Morgunblaðið - 30.03.2019, Qupperneq 46

46 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 30. MARS 2019
Einar Falur Ingólfsson
efi@mbl.is
Megi þá helvítis byltingin lifa kall-
ar Steingrímur Eyfjörð
myndlistarmaður sýninguna sem
hann opnar í Hverfisgalleríi að
Hverfisgötu 4 í dag, laugardag,
klukkan 16. Er þetta tilvitnun í
Sólveigu Önnu Jónsdóttur formann
Elingar?
„Já, hún sagði þetta í haust,“
svarar Steingrímur og segir að sér
hafi þótt það áhugavert að heyra
verkalýðsforkólf tala með þessum
hætti. „Auðvitað verður samt engin
bylting,“ bætir hann við.
En hvernig tengist samt þessi
boðaða bylting verkunum?
„Engan veginn“ svarar hann í
hálfkæringi og bætir við að þessa
sýningu hafi borið að með frekar
stuttum fyrirvara. Áberandi verk í
sýningarsalnum er í mörgum hlut-
um og þar er komið nýtt afstrakt
stafróf sem Steingrímur hefur
skapað og hann segir standa eitt og
sér og án tengingar við hefðbundið
stafróf. Flest verkanna eru annars
unnin með lakki og litaprautum á
álplötur og eins og áhugamenn um
myndlist þekkja úr kunnuglegum
myndheimi Steingríms, sem er
einn þekktasti myndlistarmaður
sinnar kynslóðar, þá er í þeim mik-
ið um texta og persónuleg tákn. Í
sumum verkanna eru samtöl lista-
mannsins við aðra efniviðurinn en í
öðrum má til að mynda sjá spurt út
í eða fjallað um kommúnisma,
skuldir almennings og ríka karla. Á
stærsta verkinu eru heiti versl-
ananna IKEA og Epal og á hillu
sem er hluti annars verks stendur
margarma indverska stríðsgyðjan
Kalí, indígóblá á lit og sá litur hef-
ur líka stýrt litavalinu í salnum.
Það vantar alþýðufræðslu
„Í verkunum eru hinar og þessar
staðreyndir, eins og um kapítal-
ismann og viðskipti og í einu verk-
inu, IKEA og Epal, eru hugleið-
ingar um neyslustýringu og
auglýsingar sem er ákveðin pólitík
enda fjallar það um lífsstíl og trú,“
segir Steingrímur. „Það er verðugt
verkefni fyrir menningarfræðinga
að lesa úr þessu umhverfi sem er
búið til hér gegnum auglýsingar.
Í ljósi þess hvað það eru orðnir
margir hönnuðir hér landi verða
stjórnvöld að fara að átta sig á
mikilvægi þess að skapa umhverfi
sem er íslenskt. Arkitektúrinn, föt-
in, það sem við hugsum, borð og
stólar, allt er þetta innflutt og
merkingarlaust hér. Við erum eins
og gestir í eigin landi.“ Hann segir
talsverða framleiðslu fatnaðar og
húsgagna hafa verið hér á landi
fram eftir síðustu öld „og við bjugg-
um þá að vissu leyti í okkar um-
hverfi en svo var framleiðslu hætt
hér og farið að flyja allt inn. Nú
finnst mér vera kominn tími til að
endurskoða þetta og gera kröfu um
að landsmenn geti búið í umhverfi
sem er skapað hér heima. Auðvitað
er það ákveðin þjóðernisstefna að
tala svona. En það vantar svo fag-
urfræðileg viðmið hér, stjórnvöld
hafa til að mynda enga fagurfræði,
bara einhver neyslusmekk.
Vissulega er einhver elíta hér
sem kaupir myndlist og hönnun og
kemur sér upp ákveðinni þekkingu
og tilfinningu fyrir gæðum en al-
menningur fær ekki að komast í þá
stöðu. Það vantar alþýðufræðslu,“
segir hann og bætir við að það þurfi
líka að kenna fólki tilfinningu fyrir
góðu handverki.
Tákn og merkingarleysi
Í verkum Steingríms er oft
ákveðin boðun eða fræðsla og hann
liggur þá ekki á skoðunum sem
þurfa þó alls ekki að vera rökréttar.
„Þegar ég fæ áhuga á einherju
þá vinn ég út frá því. Ég hef byrjað
á allskonar hlutum sem ganga ekki
upp og enda í ruslakörfunni en
sköpunin sprettur úr því að hafa
áhuga á umfjöllunarefninu. Verkin
mín eru oft einhver viðbrögð við
ástandi eða umhverfi og oft kemur
eitthvað gott út úr því sem er
banalt.
Það er orðið svo mikið
merkingarleysi í orðum eins og
kommúnismi og sósíalismi. Rauði
liturin og sá blái eru ekkert lengur
vinstri og hægri, táknin og hug-
myndirnar hafa breyst. Og það er
áhugavert að upplifa þessa tíma
núna með upplausn merkingar-
innar en á sama tíma er afstæð-
ishyggjunni sem kom upp úr 1980
að ljúka. Þá var farið að segja að
hægt að horfa jafnt á hluti frá öll-
um sjónarhornum, sem er ekki
rétt.“
Eru þessi verk hans þá viðbrögð
við hinum póstmódernísku tímum
þar sem allt átti að vera jafngilt?
„Sá tími er búinn. Og hlutir
þurfa að fá merkingu. Sjáðu þenn-
an arkitektúr hér niðri í bæ,“ segir
hann og bendir á nýbyggingarnar
við Hafnarstræti. „Það er grátlegt
að hafa ekki notað tækifærið til að
fá arkitekta til verksins sem hefðu
komið með einhverja fagurfræði og
merkingu, í stað þess að koma með
þetta „big city look-a-like“ sem
sýnir bara minnimáttarkenndina í
okkur Íslendingum. Nú þurfum við
Reykvíkingar að búa með þessu!“
Listin í friði fyrir vísindunum
Steingrímur fékk spámiðil til að
fjalla um verkin. Hvers vegna?
„Venjan er að fá listfræðing ti að
skrifa en þessi sýning er svo sér-
stök að ég vildi koma með ákveðna
alþýðutrú eða menningu að henni.
Ég hef lengi haft áhuga á fyrir-
bærum eins og draumum, draugum
og spádómum, sem hafa verið hluti
af tilveru almennings frá örófi. Þar
er ég í listinni, án rökhyggju; ég er
listamaður, ekki vísindamaður.“
Steingrímur segir franska sym-
bólistann Alfred Jarry, sem þekkt-
astur er fyrir leikritið um Bubba
kóng, hafa komið með hugtakið pa-
taphysique sem sé skopstæling á
vísndum, írónía og paródía. Hann
segir að á síðustu árum hafi mikið
verið reynt að breyta myndlistar-
faginu úr því að vera skapandi í að
vera vísindalegt. „En það er ekki
hægt. Úr því verður bara eins-
konar húmorslaus pataphysique og
bull. Listin verður að fá að þróast í
friði fyrir vísindunum,“ segir hann.
Morgunblaðið/Einar Falur
Listamaðurinn „Ég er listamaður, ekki vísindamaður,“ segir Steingrímur. Hann er hér við nýtt afstrakt stafróf
sem hann hefur skapað og sýnir og á hillu er gyðjan Kalí sem sagði fyrir um litinn á sýningarsal Hverfisgallerís.
Stjórnvöld hafa enga fagurfræði
 Steingrímur Eyfjörð opnar sýningu í Hverfisgalleríi  Kallar eftir íslensku umhverfi í hönnun og
hugsun  Vinnur með merkingarleysi orða  „Verkin mín eru oft einhver viðbrögð við ástandi “
Gítarleikarinn og tónskáldið Gulli Björnsson kemur fram
á tónleikum í Hörpuhorni á morgun kl. 16. Hann spilar
bæði á klassískan og rafmagnsgítar og gerir tilraunir
með blöndun rafhljóða og hefðbundinna hljóðfæra með
fartölvu í tónsmíðum sínum. „Gulli stundaði gítarnám í
Manhattan School of Music og lauk tveimur meistara-
gráðum frá Yale School of Music,“ segir í tilkynningu.
Hann vinnur nú að fyrstu plötu með eigin tónlist fyrir
gítar, strengjakvartett og fartölvu/rafhljóð. Tónleikarn-
ir eru hluti af röð FÍH og FÍT til að kynna ungt tónlist-
arfólk sem lært hefur erlendis. Aðgangur er ókeypis.Gulli Björnsson
Gulli Björnsson í Hörpuhorni á morgun
búðin | 1. hæð Kringlunni
Opið Hús
s 570 4800
gimli@gimli.is
www.gimli.is
Naustabryggja 31 , 110 Reykjavík 184 m2
Halla Unnur Helgadóttir lögg. fasteignasali – halla@gimli.is - 659 4044
Opið hús mánud. 1. apríl kl. 17:30 til 18:00.
Glæsileg, nýleg þakíbúð í fallegu fjölbýli með lyftu við Naustabryggju í
Reykjavík. Um er að ræða 6 herbergja íbúð á 4. og 5. hæð ásamt tveimur mjög
rúmgóðum stæðum í upphitaðri bílageymslu. Eignin skiptist í forstofu, þvotta-
herbergi, 2 baðherbergi, alrými: eldhús/borðstofa/stofa/sjónvarps-
hol, 4 mjög rúmgóð svefnherbergi og fataherbergi. Mikil lofthæð og
þrennar svalir. Verð 79,9 m.