A. og
Bandarra N. (2008). Fish consumption among young
overweight European adults and compliance to varying
seafood content in four weight loss intervention diets.
Publ. Health Nutr. 12(5), 592–598.
Thorsdottir I., Torfadottir J.E., Birgisdottir B.E. og Geirsson
R.T. (2002). Weight gain in women of normal weight be-
fore pregnancy: complications in pregnancy or delivery
and birth outcome. Obstet. Gynecol. 99(5), 799–806.
Thorsdottir I., Torfadottir J.E., Birgisdóttir B.E. og Geirsson
R.T. (2002). Weight gain in women of normal weight be-
fore pregnancy: Complications in pregnancy or delivery
and Birth outcome. The American College of Obstetrici-
ans and Gynecologists, 99 (5), 799–806.
Wolff, S., Legarth, J., Vangsgaard, K., Toubro, S., og Astrup,
A. (2008). A randomized trial of the effects of dietary
counseling on gestational weight gain and glucose
metabolism in obese pregnant women. International
Journal of Obesity, 32(3), 495–501.
Young, T. K. og Woodmansee, B. (2002). Factors that
are associated with cesarian delivery in a large private
practice: the importance of prepregnancy body max
index and weight gain. Am. J. Obstet. Gynecolog,
187(2), 312–218.
Birgisdottir, B.E., Gunnarsdottir, I., Thorsdottir, I.,
Gudnason, V. og Benediktsson, R. (2002). Size at
birth and glucose intolerance in a relatively genetically
homogeneous, high-birth weight population. Am. J. Clin.
Nutr. 76(2), 399–403.
Chen, G., Uryasev, S. og Young, T. K. (2004). On prediction
of cesarean delivery risk in a large private practice.
American Journal of obstetrics and gynecology, 191(2),
617–624.
Claesson, I. M., Sydsjo, G., Brynhildsen, J., Cedergren,
M., Jeppsson, A., Nystrom, F., Sydsjo, A., og Josefsson,
A. ( 2008). Weight gain restriction for obese pregnant
women: a case–control intervention study. BJOG, An
International Journal of Obstetrics and Gynaecology,
115(1), 44–50.
Dietz, P., Callahan, W., Cogswell, M., Morrow, B.,
Ferre, C. og Schieve, L. (2006). Combined effects of
prepregnancy body max index and weight gain during
pregnancy on risk of preterm delivery. Epidemology,
17(2), 170–177.
Gunnarsdottir I, Birgisdottir B.E., Benediktsson R.,
Gudnason V. And Thorsdottir I. (2004). Association
between size at birth, truncal fat and obesity in adult life
and its contribution to blood pressure and coronary heart
disease; study in a high birth weight population. Europ.
J. Clin. Nutr. 58(5), 812–818.
Gunnarsdottir I., Birgisdottir B.E., Benediktsson R.,
Gudnason V. og Thorsdottir I. (2002a). Relationship
between size at birth and hypertension in a genetically
homogenous population of high birth weight. J. Hyper-
tens. 20(4), 623–628.
Gunnarsdottir I., Birgisdottir B.E., Thorsdottir I,
GudnasonV. og Benediktsson R. (2002b). Size at birth
and coronary artery disease in a population with high
birth weight. Am. J. Clin. Nutr. 76(6),1290–1294.
Heilsugæslan (2010). Mæðravernd. Sótt 6. maí 2011 á vef
Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins http://heilsugaeslan.
is/?PageID=910
Helga Gottfreðsdóttir og Hildur Kristjánsdóttir (2012).
Áhættumat eða heilsuefl ing: mismunandi nálgun
í meðgönguvernd. Í Herdís Sveinsdóttir og Helga
Gottfreðsdóttir (ritstj.). Í Konan í kroppnum. Reykjavík:
Háskólaútgáfan. (í prentun)
Johnson, J. W., Longmate, J. A. og Frentzen, B. (1992).
Excessive maternal weight and pregnancy outcome.
American journal of obstetrics and gynecology, 167 (2),
353–370.
Kabiru, W. og Raynor, B. D. (2004). Obstetric outcomes
associated with increase in BMI catergory during pregn-
ancy. American Journal of obstetric and gynecology, 19
(3), 928–932.
Könnun á mataræði Íslendinga 2010–2011. Hvað borða
Íslendingar? Höf. Hólmfríður Þorgeirsdóttir, Hrund
Valgeirsdóttir, Ingibjörg Gunnarsdóttir, Elva Gísladóttir,
Bryndís Elva Gunnarsdóttir, Inga Þórsdóttir, Jónína
Stefánsdótir og Laufey Steingrímsdóttir. Útg. Embætti
landlæknis, Matvælastofnun og Rannsóknastofa í nær-
ingarfræði. 2011.
Lindström, B., og Eriksson, M. (2006). Contextualizing
salutogenesis and Antonovsky in public health develop-
ment. Health promotion international, 21(3), 238–244.
Margrét Valdimarsdóttir, Stefán Hrafn Jónsson, Hólmfríður
Þorgeirsdóttir, Elva Gísladóttir, Jón Óskar Guðlaugs-
son og Þórólfur Þórlindsson (2009). Líkamsþyngd og
holdafar fullorðinna frá 1990–2007. Sótt 5. janúar 2010 á
vef Lýðheilsustöðvar: http://www.lydheilsustod.is/media/
manneldi/rannsoknir/Holdafar.skyrsla.25.sept.pdf
Matur og meðganga. Fróðleikur fyrir konur á
barneignaaldri. Unnið af sérfræðihóp á vegum
Miðstöðvar mæðraverndar, Lýðheilsustöðvar (nú
á Embætti landlæknis) og Umhverfi sstofnunar (nú
Matvælastofnun) í samvinnu við Landlæknisembættið,
2004. 2. útgáfa 2006. 3. útgáfa 2008.
Mcbride, C. M., Emmons, K. M. og Lipkus, I. O. (2003).
Understanding the potential of teachable moments: the
case of smoking cessation. Health Education Research,
18(2), 156–170.
Moore S.E., Fulford A.J., Streatfi eld P.K., Persson L.A. og
Prentice A.M. (2004). Comparative analysis of patterns
of survival by season of birth in rural Bangladeshi and
Gambian populations. Int. J. Epidemiol. 33(1), 137–143.
Moore S.E, Cole T.J., Poskitt E.M.E., Sonko B.J., White-
Antonovskys um salutogenesis (Lindström og
Eriksson, 2006) sem felst í að einblína á styrk-
leika einstaklingsins og þau ráð sem hann hefur
sér til bjargar og kenningu Mcbride og félaga
(2003) um „kennanlegan tíma“ (e. teachable
time) til að vinna með verðandi mæðrum í að
ná árangri í því að takast á við offitu. Þannig
er leitað að því hjá hverri konu hvað hún
hefur sjálfri sér til stuðnings til að bæta lífstíl.
Meðganga er þýðingarmikið tímabil í lífi
konunnar, þar sem hún er sérstaklega líkleg til
þess að aðlagast og vilja taka upp venjur tengdar
hollari lífsstíl. Á meðgöngutíma er upplifun
konunnar sú að ákveðin heilsutengd hegðun
geti haft neikvæðar heilsufarslegar afleiðingar
fyrir hana og fóstrið sem getur verið hvati að
breytingum. Mcbride og félagar (2003) lögðu
fram kenningu sem lýsir ákveðnum einkennum
hjá einstaklingum þegar „kennanlegur tími“
á sér stað og tóku það sem dæmi að hætta að
reykja. Vilja þeir meina að ef þessi einkenni eru
til staðar er íhlutun sem felst í að hafa áhrif á
og hjálpa einstaklingi í að breyta heilsutengdri
hegðun líklegri til árangurs. Helstu einkenni
kennanlegs tíma eru, að einstaklingurinn skilji
eða skynji að hegðunin feli í sér persónulega
áhættu og geti haft heilsufarslegar afleiðingar.
Jafnframt einkennist þetta tímabil af miklum
tilfinningalegum viðbrögðum, endurskil-
greiningu á sjálfsmynd og félagslegu hlutverki
(Mcbride o.fl., 2003).
LOKAORÐ
Þær íhlutanir sem nefndar eru hér að framan
og notaðar hafa verið til að stuðla að heilbrigðri
þyngdaraukningu of feitra kvenna á meðgöngu
sýna að mikið er hægt að gera. Við getum lært
af þessum rannsóknum og nýtt þær ásamt góðri
hugmyndafræði til að ná til fólks með góð skila-
boð er varða heilsuna. Hér á landi er ákveðin
þekking á því hvernig megi með næringarráð-
gjöf leiðbeina of þungu ungu fullorðnu fólki
um betra mataræði og sömuleiðis er þekking
á því hvernig mataræði fólks á barneignaaldri
og barnshafandi kvenna er. Mataræði barns-
hafandi kvenna og of feitra einstaklinga þarf
sannarlega að rannsaka reglulega og leitast við
að endurbæta, en mikilvægt er að almenningur
fái að njóta þeirrar þekkingar sem þegar liggur
fyrir um hvernig megi bæta heilsuna. Ísland
gæti verið land tækifæranna þegar kemur að
samheldni kvenna og heilbrigðisþjónustu
til að hafa áhrif á konur á barneignaaldri, á
meðgöngu og áframhaldandi betri lífsstíl.
Heimildaskrá
Asbee, S. M., Jenkins T. R., Butler, J. R., White, J., Elliot,
M., og Rutledge, A. (2009). Preventing Excessive
Weight Gain During Pregnancy Through Dietary and
Lifestyle Counseling. A Randomized Controlled Trial.
Obstetrics and Gynecology, 113(10) 305–311.
Ástríður Stefánsdóttir (2011). Offi ta – sjúkdómur
einstaklings eða vandi samfélags? Í Siðfræði og
samfélag. Salvör Nordal og Vilhjálmur Árnason (ritstj.),
Reykjavík: Háskólaútgáfan.
Barker, D.J., Osmond C., Golding J., Kuh, D. og Wads-
worth M.E. (1989). Growth inutero, blood- pressure in
childhood and adult life, and mortality from cardiovas-
cular-disease. British Medical Journal, 298(6673),
564–567.