Morgunblaðið - 22.06.2019, Blaðsíða 20

20 FRÉTTIRViðskipti | Atvinnulíf
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 22. JÚNÍ 2019
LHG.IS
Tillaga að deiliskipulagi:
Öryggissvæðið á
Keflavíkurflugvelli
Utanríkisráðuneytið hefur falið Landhelgisgæslu Íslands að
vinna deiliskipulag fyrir öryggissvæðið á Keflavíkurflugvelli.
Landhelgisgæsla Íslands auglýsir hér með í samræmi við 1. mgr.
41. greinar skipulagslaga nr. 123/2010 tillögu að deiliskipulagi
á öryggissvæðinu á Keflavíkurflugvelli.
Deiliskipulagssvæðið er um 760 ha að stærð og afmarkast sam-
kvæmt auglýsingu nr. 720/2015 um landfræðileg mörk öryggis-
og varnarsvæða. Svæðið liggur að landsvæðum sem eru innan
sveitarfélagamarka Reykjanesbæjar og Suðurnesjabæjar. Mörk
meginsvæðis til austurs og að hluta til suðurs eru að landi
innan Reykjanesbæjar, til norðurs að svæði Isavia (svæði A)
á Keflavíkurflugvelli og til vesturs og suðurs að landi innan
Suðurnesjabæjar.
Deiliskipulagstillagan fjallar m.a. um afmörkun nýrra svæða
fyrir starfsemi innan svæðisins s.s. svæði fyrir skammtíma gisti-
aðstöðu, efnisvinnslusvæði, gistisvæði, geymslusvæði og aðra
landnotkun og starfsemi.
Deiliskipulagstillagan verður aðgengileg á samráðsgátt stjórn-
valda (samradsgatt.is), heimasíðu utanríkisráðuneytisins og
heimasíðu Landhelgisgæslu Íslands frá og með 24. júní 2019.
Þeir sem telja sig eiga hagsmuna að gæta gefst kostur á að
gera athugasemdir við tillögurnar. Skila skal skriflegum athuga-
semdum til: Landhelgisgæslu Íslands, b.t. Sveinn Valdimarsson,
skipulagsfulltrúa, Þjóðbraut 1, 235 Keflavíkurflugvöllur eða
í tölvupósti á skipulagsfulltrui@lhg.is. Frestur til að gera
athugasemdir rennur út 20. ágúst 2019.
22. júní 2019
Gengi Kaup Sala Mið
Dollari 124.93 125.53 125.23
Sterlingspund 158.9 159.68 159.29
Kanadadalur 94.61 95.17 94.89
Dönsk króna 18.896 19.006 18.951
Norsk króna 14.582 14.668 14.625
Sænsk króna 13.254 13.332 13.293
Svissn. franki 126.61 127.31 126.96
Japanskt jen 1.1581 1.1649 1.1615
SDR 173.25 174.29 173.77
Evra 141.11 141.89 141.5
Meðalgengi/Viðskiptavog þröng 172.3201
Hrávöruverð
Gull 1381.65 ($/únsa)
Ál 1746.0 ($/tonn) LME
Hráolía 62.45 ($/fatið) Brent
Skannaðu kóð-
ann til að sjá
gengið eins og
það er núna á
● Lífeyrisgreiðslur sem íslenskir lífeyr-
issjóðir inntu af hendi á árinu 2018
námu 148,4 milljörðum króna. Jukust
þær um 12,1 milljarð frá árinu 2017
þegar þær námu 136,3 milljörðum
króna. Þetta má lesa úr nýbirtum upp-
lýsingum sem Fjármálaeftirlitið hefur
tekið saman upp úr ársreikningum líf-
eyrissjóðanna.
Langstærstur hluti greiðslunnar fer
til beinnar útgreiðslu lífeyris. Hins vegar
kemur fram í tölunum að 2,8 milljarðar
króna hafi farið til ráðstöfunar séreign-
arsparnaðar inn á lán í samræmi við
sértækt úrræði stjórnvalda sem miðar
að því að fólk geti lækkað höfuðstól
húsnæðislána sinna með greiðslum úr
séreignarsjóði sínum. Greiðslurnar á
síðasta ári voru mun minni að umfangi
en á árinu 2017 þegar þær námu 4,1
milljarði króna.
Lögum samkvæmt ber lífeyrissjóðum
einnig að greiða tiltekið framlag til
starfsendurhæfingarsjóðsins VIRK
og námu greiðslur þeirra til hans 1.075
milljónum króna á nýliðnu ári. Jukust
þær greiðslur nokkuð frá fyrra ári þegar
þær námu 996 milljónum króna.
Beinn kostnaður sjóðanna vegna
greiðslu örorkulífeyris nam 292 millj-
ónum króna á árinu 2018. Jukust
greiðslur til þess málaflokks um rúm
4% frá fyrra ári þegar greiðslurnar
námu tæpri 281 milljón króna.
Lífeyrissjóðir greiddu 148 milljarða út í fyrra
STUTT
BAKSVIÐ
Þóroddur Bjarnason
tobj@mbl.is
Rannsóknar- og þróunarsetur Bláa
lónsins telur að fundist hafi vísir að
lyfjasprota sem nýst gæti til með-
höndlunar á psoriasis-húðsjúkdómn-
um. Ása Brynjólfsdóttir, lyfjafræð-
ingur og rannsókna- og þróunarstjóri
Bláa lónsins, segir í samtali við Morg-
unblaðið að þessi kandidat að lyfja-
sprota, eins og hún orðar það, komi
úr doktorsrannsókn Ásu Bryndísar
Guðmundsdóttir í líf- og lækna-vís-
indum við Læknadeild Háskóla Ís-
lands. Ritgerðin ber heitið: Áhrif ut-
anfrumufjölsykra Cyanobacterium
aponinum úr Bláa lóninu á ónæmis-
svör in vitro. Rannsóknina vann hún
undir handleiðslu dr. Jónu Freys-
dóttur og dr. Ingibjargar Harðar-
dóttur, prófessora við Læknadeild
HÍ, í samstarfi við vísindamenn Bláa
lónsins og með styrk frá Tækniþró-
unarsjóði Rannís.
Stefna Bláa lónsins undanfarin ár
hefur að sögn Ásu verið að kanna
lyfjavirkni náttúrulegra efna sem
finnast í jarðsjó Bláa lónsins, sam-
hliða því að þróa og selja hinar vin-
sælu húðvörur sínar áfram, og
hyggst fyrirtækið fylgja þessum ár-
angri eftir og hagnýta eftir aðstæð-
um.
Ríkjandi lífvera
Blágrænþörungurinn Cyanobac-
terium aponinum er ríkjandi lífvera í
jarðsjó Bláa lónsins og framleiðir
hann utanfrumufjölsykru (EPS-Ca)
sem hann seytir út í umhverfi sitt, að
sögn Ásu. Hún segir að tilgangur
verkefnis Ásu Bryndísar hafi verið að
kanna verkun og verkunarmáta
EPS-Ca í frumum sem taka þátt í
meingerð psoriasis. Niðurstöður
rannsóknarinnar voru í skemmstu
máli þær að EPS-Ca geti átt þátt í
þeim bata sem psoriasis-sjúklingar fá
við böðun í lóninu. „Frumurnar, sem
Ása Bryndís rannsakaði, eiga þátt í
myndun psoriasis, og við vonumst til
þess að taka þetta áfram og búa til úr
þessu vöru sem við myndum þá prófa
klínískt eins og við höfum gert um
árabil með húðvörur okkar, í sam-
starfi við sérfræðinga í öldrun húð-
arinnar. Við lítum á þetta sem lyfja-
sprota. Ef áframhaldandi rannsókn
mun skila jákvæðum niðurstöðum, þá
er það auðvitað alveg stórmerkilegt,“
segir Ása.
Hún bætir því við að ekki einungis
finnist efnið í ræktunarkerfinu í
rannsóknarstofu Bláa lónsins, þar
sem þörungurinn er ræktaður, held-
ur finnist efnið einnig í Bláa lóninu
sjálfu. „Mögulega hefur þetta efni því
líka bein áhrif á þá sem baða sig í lón-
inu. Þetta er rosalega spennandi.
Niðurstöður Ásu Bryndísar styðja
einnig við fyrri rannsóknir sem sýna
fram á lækningamátt lónsins.“
10-15 ára ferli
Ása segir að þróun á lyfjum sé
bæði kostnaðarsöm og tímafrek.
„Þarna værum við líklega að horfa til
10-15 ára þróunarferils.“
Salan á húðvörum Bláa lónsins á
síðasta ári nam 1,6 milljörðum króna.
Af þeirri fjárhæð er að jafnaði 20%
varið til rannsóknar- og þróunar-
starfs.
Öll starfsemi Bláa lónsins er
grundvölluð á jarðsjó sem kemur upp
úr jörðinni af tvö þúsund metra dýpi.
Sjórinn er að tveimur þriðju hlutum
saltvatn og að einum þriðja hluta
ferskvatn. Ása segir að jarðsjórinn sé
ríkur af steinefnum, kísli og þörung-
um og myndi þannig grunninn að öll-
um þeim fjölbreyttu húðvörum sem
Bláa lónið framleiðir og sé um leið
grunnurinn að lækningamætti lóns-
ins fyrir psoriasis-sjúklinga.
Tíu manns starfa á rannsóknar-
stofu Bláa lónsins að sögn Ásu, en að
starfseminni kemur einnig sérstök
vísindanefnd sem og hinn virti sér-
fræðingur í öldrun húðarinnar, Jean
Krutman. Í samstarfi við hann hefur
Bláa lónið hlotið þrjú einkaleyfi í
Evrópu og Bandaríkjunum á notkun
þörunga og steinefna úr jarðsjónum í
snyrtivörur og lyf.
Bláa lónið telur vísi
að lyfjasprota fundinn
Heilsa Þörungar eru ræktaðir án utanaðkomandi efna í löngum glerhólkum. Þeir finnast líka í Bláa lóninu sjálfu.
Þróun
» Ása Brynjólfsdóttir hefur
stundað rannsóknir hjá Bláa
lóninu frá 1993.
» Sala á húðvörum á síðasta
ári nam 1,6 milljörðum króna.
» 20% af veltu húðvara er var-
ið í rannsóknir og þróun.
» 175 einstaklingar hlutu með-
ferð í lækningalind Bláa lóns-
ins í samtals 2.492 með-
ferðaskiptum árið 2018.
 Tíu, auk utanaðkomandi sérfræðinga, sinna rannsóknum
Á fyrstu fimm mánuðum þessa árs
lánuðu viðskiptabankarnir 38,4 millj-
arða króna til íbúðakaupa í formi
óverðtryggðra lána. Þetta sýna ný-
birtar tölur frá Seðlabanka Íslands.
Á fyrstu fimm mánuðum síðasta árs
námu ný útlán af þessu tagi hins veg-
ar 23,8 milljörðum og því er aukn-
ingin 61,5%. Sé litið til undirflokka
óverðtryggðra lána kemur í ljós að
mun meira er nú tekið af lánum með
föstum vöxtum en breytilegum. Í
fyrra námu fastvaxtalánin 11,5 millj-
örðum en eru nú 21,8 milljarðar.
Óverðtryggð lán með breytilegum
vöxtum fara hins vegar úr 12,3 millj-
örðum í 16,6 milljarða.
Á sama tíma og óverðtryggðu lán-
in taka mikinn kipp er gríðarlegur
samdráttur í veitingu nýrra verð-
tryggðra húsnæðislána. Þannig hafa
bankarnir lánað 12,2 milljarða frá
janúar og út maímánuð í ár en á
sama tímabili í fyrra námu samskon-
ar útlán hins vegar 24,8 milljörðum
króna. Samdrátturinn er því ríflega
50% í þessum lánaflokki. Langmest
munar þar um verðtryggð lán með
breytilegum vöxtum. Þar er sam-
drátturinn 78%. Í fyrra námu lán-
veitingar af því tagi 17,9 milljörðum
á fyrstu fimm mánuðum ársins en yf-
ir sama tíma í ár eru þær aðeins tæp-
ir 4 milljarðar króna.
Allur þunginn
í óverðtryggðu
 Helmingi minna lánað í verðtryggðu
● Greiningardeild Arion banka er á svip-
uðum slóðum og greiningardeildir
Landsbanka og Íslandsbanka þegar kem-
ur að fyrirhugaðri vaxtaákvörðun pen-
ingastefnunefndar Seðlabanka Íslands.
Þannig hefur deildin gefið það út að hún
telji líkur á að Seðlabankinn lækki meg-
invexti sína um 0,25 punkta á næsta
vaxtákvörðunardegi, 26. júní næstkom-
andi. Segir Arion banki að taumhald pen-
ingastefnunnar hafi þést að undanförnu
og að samhliða frekari fækkun ferða-
manna og veikari krónu muni það hvetja
peningastefnunefnd Seðlabankans til
þess að halda áfram á braut vaxta-
lækkana. Þá sé það einnig vatn á myllu
þeirra sem tali fyrir frekari vaxtalækkun-
um að dregið hafi talsvert úr verðbólgu-
væntingum að undanförnu. Segir grein-
ingardeildin að jafnvel geti komið til þess
á ákveðnum tímapunkti að raunvextir
verði tímabundið neikvæðir.
Arion banki spáir 0,25 prósentustiga lækkun