Náttúrufræðingurinn - 2018, Qupperneq 13

Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
93
tíma hefur skurðpunkt við x-ás.32 Með
þessari aðferð má einnig reikna hversu
stóran hluta stofnsins hver sóknarein-
ing (hér lögn) tekur af heildarstofni.
Þessari aðferð hefur áður verið beitt
með góðum árangri til að meta stofn-
stærð í Mývatni.50 Með því að gera ráð
fyrir því að hver sóknareining í rann-
sóknarveiðum skili (veiði) að meðaltali
hlutfallslega jafnstórum hluta veiðan-
legs stofns og hvert net í vetrarveiði
má áætla stofnstærð á hverjum tíma
í rannsóknarveiðunum. Þá stærð má
síðan bera saman við veiðitölur og meta
þar með veiðihlutfall (e. exploitation),
þ.e. hve hátt hlutfall veiðanlegs stofns
hefur veiðst. Einnig má bera saman
stofnmat í vetrarveiði við stofnmat í
rannsóknarveiðum, og við þann afla
sem kemur fram í veiðunum síðar. Með
því móti eru ýmsar leiðir farnar við mat
á stofnstærð og unnt er að bera aðferð-
irnar saman.18 Stofnstærð væntanlegs
veiðitímabils var reiknuð út frá afla í
rannsóknarveiðinetum með möskva-
stærð frá 30–50 mm, mælt á milli hnúta.
Gera má ráð fyrir að bleikjan sem í þau
veiðist sé af þeirri stærð og úr þeim
hluta stofnsins sem er til staðar í vatn-
inu í veiðanlegri stærð eða væntanlegur
inn í veiði næsta veiðitímabil á eftir.
Stofnmat áranna 1985–2010 var reiknað
út frá meðaltali hverrar viku í vetrar-
veiði en vegna veiðitakmarkana frá 2011
hefur verið stuðst við veiði eftir dögum
fyrir það tímabil sem veiðin stóð yfir.
Árin 2014–2015 var ekki hægt að reikna
stofnstærð út frá afla í vetrarveiði þar
sem sókn var lítil og stofn hafði stækkað
það mikið að ekki kom fram fall í afla
á sóknareiningu. Aftur á móti kom fall
í afla á sóknareiningu fram í vetrar-
veiðinni 2016 sem gaf mat á stofnstærð í
upphafi veiðitíma.
Árið 1941 safnaði Bjarni Sæmunds-
son hreistri af bleikju í Mývatni. Það
hefur verið varðveitt í gagnasafni, límt
á milli smásjárglerja. Af þeim voru valin
til greiningar tilviljanakennt eitt hund-
rað sýni, bæði úr neta- og ádráttarveiði.
Auk þess voru hreistursýni frá árunum
1957, 1986, 1987, 1990 og 2007 pressuð
í plast, afsteypurnar sem fengust ljós-
myndaðar og árlegur vöxtur ásamt
bakreiknaðri stærð metinn fyrir hvert
ár þar sem gert var ráð fyrir línulegu
samhengi breiddar á milli árhringja í
hreistri og fisklengdar. Stærð úrtaks
var mismunandi fyrir hvert ár. Fá sýni
voru til frá árinu 1986 og að mestu sömu
árgangar og í sýnum frá 1987, og voru
þessi ár því sameinuð og gefin upp sem
veiði frá 1987. Fæst sýni voru tiltæk frá
árinu 1990, eða 56, en flest 137 frá árinu
1957. Við ljósmyndun af afsteypum
hreistursins var notuð myndavél af
9. mynd. Meðalafli silungs (bleikju og urriða) á hverja lögn í Mývatni á árunum 1985–2016. – Average catch per unit effort (CPUE)
of Arctic charr and brown trout in Lake Mývatn 1985–2016.
gerðinni Leica DFC 320 sem fest var
við víðsjá (Olympus SZX9). Fjarlægð
milli árhringja var mæld með forritinu
Jandel SigmaScan Pro image analysis til
að meta árlegan vöxt einstakra fiska.26
NIÐURSTÖÐUR
Miklar sveiflur hafa verið í afla í
Mývatni. Árleg meðalveiði frá 1900 til
2016 var 26.375 silungar samkvæmt
veiðiskráningum. Veiði var mest fyrstu
árin eftir 1920 og fór þá yfir 100 þúsund
silunga á ári (7. mynd). Veiði á árunum
1930–1969 var að jafnaði 31.272 silungar.
Meðalveiði áranna 1970–2016 var 12.810
silungar en meðalveiði 2007–2016
var aðeins 3.678 silungar. Árið 2016
veiddust aðeins 1.476 silungar, sem var
fækkun um 1.132 silunga frá 2015 þegar
2.608 silungar veiddust. Hafa þarf í huga
að miklar veiðitakmarkanir hafa verið í
gildi síðustu ár.
Veiði á urriða hefur verið aðgreind í
veiðitölum frá 1970 ef frá eru talin árin
1981 og 1982 þegar veiði var stýrt með
veiðikvóta og tegundum ekki haldið
aðskildum í skráningu veiði. Að með-
altali hefur urriðaveiðin verið 1.740
urriðar á ári á þessu tímabili. Urriða-
veiði hefur verið mun minni en bleikju-
veiðin, en stöðugri (8. mynd).
Nokkrar breytingar koma fram í afla
á hverja lögn en hann hefur numið 1,25