Dagblaðið Vísir - DV - 05.04.2019, Síða 9

5. apríl 2019 FRÉTTIR 9
DV sendi fyrirspurn til fiski-
stofustjóra sem þvertók fyrir að
um geðþóttaákvörðun hefði ver-
ið að ræða. Í svari hans, sem er að
mestu byggt á svari lögmanns hjá
stofnuninni, kemur fram að eftir
álagningu gjalds vegna ólögmæts
sjávarafla hafi útgerðin haft sam-
band við lögfræðinginn og óskað
eftir að málið yrði tekið til með-
ferðar á nýjan leik. Það hafi verið
gert og hafi sú skoðun leitt í ljós
að andmælaréttur málsaðila hefði
ekki verið virtur. Honum hafi ver-
ið gefinn kostur á að koma and-
mælum að og hafi skilað greinar-
gerð ásamt fylgigögnum í formi
yfirlýsingar þriðja aðila og afriti af
kostnaðarreikningi. Síðan segir að
í ákvörðun Fiskistofu hafi þess að-
eins verið getið að yfirlýsing hefði
borist frá þriðja aðila en ekki hafi
verið getið um greinargerð máls-
aðila. Þetta sé brot á andmæla-
rétti málsaðila þar sem ekki hafi
verið lagt mat á andmælin þegar
ákvörðunin var tekin. Á þessum
grunni hafi ákvörðunin verið ógilt
og álagningin því felld úr gildi.
En það sem hefur vakið athygli
starfsfólks, fyrrverandi og núver-
andi, er að þegar ákvörðun var tek-
in á haustmánuðum 2017 um að
fella málið niður voru engin gögn
færð inn í skjalaskrá Fiskistofu
um það. Segja heimildarmenn að
fiskistofustjóri hafi sjálfur hlutast
til um að reikningur, sem búið var
að stofna í heimabanka á hendur
útgerðinni, yrði felldur niður og
málinu lokið. Þetta hafi hann ein-
faldlega gert með símtali. Þá segja
heimildarmenn að þau rök sem
eru sett fram í svari fiskistofustjóra
við fyrirspurn DV séu um margt
skrítin þar sem aðrar útgerðir hafi
ekki hlotið sömu meðferð vegna
vanskila á afladagbók. Fiskistofa
hefur að sögn gengið hart fram
í þeim málum á undanförnum
árum og svipt mörg skip og báta
veiðileyfi vegna vanskila. Það megi
því spyrja sig til hvers slíkar svipt-
ingar séu, ef þær hafa síðan ekkert
gildi þegar upp er staðið. Tilkynnt
hafi verið um sviptinguna með
hefðbundnum hætti og útgerð
Daðeyjar GK hefði því verið full-
kunnugt um hana. Samkvæmt því
sem heimildarmenn DV segja þá
var ekki farið að neinum reglum
sem gilda um vandaða stjórnsýslu
þegar kom að ákvörðun um niður-
fellingu málsins, ekkert var að
sögn skjalfest um þetta og engin
bréf send út, ákvörðunin var ein-
faldlega tilkynnt með símtali. Ekki
verði annað séð en að um geð-
þóttaákvörðun fiskistofustjóra sé
að ræða og nú sér verið að reyna
að klóra yfir hana.
Yfirheyrsla
Skömmu fyrir jól kom upp mál í
Grindavík þar sem eftirlitsmaður
Fiskistofu var grunaður um að
hafa tekið fisk, án þess að greiða
fyrir hann, hjá Stakkavík þar
sem eftirlitsmenn voru við störf.
Nýráðinn eftirlitsmaður varð vitni
að þessu og tilkynnti það yfirstjórn
Fiskistofu í samræmi við vinnu-
reglur stofnunarinnar. Viðkom-
andi eftirlitsmaður var sendur í
leyfi á meðan málið var skoðað.
Eftiráskýring um bankamillifærslu
og/eða nóta fyrir fiskinn var tekin
gild og veiðieftirlitsmaðurinn kom
aftur til starfa um sex vikum síðar.
Hann fékk áminningu vegna máls-
ins.
Heimildir DV herma að
mikill kurr sé í starfsfólki vegna
málsmeðferðarinnar. Ekki í sjálfu
sér yfir að starfsmaðurinn hafi
fengið áminningu heldur að eft-
irlitsmennirnir voru kallaði í ein-
hvers konar yfirheyrslu, sem
fyrrverandi yfirlögfræðingur stofn-
unarinnar stýrði. Yfirheyrslan fór
fram í fundarherbergi þar sem
fjarfundabúnaður er til staðar. Var
eftirlitsmönnunum gert að setjast
í ákveðinn stól, gegnt fjarfunda-
búnaðinum, áður en yfirheyrslan
hófst. Þeim var ekki kynnt að aðrir
fylgdust með í gegnum fjarfunda-
búnaðinn eða að yfirheyrslan væri
tekin upp. Starfsfólk telur að yfir-
heyrslan hafi verið tekin upp eða
aðrir fylgst með í gegnum fjar-
fundabúnaðinn, svo mikil var
áherslan á að eftirlitsmennirn-
ir sætu í þessum ákveðna stól. Ef
slíkt hefur verið gert er það með
öllu ólögmætt þar sem eftirlits-
mönnunum var ekki tilkynnt um
þetta.
Eyþór hafnar því alfarið að
starfsmenn hafi verið hleraðir. Við
DV segir hann:
„Starfsmenn Fiskistofu hafa
aldrei verið hleraðir svo vitað sé
og aldrei af hálfu stofnunarinnar
sjálfrar.“
Fundur var haldinn með veiði-
eftirlitsmönnum þar sem nýráðna
eftirlitsmanninum var hampað og
aðrir beðnir um að láta hann ekki
gjalda fyrir heiðarleika sinn eftir
því sem heimildir DV herma.
Fiskur tekinn úr frystiskipum
Heimildarmenn DV segja að mál
sem þessi séu ekkert einsdæmi
hjá veiðieftirlitsmönnum. Var þar
nefnt sérstaklega til sögunnar
að þegar frystiskip komi í land
hafi það lengi tíðkast hjá hópi
eftirlitsmanna á suðvesturhorn-
inu að taka töluvert magn af fiski
ófrjálsri hendi. Magnið er sagt vera
svo mikið að það hafi ekki aðeins
verið ætlað til einkaneyslu. Það
myndi ekki skipta máli þótt magn-
ið væri svo lítið að það væri ætlað
til einkaneyslu þar sem eftirlits-
mönnum er algjörlega óheimilt að
taka við fiski frá sjómönnum og út-
gerðum.
Þegar frystiskip kemur í land
fara veiðieftirlitsmenn og gera
úttekt á aflanum og nýtingu við
vinnslu hans. Meðan á veiði-
ferðinni stendur þarf áhöfnin að
taka nýtingarsýni/vinnslusýni
reglulega með ákveðnum hætti.
Þessi sýni eru síðan uppreiknuð
og af niðurstöðum þessa útreikn-
ings er ákvarðað hversu mikið var
veitt af hverri tegund. Það er því
hagur útgerðarinnar að sýnin séu
sem allra best úr garði gerð, því þá
eru minni aflaheimildir dregnar af
skipinu.
Veiðieftirlitsmenn kanna hvort
nýtingarsýni hafi verið tekin, en
þau eru yfirleitt á bilinu 40 til 60 í
hverri veiðiferð.
Við úttektina eru teknar 3–4
fisktegundir, nýtingarsýni, að
teknu tilliti til aflamagns í hverri
tegund. Veiðieftirlitsmennirnir
ákveða hvaða dagar eru valdir til
samanburðar en þá eru nýtingar-
sýni/vinnslusýni áhafnarinnar
borin saman við nýtingarsýni sem
veiðieftirlitsmenn velja. Til að
þessi samanburður sé marktækur
þurfa helst að vera 20 flök, 10
fiskar, í nýtingarsýninu. Því þarf að
þíða 10 fiska upp. Yfirleitt ætti að
duga að þíða eina öskju af frystum
fiski upp en í henni eru níu kíló.
Ekki er þó óalgengt að tvær öskjur
séu þíddar upp. Yfirleitt eru þrjár
öskjur í hverjum kassa sem land-
að er úr skipunum en það getur þó
verið breytilegt eftir því fyrir hvaða
markað afurðin er ætluð.
Heimildarmenn DV segja að
nær undantekningarlaust hafi
ákveðnir veiðieftirlitsmenn tekið
2–4 kassa hver af fiski í úttekt en
það eru þá 54 til 108 kíló sem hver
tekur. Þetta er yfirleitt þorskur eða
ýsa, roðlaus og beinlaus. Það er því
ljóst að það magn sem þeir taka er
langtum meira en þarf til að gera
fyrrgreindan samanburð.
Þetta er gert meðan á löndun
stendur og eru starfsmenn út-
gerðanna látnir vita að nú eigi að
gera úttekt. Þeir spyrja þó að sögn
heimildarmanna aldrei út í hversu
mikið sé tekið af hverri tegund og
ekki er vitað til að útgerðirnar skrái
það hjá sér.
Veiðieftirlitsmennirnir eru svo
sagðir þíða lítinn hluta, af þeim
fiski sem þeir taka, til saman-
burðarúttektar, en taki svo restina
með sér heim. Heimildarmenn
DV segja að einnig séu dæmi um
að veiðieftirlitsmenn hafi tekið fisk
og humar með heim úr veiðiferð-
um sem þeir hafa farið í með skip-
um og bátum til eftirlits. Einnig
var talað um dæmi þess að veiði-
eftirlitsmenn hafi tekið svo mikið
magn af fiski með heim að öruggt
sé að þeir hafi verið að fénýta hann,
selja. Fiskurinn, sem er þíddur
upp, er síðan gefinn góðgerða-
samtökum. Einn veiðieftirlits-
maður er sagður hafa viðurkennt
fyrir starfsfólki á Fiskistofu að hafa
tekið þíddan fisk með sér heim til
neyslu. Það er algjörlega óheimilt.
Bakreikningsmál
Fyrir nokkrum árum kom fram í
fréttum að fiskistofustjóri hefði
ákveðið að hætta öllum svoköll-
uðum bakreikningsmálum sem
stofnunin var að vinna að. Í slík-
um málum eru ýmis gögn um afla,
vinnslu og sölu afurða notuð til að
reikna út hversu mikill fiskur kem-
ur inn í vinnslustöð og hvort hún
hafi þá selt meira af afurðum en
hún ætti að gera miðað við keypt
magn af óunnum fiski. Þetta er
góð leið til að fylgjast með hvort
verið sé að svindla á kvótakerfinu.
Mál sem þessi eru tímafrek í rann-
sókn og þarf að leggja mikla vinnu
í þau.
Ákvörðun
fiskistofustjóra
kom flatt upp á starfsmenn Fiski-
stofu enda voru mörg stór mál í
rannsókn á þessum tíma. Í fjöl-
miðlum sagði fiskistofustjóri að
ástæðan fyrir þessari ákvörðun
væri að þau væru of flókin og skil-
uðu of litlum árangri. Það sem
ekki kom fram þá og hefur ekki
komið fram í fjölmiðlum er að
einn starfsmaður Fiskistofu hafði
fyrir mistök sent tölvupóst, með
nákvæmum og viðkvæmum upp-
lýsingum um þau mál sem voru
til rannsóknar og átti að fara að
rannsaka, til fjölda manns. Þar
á meðal voru fyrirtæki sem voru
til rannsóknar. Með þessu voru
rannsóknirnar eyðilagðar á svip-
stundu. Ekki er ljóst af hverju
þessu hefur verið haldið leyndu
og af hverju þetta gerði út af við
rannsóknir sem þessar sem voru
taldar mikilvægt vopn í eftirliti
stofnunarinnar. n
Sundaborg 3
104 Reykjavík
777 2700
xprent@xprent.is
SKILTAGERÐ
Ljósakassar
Ljósaskil

3D stafir
Hönnun
Ráðgjöf
Uppsetning
„Starfs-
menn
Fiskistofu hafa
aldrei verið
hleraðir svo
vitað sé og
aldrei af hálfu
stofnunarinn-
ar sjálfrar
Fiskistofa Starfsstöðin í Hafnarfirði.