Dagblaðið Vísir - DV - 07.06.2019, Blaðsíða 10

10 7. júní 2019FRÉTTIR
staðnum. Ef menn þurfa að tala
saman í einrúmi þurfa þeir að fara
á klósettið. En samkvæmt fyrri
frétt DV eru það einmitt neyslu-
rýmin.
„Þeir sem ekki nota fíkniefni
eru leiddir inn á þá braut í Gisti-
skýlinu, hægt og rólega,“ segir Örn.
Fjallað hefur verið um ofbeldi á
staðnum og Örn tekur undir það.
„Þarna er til dæmis einn mað-
ur með þá áráttu að kveikja í. Ann-
ar að brjóta flöskur, hann elskar að
heyra brothljóðin. Maður sér ýmis
sjúkleg einkenni á þessum stað en
þessu er öllu hrúgað á sama stað.
Eins og þetta sé félagsleg rann-
sókn. Síðan er líka stundað and-
legt ofbeldi og ógnanir þarna inni,
sem er jafnvel verra en að verða
fyrir barsmíðum.“
Þá segir Stefán að ávallt sé þessi
yfirvofandi hætta á að verða hent
út.
„Þú verður að passa þig á því
hvað þú segir, þér gæti verið vísað
út á gaddinn.“
Öllu stolið
Þjófnaður er einnig vandamál í
Gistiskýlinu. Mennirnir fá stóra
plastbala sem þeir geta geymt
eigur sínar í, nokkrar vikur í
senn. Þeir eru síðan læstir inn í
geymslu og aðeins starfsfólk-
ið er með lykla, en munir hafa
samt horfið úr þeim. Einnig eru
læstir skápar á skrifstofunni fyr-
ir smáhluti. Símar, tölvur, föt og
hvaðeina. Reglum um geymslu
er breytt eftir hentugsemi. Stefán
segir:
„Það er eiginlega regla að ef
eitthvað er ekki bundið niður þá
er því stolið. Það er ekki hægt að
vera öruggur með neitt. Þú verður
að sofa ofan á öllu sem þú getur,
hafa síma og veski undir koddan-
um. Ef maður nær að sofna yfir-
höfuð, sem er ekki alltaf raunin.
Persónulega svaf ég í einn klukku-
tíma í nótt. Flestir sofa lítið sem
ekkert þarna inni.“
Örn segir:
„Ég fékk að geyma sex plast-
poka af alls konar dóti en einn
daginn fundust þeir ekki. Nokkru
síðar fundust þeir á annarri hæð
en þeir höfðu verið geymdir á, það
var búið að binda fyrir þá á ann-
an hátt en ég hafði gert og búið að
taka úr þeim. Ég þurfti síðan að
fara upp á spítala og þegar ég kom
aftur voru þeir horfnir. Í pokun-
um voru öll persónuleg skrif mín,
bæði í bókarmynd og persónuleg
bréf. Til dæmis það sem ég skrif-
aði á mínum flæking um Indland
og Sri Lanka. Minningar og mynd-
ir. Allt horfið.“
Erfið bið
Stefán hefur verið á biðlista eft-
ir félagslegu húsnæði, bæði hjá
borginni og hjá Brynju, hússjóði
Öryrkjabandalagsins. Hann
segist hafa fengið samþykki
en síðan gerist ekkert.
„Það er ekkert að losna. Ég
er búinn að bíða í níu mánuði
og vitað var allan tímann að ég
var að missa leiguhúsnæðið
á frjálsum markaði og um
ástand mitt.“
Hafa ber í huga
að samkvæmt
9. grein laga
um þjón-
ustu við
fatl-
að fólk
með
langvarandi þjónustuþarfir segir:
„Fatlað fólk á rétt á húsnæði í
samræmi við þarfir þess og óskir
og félagslegri þjónustu sem ger-
ir því kleift að búa á eigin heimili
og stuðlar að fullri aðlögun þess og
þátttöku í samfélaginu.“
Samrýmist staða þín reglum
um málefni fatlaðs fólks og NPA
reglugerðinni?
„Nei. Ég sótti meira að segja um
húsnæðishjálp, til að þrífa og þess
háttar. Mér var sagt að það tæki því
ekki því að ég væri að missa hús-
næðið.“
Stimpill kerfisins
Sigurlaug Guðný Ingólfsdóttir og
Garðar Ottesen hjá Kærleikssam-
tökunum hefur aðstoðað menn
sem hafa þurft að leita til Gisti-
skýlisins. Það eru menn með alls
kyns vanda, svo sem húsnæðis-
vanda, eiturlyfjafíkn, alkóhólisma,
spilafíkn, geðræn vandamál og
önnur veikindi. Hún segir:
„Það er engin aðstoð í boði
þarna fyrir utan að þeir geta farið
inn á Vog og kannski Vík. Svo tekur
það sama við, eilíf hringrás. Kerf-
ið núna er þannig að VOR-teymið
svokallaða, vettvangs- og ráðgjafa-
teymi, fer um og spyr einstaklinga
hvort þeir þurfi á aðstoð að halda.
Ef þeir gefa eitthvað upp eru þeir
sjálfkrafa flokkaðir sem fólk með
miklar og flóknar þjónustuþarf-
ir, áður utangarðs, en það er ekki
skilgreint hvað hægt sé að gera fyr-
ir viðkomandi. Engar lausnir, eins
og fólk viti ekki hvað þetta þýðir.
Þetta er ákveðinn stimpill og kem-
ur niður á fólki í kerfinu, til dæmis
þegar kemur að húsnæðisúrræð-
um á vegum borgarinnar. Það er
verið að ákveða hvaða vandamál
fólk er með án þess að kynna sér
það til hlítar. Engin læknisvottorð
eða neitt.“
„Hjá félagsþjónustunni í
Breiðholti var mér eitt sinn sagt
að ég væri dópisti og ætti að fara
í Gistiskýlið,“ segir Stefán. „Ég hef
aldrei snert dóp á ævinni.“
Þá segir Sigurlaug að hún hafi
unnið með fólki sem hafi verið
sent í meðferð jafnvel þó það hafi
ekki haft þörf fyrir það.
„Það virðist sem vilji sé til stað-
ar til að leysa heimilisvanda Ís-
lendinga þó formið sem þeir
leggja fram virki ekki fyrir alla.
Þetta er annað hvort misskiln-
ingur eða hreint skilningsleysi á
vanda þeirra einstaklinga sem
annars vegar eru eingöngu heim-
ilislausir og hins vegar eru heimil-
islausir og með geðrænan- og/eða
fíknivanda. Sama hvað Kærleiks-
samtökin og einstaklingarnir sjálf-
ir hafa reynt að koma þessu atriði
á framfæri þá virðist lítill áhugi á
að skerpa á vinnubrögðum, nálg-
un og aðferðarfræði til þess að
mæta hverjum einstaklingi þar
sem hann er staddur hverju sinni.“
Plástrar duga ekki
Kærleikssamtökin hafa einblítt
á málefni heimilislausra frá því
í desember 2017. Hafa þau að-
stoðað einstaklinga á tjaldsvæð-
inu í Laugardal, í Víðinesi, í Gisti-
skýlinu, í gámunum úti á Granda
og einstaklinga á götunni. Auk
þess hafa samtökin setið allmarga
fundi með borgarfulltrúum, yfir-
mönnum á velferðarsviði og ÍTR.
„Við höfum unnið með þeim
að ýmsum málum sem snerta að-
stæður og stöðu einstaklingana,
rætt vinnuaðferðir, lagt fram upp-
lýsingar, ráðleggingar og lausnir,“
segir Sigurlaug. „Það sést að þær
lausnir sem er verið að nota hjá
sveitarfélögum skila litlu. Hindr-
anir í kerfinu, svo sem ónæg heil-
brigðis-, félags- og húsnæðisþjón-
usta viðhalda vítahringnum sem
heimilislausir eru fastir í og ýta
í mörgum tilfellum undir aukna
neyslu og vonleysi. Kærleikssam-
tökin hafa bent á það sem er að
og það sem einstaklingarnir upp-
lifa sem andlegt ofbeldi og jafnvel
andlega nauðgun, einelti og afar
neikvæða framkomu í sinn garð.“
Að hennar mati eru stefnu-
breytingar í stjórnmálunum eitt
helsta vandamálið og hún bendir á
að samkvæmt áliti Umboðsmanns
Alþingis frá 2016 uppfylli reglur
sveitarfélagana ekki lög um félags-
þjónustu. Erlendir einstaklingar
sem leita hingað hafi töluverðan
forgang, samanber samning borg-
arinnar við Útlendingastofnun um
þjónustu við umsækjendur um al-
þjóðlega vernd.
Samtökin hafa lagt fram beiðni
um samstarf við borgina og sam-
kvæmt Sigurlaugu stendur hún
enn. Þegar hafa samtökin fund-
að með minnihlutanum en
meirihlutinn ekki enn orðið við
beiðninni.
„Kærleikssamtökin eru með
prógram sem byggir á lausnum,
sem er hægt að nota bæði sér og
samhliða öðrum úrræðum. Til að
ná fram lausn þá verður að taka
jafnt á húsnæðisvanda, að byggja
fólk aftur upp og skapa fjárhags-
legan stöðugleika. Fókusinn okk-
ar er að laga og leysa hindranir en
aðferðir sveitarfélaga eru að setja
plástur á ástandið í stað þess að
bera sína ábyrgð samkvæmt lög-
um eins og þeim ber skylda til. Við
erum bjartsýn og vitum hvernig á
að leysa núverandi stöðu heim-
ilislausra með því sem er til stað-
ar, það er með húsnæði og fjár-
magni.“
Undantekning að fatlaðir leiti
til Gistiskýlisins
Þjónustumiðstöð Vesturbæjar,
Miðborgar og Hlíða hefur um-
sjón með Gistiskýlinu. Hrafnhild-
ur Ólöf Ólafsdóttir deildarstjóri
ræddi við DV.
Hvernig samrýmist það lögum
um réttindi fatlaðs fólks og NPA
reglugerð að maður bundinn við
hjólastól þurfi að leita til Gistiskýl-
isins á hverjum degi og fái enga
aðstoð?
„Við getum ekki af persónu-
verndarástæðum upplýst um
samskipti og stuðning við við-
komandi einstakling en í samb-
ærilegum málum er leitast við að
kynna einstaklingum rétt sinn og
aðstoða á allan hátt við að fá þá
þjónustu sem viðkomandi þarfn-
ast. Einstaklingar eru aðstoðað-
ir við að fá inni á gistiheimili og
er boðinn stuðningur en viðkom-
andi einstaklingur verður að vilja
þiggja þá aðstoð sem við bjóðum.
Það heyrir til algjörra undantekn-
inga að fatlaðir einstaklingar leiti
til Gistiskýlisins.“
Teljið þið að frelsi einstaklinga
sé nægt í Gistiskýlinu?
„Gestir Gistiskýlisins eru beðn-
ir um að sýna öðrum gestum til-
litssemi og halda næturró“ seg-
ir Hrafnhildur Ólöf. „Vegna
opnunartíma Gistiskýlisins verð-
um við að biðja gesti um að yfir-
gefa skýlið klukkan 10 á morgn-
anna. Hægt er að koma með mat
með sér og borða í matsal á þeim
tímum sem matsalurinn er opinn.“
Við DV sögðu bæði Stefán og
Örn hins vegar að ekki mætti taka
mat með sér inn.
Er öryggi eigna fólks tryggt á
staðnum?
Hrafnhildur segir: „Við reyn-
um að tryggja öryggi eigna fólks
með því að bjóða gestum upp á
læsta skápa, en það eru ekki all-
ir gestir tilbúnir að nýta sér þann
möguleika.“
Hvað varðar plássleysi og skort
á einkalífi segir hún:
„Aðsóknin á gistingu í Gisti-
skýlinu er mjög mikil en skýlið
er það eina sinnar tegundar á Ís-
landi og ekkert annað sveitarfélag
rekur slíka starfsemi. Vegna að-
sóknarinnar var fleiri dýnum bætt
við tímabundið en unnið er að
standsetningu á öðru neyðarskýli
og verður það vonandi tilbúið til
notkunar í haust.“ nSmiðjuvegur 4C - 202 Kópavogur - S 587 2202
Ryðga ekki
Brotna ekki
HAGBLIKK
Álþakrennur & niðurföll
Litir á lager:
Svart, hvítt, ólitað, rautt, silvurgrátt og dökkgrátt
Sigurlaug Dröfn Ingólfsdóttir
hjá Kærleikssamtökunum.
Örn Sigfússon
Öllum persónuleg-
um skrifum stolið.
Stefán
Stefánsson
Greindist með
MS fyrir tíu
mánuðum.