Ljósmæðrablaðið - 01.12.2011, Blaðsíða 38

38 Ljósmæðrablaðið - desember 2011
Við Fjórðungssjúkrahúsið í Neskaupstað
er starfrækt eina fæðingardeildin á Austur-
landi. Til deildarinnar leita konur allt frá
Seyðisfirði og Jökuldal í norðri og suður til
Hafnar í Hornafirði. Einnig er talsvert um að
austfirskar brottfluttar konur velji að fæða á
deildinni.
Við deildina starfar ungur og sprækur
hópur ljósmæðra, þær Ingibjörg Birgisdóttir,
Jónína Salný Guðmundsdóttir og Oddný
Ösp Gísladóttir, en þær starfa bæði við
fæðingardeildina og í heilsugæslunni. Jafn-
framt starfar Hrafnhildur Lóa Guðmunds-
dóttir ljósmóðir í hlutastarfi við deildina. Því
er deildin rík af ljósmæðrum, en ekki hafa svo
margar ljósmæður áður starfað við deildina.
Fæðingar hafa nú aukist ár frá ári allt frá
því að hún Jónína Salný hóf störf árið 2007
og árið 2010 voru þær 87. Fæðingar í ár eru
nú orðnar yfir 51 talsins þannig að ólíklegt
verður að teljast að árið í ár muni slá metið
frá því í fyrra.
Ljósmæður deildarinnar skiptast á að vera
á vakt og sinna þær þá allri bráðaþjónustu
kvenna í barneignaferlinu. Þess utan sinna
þær mæðravernd í Neskaupstað, á Eskifirði
og á Reyðarfirði og hefur það sýnt sig að
þessi beinu tengsl við konur á meðgöngu
virka hvetjandi á þær til að nýta sér
fæðingaþjónustu í heimabyggð.
Við deildina er veitt ljósmæðrastýrð
fæðingaþjónusta með getu til inngripa svo
sem mænurótadeyfinga, sogklukkna og
keisaraskurða þar sem sólarhringsbakvakt
er á skurðstofu. Einnig nýtur deildin góðs af
samstarfi við fæðingarlækna á Sjúkrahúsinu
á Akureyri og á Kvennadeild Landspítalans.
Í ljósi þess niðurskurðar sem hefur verið
og mun verða boðaður í heilbrigðiskerfinu
og þróunar síðustu ára til fækkunar staða á
landsbyggðinni þar sem fæðingum er sinnt,
hafa ljósmæður deildarinnar oft áhyggjur af
því hvort starfsemi deildarinnar sé í hættu.
Í raun er það samróma álit ljósmæðra
deildarinnar að það að hafa getu til að veita
heimilislegt og rólegt umhverfi við fæðingar
ásamt því að geta gripið inn í þegar á þarf að
halda sé ómetanlegt og gefandi.
Kveðja að austan.
Ingibjörg Birgisdóttir
Jónína Salný Guðmundsdóttir
Oddný Ösp Gísladóttir
Hrafnhildur Lóa Guðmundsdóttir
Fjórðungssjúkrahúsið
í Neskaupstað
Heilbrigðisstofnunin á Sauðárkróki
Ég hef unnið á Sauðárkróki í rúman mánuð
þegar þetta er skrifað. Í gegnum árin hefur
þjónusta hér verið góð og ljósmæður sinnt
konum vel. Hér er gott að vera og er góð
samvinna á milli allra starfsmanna innan Heil-
brigðisstofnunarinnar. Eins og annars staðar í
heilbrigðisþjónustunni hérlendis hafa miklar
breytingar átt sér stað á Sauðárkróki. Nú er þar
ein staða ljósmóður sem sinnir mæðravernd,
sængurlegu sem er oftast í formi heimaþjónustu,
og ungbarnavernd upp að 6 vikum (allar
heimsóknir í heimahús). Þessu stöðugildi
deilum við Birgitta Pálsdóttir ljósmóðir sem
stendur. Hér er ljósmóðir á morgunvakt alla
virka daga auk þess að sinna símavakt til
klukkan 20 mánudaga til fimmtudaga.
Til þess að fá upplýsingar um hvernig
þjónustan hefur breyst síðustu ár hafði ég
samband við Birgittu Pálsdóttur. Mjög miklar
breytingar hafa orðið síðustu tvö árin en fram
til 1. janúar 2009 voru tvö stöðugildi ljós-
mæðra á Sauðárkróki. Eftir það var smátt
og smátt klippt af, þar til komið var niður í
1 stöðugildi þann 1. júní 2011. Fram til 1.
apríl 2010 var vakt ljósmæðra allan sólar-
hringinn og sjúkrahúsið opið sem fæðinga-
staður fyrir fjölbyrjur í eðlilegri meðgöngu en
eftir þann tíma hefur konum verið vísað á aðra
fæðingastaði.
Þegar skoðað er á vef Hagstofu Íslands
hve mörg skagfirsk börn hafa fæðst síðustu
ár má sjá að á árunum 2000-2010 fæddust
um 41-70 börn á ári. Á árunum 2000-2009
var um þriðjungur skagfirskra barna fæddur
á Sauðárkróki en þá voru 14-29 fæðingar þar
árlega (20,3 fæðingar að meðaltali), flestar
fæðinganna voru fjölbyrjufæðingar. Árið
2010 fæddust 4 börn á Sauðárkróki, þrjú
þeirra fyrir breytingarnar 1. apríl. Eftir að
Heilbrigðisstofnunin á Sauðárkróki hætti að
bjóða upp á fæðingar þann 1. apríl 2010 hafa
þrjú börn fæðst þar (2 árið 2011) auk þess
sem ein kona valdi heimafæðingu á Sauðár-
króki á þessu ári.
Það hefur komið mér á óvart þann stutta
tíma sem ég hef verið hér hversu margar konur
hafa tjáð sig um þær breytingar sem orðið
hafa. Þær konur sem hafa fætt á Sauðárkróki
minnast þess með hlýju og lýsa óánægju sinni
með að eiga ekki kost á að fæða á sjúkrahúsinu
hér. Frumbyrjur hafa ekki tjáð sig mikið um
málið, reikna með að þurfa til Akureyrar eða
annað eftir því hvað þær kjósa. Oft velja þær
að dvelja einhvern tíma fram að fæðingu á
þeim stað sem þær velja sem fæðingarstað.
Öðru máli gegnir um fjölbyrjur, sérstaklega
þær sem hafa sögu um hraðan gang fæðingar,
þær tjá ótta um að ná ekki á fæðingarstað í
tæka tíð og upplifa sig óöruggar. Þær vilja
síður dvelja lengi frá heimili þar sem þær hafa
öðrum börnum að sinna.
Síðan ég kom hingað hef ég mikið velt því
fyrir mér hvernig hægt væri að koma til móts
við konur sem búa fjarri sjúkrahúsum sem
bjóða upp á fæðingarþjónustu og upp í huga
minn hafa komið ýmsar hugmyndir sem eru
misraunhæfar og vil ég varpa nokkrum spurn-
ingum fram. Hvað er hægt að gera til þess að
auka þjónustu sem jafnframt er hagkvæmur
og raunhæfur kostur? Gætu ljósmæður unnið
saman í heimafæðingateymum til að auka val
heilbrigðra kvenna sem búa á landsbyggðinni?
Heimafæðingar hafa gefist vel sem valkostur
á höfuðborgarsvæðinu og á Akureyri en væri
hægt að auka þá þjónustu á landsbyggðinni?
Annað sem ég hef leitt hugann að varðandi
ljósmæðraþjónustu almennt, er þjónusta í
ungbarnavernd. Við það að fá tækifæri til þess
að fylgja konum eftir fyrstu 6 vikurnar hef ég
komist á þá skoðun að það væri ákjósanlegt að
ljósmæður sinntu þeim tíma almennt. Ég hef
áhuga á að sjá okkur berjast fyrir því að sinna
þeim tíma í meira mæli. Það væri gaman að fá
umræðu um þessar vangaveltur.
Ásrún Ösp Jónsdóttir,
ljósmóðir