Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 2018, Qupperneq 28

Náttúrufræðingurinn - 2018, Qupperneq 28
Náttúrufræðingurinn 108 1. tafla. Tegund gagna, staðir gagnaöflunar og tímabil. – Data collected, where and when. Hengilssvæðið (A) Hvalárvirkjun (B) Virkjunarhugmyndir í 3. áfanga rammaáætlunar (C) Energy utilization proposals from the third The Master Plan for Nature Protection and Energy Utilization Tegund gagna Type of data Spurningakönnun (1.135 gild svör) Survey, 1,135 valid responses 15 hálfstöðluð viðtöl 15 semi-structured interviews Spurningakönnun (2.075 gild svör) og 63 hálfstöðluð viðtöl Survey, 2,075 valid responses and 63 semi-structured interviews Staðir Locations Nesjavellir, Dyradalur, Reykjadalur Ófeigsfjörður og Strandir norðanverðar Spurningakönnun við (Surveys at) Aldeyjarfoss, Hagavatn, Nýjadal, Hólaskjól og við Seltún og Trölladyngju á Reykjanesskaga, auk Skagafjarðar. Viðtöl í (interviews in) Skagafirði, Skaftárhreppi, Bláskógabyggð, Suður-Þingeyjarsýslu, á höfuðborgarsvæðinu (capital area) og Akureyri Tímabil Period Sumar 2017 Summer 2015 Haust 2015 Autumn 2015 Sumar 2015 og vor 2016 Summer 2015 and spring 2016 fyrir ferðaþjónustuna, þau „vöruvæð- ast“, en verða jafnframt einsleitari og missa sérstöðu sína. Hættan er sú að áfangastaðir öðlist eingöngu skiptagildi á hnattvæddu markaðstorgi ferðaþjón- ustu. Á 4. mynd er 2. og 3. mynd rennt saman til að skýra samspilið milli lífs- ferils áfangastaða og arðsemisgapsins. Þar má sjá hvernig tækifæri til arðsemi af ferðaþjónustu eru hvað mest þegar áfangastaður er við það að mynda tengsl sín við mögulega gesti og vaxa. Dæmi um þetta má sjá í vexti íslenskrar ferða- þjónustu undanfarin ár. Hins vegar er áskorunin sú að skilja hverjir hafa hag af því að fylla arðsemisgapið í tilfelli hvers áfangastaðar, hvernig það er gert og hvaða afleiðingar það hefur. Áskorunin fyrir ferðaþjónustuna hér á landi hlýtur að vera sú að forðast stig massatúrisma eða fjöldaferðamennsku og þannig stig hnignunar samkvæmt líkani Butlers. Það telur Debord þó óhjákvæmilegt um alla áfangastaði ferðamanna, þ.e. að þeir verði að lokum staðleysur hins hreina skiptagildis. GÖGN OG AÐFERÐIR Tvö svæði verða hér sérstaklega rýnd til að skilja betur þær breytingar sem verða á eðli áfangastaða ferðamanna í náttúru Íslands með bættu aðgengi í kjölfar virkjunarframkvæmda. Annars vegar verða rýnd gögn sem aflað var sumarið 2017 meðal gesta á Hengils- svæðinu (A). Þar var lagt mat á áhrif fyrirhugaðra virkjana á upplifun gesta, útivist og ferðahegðun. Hins vegar er byggt á matsskýrslu Verkíss um Hval- árvirkjun í Ófeigsfirði1 og rannsókn á áhrifum virkjunarinnar á ferða- mennsku og útivist (B).50 Þessar tvær nýlegu rannsóknir verða settar í sam- hengi við röð fyrri rannsókna um áhrif virkjunarframkvæmda á ferðamennsku og útivist vegna vinnu við 3. áfanga rammaáætlunar (verndar- og orkunýt- ingaráætlunar) (C). Fjórar af virkjun- arhugmyndunum sem þar um ræðir eru í Skjálfandafljóti, þrjár í Skagafirði, tvær á Sprengisandi, tvær á Reykjanes- skaga, ein í Skaftá og ein við Hagavatn. Kannanirnar sem gerðar voru meðal ferðamanna eru þeim annmarka háðar að þær eru gerðar að sumri til og lýsa því einungis viðhorfi þeirra sem fara um viðkomandi svæði á sumrin. Yfirlit gagna má sjá í 1. töflu. Síðastnefnda gagnasafnið (C) sam- anstendur af tvenns konar gögnum. Annars vegar var spurningakönnun lögð fyrir ferðamenn við Aldeyjarfoss, Hagavatn, Nýjadal, Hólaskjól, og Seltún og Trölladyngju á Reykjanesskaga, auk Skagafjarðar. Gagnasöfnun hófst um miðjan júlí 2015 við Seltún og lauk um miðjan ágúst við Skjálfandafljót og var listunum dreift í 5–7 daga á hverjum stað. Einn spyrill dreifði spurninga- listum til ferðamanna á áfangastöð- unum að jafnaði allan daginn. Alls fengust 2.075 útfylltir spurningalistar. Flest svör fengust frá ferðamönnum við Seltún, eða 751, en fæst við Nýjadal, eða 88 svör. Samantekt þessara kannana má sjá í skýrslu Önnu Dóru Sæþórsdóttur, Birgittu Stefánsdóttur og Þorkels Stef- ánssonar.51 Hins vegar voru tekin hálf- stöðluð viðtöl í byrjun árs 2016 við 63 ferðaþjónustuaðila á sex svæðum: 19 í Skagafirði, 17 á höfuðborgarsvæðinu, 8 í Skaftárhreppi, 6 í Bláskógabyggð, 7 í Suður-Þingeyjarsýslu (Norðurþingi, Þingeyjarsveit og Skútustaðahreppi) og 6 á Akureyri. Viðmælendur voru valdir með markvissri úrtaksaðferð þar sem leitast var við að tala við þá sem hafa beinna hagsmuna að gæta á því svæði þar sem viðkomandi virkjun gæti haft áhrif. Slíkir hagsmunir eru einkum taldir felast í því að vera með ferðir um svæðið eða reka gistingu í næsta nágrenni við það. Ýtarlega greiningu á niðurstöðum úr þessum rannsóknum má sjá í sex útgefnum skýrslum, einni um hvert svæði.52-57 Gögnin um áhrif virkjunar Hvalár á ferðamennsku og útivist (B) byggjast á 15 hálfstöðluðum viðtölum frá tímabil- inu 27. október til 27. nóvember 2015, þar af fimm við ferðamenn og átta við ferðaþjónustuaðila. Tveir viðmæl- endur féllu ekki beint í þessa flokka. Byggt var á fimm fyrirfram ákveðnum þemum: 1) núverandi starfsemi/reynsla af ferðamennsku, 2) núverandi aðdrátt- arafl svæðisins, 3) framtíðaráform og væntingar, 4) núllkostur, þ.e. framtíð svæðisins án virkjunar og 5) viðhorf til fyrirhugaðrar Hvalárvirkjunar. Auk þess var viðmælendum veitt rými til að bæta við eigin sjónarmiðum eða annarri reynslu eða viðhorfum.50 Sumarið 2017 var aflað gagna um ferðamenn yfir þrjú tímabil, 1. júní til 6. júlí, 7. júlí til 10. ágúst og síðast 11. ágúst til 15. september á Hengilssvæð- inu (A) og lýsandi tölfræði unnin úr þeim á vegum Rannsóknamiðstöðvar Háskólans á Akureyri (RHA). Gögnum
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.