Ljósmæðrablaðið - 01.12.2011, Blaðsíða 11

11Ljósmæðrablaðið - desember 2011
þó hægt að útiloka að ómældir og illmælan-
legir áhrifaþættir í hinum sjálfvalda hópi
heimafæðingarkvenna, á borð við trú kvenna
á eigin getu til að fæða, vilja þeirra til að fæða
án inngripa og stöðug yfirseta ljósmóður
sem konan þekkir, hafi haft áhrif á útkomuna
(Janssen o.fl., 2009; Lindgren o.fl., 2008).
Annar veikleiki rannsóknarinnar liggur í eðli
gagnanna. Skráning í mæðraskrá er að mörgu
leyti ósamræmd og illa stöðluð. Mikilvægar
áhrifabreytur sem gefa til kynna félagslega stöðu
eru ekki skráðar og því ekki hægt að taka tillit til
þeirra. Rafræn fæðingarskráning tekur einungis
til hluta þeirra gagna sem skáð eru í mæðraskrá.
Bætt fyrirkomulag skráningar er nauðsynleg
forsenda vandaðra rannsókna í framtíðinni.
Úrtök forrannsóknar eru lítil og því erfitt
að alhæfa út frá niðurstöðum hennar. Þó er
áhugavert að marktækur munur hafi yfir höfuð
komið fram, sérstaklega í ljósi þess hve einsleitir
hóparnir eru varðandi áhrifsbreytur og heilsufar.
Um niðurstöður rannsóknar
Marktækur munur kom fram á tíðni inngripa,
sem er í samræmi við niðurstöður erlendra rann-
sókna. Munur á tíðni mænurótardeyfinga gæti
að hluta til skýrst af ólíku hugarfari. Konur sem
velja heimafæðingu vita að deyfingin er ekki
í boði og hafa einsett sér að vera án hennar.
Gera má ráð fyrir að viðhorf kvenna sem hófu
fæðingu á Landspítala sé ekki jafn einsleitt.
Margar þeirra kusu frá upphafi að fæða á
Fæðingargangi, sem sinnir áhættufæðingum
og býður upp á mænurótardeyfingu. Konurnar
uppfylltu þó allar skilyrði Hreiðursins um lágt
áhættumat, en þar er mænurótardeyfing ekki
valkostur.
Munur á tíðni heilsufarsvandamála er ekki
marktækur milli hópa. Engu að síður er hann
verulegur þar sem meira en tvöfalt fleiri konur
eiga við heilsufarsvanda að stríða eftir sjúkra-
húsfæðingu. Þar hafa mest að segja keisara-
skurðir og alvarlegar blæðingar. Vert væri að
skoða tengsl alvarlegra blæðinga við notkun
hríðaörvandi lyfja sem er þekktur áhættuþáttur
(Lindsay, 2004).
Há tíðni keisaraskurða kemur á óvart þar sem
um heilbrigðar konur er að ræða. Þrjár frum-
byrjur af tólf í sjúkrahúsfæðingahópi fæddu með
keisaraskurði og er tíðnin því 25%. Samkvæmt
nýjustu skýrslu Fæðingarskráningarinnar er
keisaratíðni hjá sambærilegum hópi ekki nema
9,3% (Ragnheiður I. Bjarnadóttir, Guðrún
Garðarsdóttir, Alexander K. Smárason og
Gestur I. Pálsson, 2010). Tilviljun virðist hafa
valdið þessu, og því ólíklegt að munurinn verði
jafn mikill í stærri rannsóknarhópi.
Apgarstig barna í heimafæðingarhópi
voru marktækt betri en eftir sjúkrahús-
fæðingu, nokkuð sem ekki hefur komið
fram í erlendum rannsóknum. Því vaknar sú
spurning hvort hið huglæga mat á Apgar-
stigum sé áreiðanlegt eða hvort munur á
matsaðferðum einstakra ljósmæðra geti
komið fram með þessum hætti.
Ekkert barn í þessari rannsókn lést í eða eftir
fæðingu, en umræða um heimafæðingar hefur
Tafla 2: Samanburður á útkomubreytum fæðingar
Tafla 4: Samanburður á útkomubreytum barns
Heima Sjúkrahús P
Fæðingarmáti 0,10
Eðlileg fæðing 38 34
Töng/sogklukka 1 2
Keisaraskurður 0 3
Flutningur 7 8 0,77
Bráður flutningur 0 1 0,50
Ástæða flutnings 0,38
Verkjastilling 2 4
Annað 5 4
Tímasetning flutn. 05:08 03:00 0,18
Tafla 3: Samanburður á útkomubreytum móður
Heima Sjúkrahús P
Spangarrifa
Heil spöng 15 17
1° rifa 7 12
2° rifa 15 9
3° rifa 2 1
˂3° rifa 37 38 0,50
Spangarklipping 3 4 0,50
Rifa í leggöngum 0 2 0,25
Rifa á leghálsi 0 0 -
Blæðing 0,371 0,496 0,19
Blæðing ˂800ml 38 33
Blæðing ≥800ml 1 6 0,05
Oxytocinörvun 3 11 0,02
Mænurótardeyfing 4 12 0,03
Blóðgjöf 0 1 0,50
Heilsufarsvandamál 4 9 0,13
löngum snúist um hvort þær ógni lífi ófæddra
barna. Því miður hefur umræðan í auknum mæli
einkennst af fagpólitískum áherslum frekar en
vönduðum fræðilegum vinnubrögðum. Sumarið
2010 komst í hámæli meta-analýsa þar sem fram
kom marktækt hærri tíðni nýburadauða í fyrir-
fram ákveðnum heimafæðingum (Wax, Lucas,
Lamont, Pinette, Cartin og Blackstone, 2010).
Samstundis kom fram gagnrýni úr ýmsum
áttum á aðferðafræði og áherslur í framsetningu
(Hayden, 2011; Michal, Janssen, Vedam, Hutton
og de Jonge, 2011).
Sem dæmi má nefna að skilgreining meta-
analýsunnar á burðarmálsdauða samræmdist
smærri rannsóknum sem innihéldu meðal annars
heimafæðingar hjá konum í áhættuhópum
og konum sem fæddu heima án aðstoðar, en
útilokaði hina stóru hollensku rannsókn de
Jonge og félaga (2009) sem sýndi engan mun
á tíðni burðarmálsdauða hjá hraustum konum. Í
kjölfar slíkrar gagnrýni gáfu samtök bandarískra
fæðingar- og kvensjúkdómalækna (ACOG)
út endurskoðað nefndarálit um rétt kvenna til
að velja heimafæðingu að fenginni vandaðri
Heima Sjúkrahús P
Apgar1 8,13 7,90 0,20
Apgar5 9,64 9,28 0,04
Apgar5 ˂7 0 1 0,50
Apgar5 ˂9 1 7 0,03
Endurlífgun 0 0 -
Vökudeildarinnlögn 1 0 0,50
Heilsufarsvandamál 6 5 0,75
Burðarmálsdauði 0 0 -