Dagblaðið Vísir - DV - 12.04.2019, Qupperneq 32

32 12. apríl 2019FRÉTTIR
V
ið mennirnir getum verið
eigingjarnir. Ég, þú og all­
ir sem við þekkjum. Eigin­
girni okkar kemur ekki
alltaf fram sem einbeittur brota­
vilji gagnvart öðru fólki þar sem
við gerum eitthvað slæmt á hlut
annarra okkur til hags, þó svo að
sú staðreynd eigi klárlega við í
sumum tilfellum. Nei, eigingirni
okkar kemur fram í þeirri ein­
földu sýn hvernig við eigum það
til að fara með umhverfi okkar.
Jörðina sem við búum á og tökum
sem gefinni.
Flestallir Íslendingar hafa
heyrt talað um hlýnun jarðar,
spillingu eiturefna, hraða tísku
og ofnotkun á plasti. Við heyrum
þetta rætt á kaffihúsum, í fyrir­
lestrum, fréttunum og á ótal stöð­
um. Við vitum að þetta er ekki
gott og við vitum að þetta er okk­
ur sjálfum að kenna. Við hugs­
um oft: „Æi, ég mætti nú vera
duglegri að flokka rusl,“ eða „Ég
þarf nú kannski ekki að eiga tíu
gallabuxur.“ En svo þegar kemur
að því að framkvæma sitjum við
oft á okkur. Finnst þetta flókið
og kennum stóriðnaði og samfé­
lagslegum þrýstingi um neyslu­
venjur okkar. Hugsum jafnvel:
„Hverju breytir það svo sem ef ég
flokka? Ég er bara ein manneskja
á þessari jörð.“
Öllu. Er svarið við þeirri spurn­
ingu. Það sem mestu máli skiptir
er hugarfar okkar gagnvart fram­
tíðinni.
„Samfélagið þróast til hins
betra þegar eldra fólk plantar
trjám þótt það viti að það muni
ekki njóta skugga þess,“
segir gamalt viskukorn sem
uppistandarinn Ricky Gervais
hefur verið þekktur fyrir að nota.
Þetta er ekki flókið. Allt sem við
gerum hefur áhrif á fólkið í kring­
um okkur og mun hafa áhrif á
komandi kynslóðir. Börnin okkar,
barnabörn, barnabarnabörn og
svo framvegis.
Grænþvottur
Það tengja líklega mjög margir við
það að byrja á einhverju, finnast
það of erfitt eða of flókið og hætta
því við. En hvert lítið skref sem við
tökum í rétta átt er gott. Blaða­
maður lagðist í rannsóknarvinnu
og aflaði sér upplýsinga um flokk­
un, neyslu, endurvinnslu, græn­
þvott og fleira nytsamlegt sem gott
er að hafa í huga.
Grænþvottur á sér stað þegar
fyrirtæki gefa ranglega til kynna
að það sé umhverfisvænt. Aug­
lýsingar og merkingar á vörum
lofa meiri umhverfisávinningi en
þær í raun og veru innibera. Fyrir­
tæki reyna með þessum hætti að
blekkja neytendur. Talað hefur
verið um sjö syndir grænþvottar:
1. Syndin að fela gallana
2. Syndin að setja fram stað-
hæfulausar fullyrðingar
3. Syndin að vera óskýr
4. Syndin að leggja áherslu á
aukaatriði
5. Syndin um skárra af tvennu
illu
6. Syndin að segja ósatt
7. Syndin að setja fram falskar
merkingar
Gerðar hafa verið rannsóknir
hérlendis sem gefið hafa til kynna
að íslensk fyrirtæki hafi notfært sér
grænþvott til þess að blekkja neyt­
endur. Það getur gert okkur erf­
iðara fyrir enda er slæmt að geta
ekki treyst fyrirtækjum til þess að
markaðssetja vörur rétt. Það sem
er best fyrir neytendur að gera í
þessu tilfelli er að lesa sér til um
fyrirtækið, framleiðandann og
vöruna sjálfa. Einnig er mikil­
vægt fyrir okkur að taka meðvit­
aðar ákvarðanir þegar kemur að
því að versla. Þarft þú á vörunni að
halda? Við eigum það nefnilega til
að kaupa miklu meira en við þurf­
um í raun og veru. Mörg fyrirtæki
hafa nú tekið upp á því að selja
ýmiss konar umhverfisvænar vör­
ur svo sem drykkjarbrúsa úr áli í
staðin fyrir plasti. En þarft þú á því
að halda? Átt þú plastbrúsa heima
sem þú getur enn þá notað?
Hvað með allt plastið?
Lífplast (PLA/PHA) er samheiti
yfir plasttegundir sem framleiddar
eru úr lífmassa í stað jarðefnaelds­
neytis. Helsti kosturinn við notkun
lífplasts er að efnið er framleitt úr
endurnýjanlegum auðlindum og
eru helstu hráefnin maís, sykur­
reyr, sykur og hálmur. Þessar
tegundir plasts hafa verið notað­
ar til dæmis í plastpoka, penna og
í stað einnota borðbúnaðar.
Lífplast er til í tveimur útgáfum.
Það sem brotnar niður og það sem
brotnar ekki niður.
„Lífplast sem brotnar ekki nið­
ur er framleitt úr lífmassa en hefur
alveg sömu uppbyggingu og hefð­
bundið plast og flokkast því sem
slíkt, til dæmis til endurvinnslu.
Það er því mikilvægt að skilja á
milli lífplasts sem á að fara í plast­
endurvinnslu og lífplasts sem er
lífbrjótanlegt. Merkingar á slíku
plasti geta verið bio­PE, bio­PET,
bio­PA og bio­PP. Þessi tegund
plasts er notuð í auknum mæli í
samsettum umbúðum, til dæmis í
plasttappa á drykkjarvörufernum.
Lífplast sem brotnar niður hef­
ur sömu eiginleika og annað líf­
rænt efni, það er að það brotnar
niður í vatn, CO2, lífmassa og met­
an. Niðurbrotið tekur um 10 vikur
ef hita­ og rakastig er hentugt og
réttar örverur eru til staðar. Einn
helsti kosturinn við lífbrjótanlegt
plast er því sá að það getur brotn­
að niður í náttúrunni séu réttar
aðstæður fyrir hendi. Hins vegar
tekur það yfirleitt mun lengri tíma
og það brotnar að líkindum aldrei
alveg niður vegna þess að réttar
aðstæður eru ekki fyrir hendi. Að
geta brotnað niður er mikilvæg­
ur eiginleiki ef efnið fær ekki rétta
úrgangsmeðhöndlun og endar
í náttúrunni,“ segir á heimasíðu
Umhverfisstofnunar.
Hafa ber í huga að endur­
vinnsla á lífbrjótanlegu plasti er
með allt öðrum hætti en venju­
legu plasti. Það ætti ávallt að fara
í almennt sorp eða með lífrænum
úrgangi. Þegar ekki eru ákjósan­
leg skilyrði til niðurbrots lífplasts
getur það hægt á niðurbrotinu og
því er mikilvægt að átta sig á því að
þeir lífplastpokar sem eru gjarnan
notaðir undir heimilisrusl leysast
ekki auðveldlega upp í heimajarð­
gerð.
Fyrir þá sem vilja minnka plast­
pokanotkun heimilisins er mikil­
vægt að vera duglegir að flokka. Því
meira sem við flokkum því færri
poka þurfum við. Endurvinnslu­
efni má fara laust í tunnurnar og
ef nauðsynlegt þykir að nota plast­
poka undir úrgang er gott að nota
þá poka sem óhjákvæmilega koma
VIÐ ERUM ÖLL EIGINGJÖRN - ÉG, ÞÚ OG ALLIR HINIR!
n Flokkun n Neysla n Endurvinnsla n Grænþvottur n Hvernig vitum við hvað á að gera?„Allt sem
við get-
um gert til
þess að hjálpa
til skiptir máli
Aníta Estíva Harðardóttir
anita@dv.is
Rusl Breytir það einhverju ef þú flokkar?
Snyrtivörur
Ert þú að eitra
fyrir þér?
Íslensk
fyrirtæki hafa
notfært sér
grænþvott til
þess að blekkja
neytendur„Ung börn sérstak-
lega berskjölduð
hreinsiefnum