Skessuhorn - 21.01.2015, Page 16

16 MIÐVIKUDAGUR 21. JANÚAR 2015
Hefur verið pólitískur frá barnsaldri
Rætt við Harald Benediktsson bónda, alþingismann og fyrrum formann bændasamtakanna
Við rætur Akrafjalls er fallegt bæj-
arstæði. Þar standa bæirnir Eystri-
og Vestri-Reynir sem áður til-
heyrðu Innri – Akraneshreppi, nú
Hvalfjarðarsveit eftir að hrepp-
arnir fjórir sunnan heiðar voru
sameinaðir. Á köldum janúardegi
stendur blaðamaður Skessuhorns
á hlaðinu og við blasir stórkostlegt
útsýni. Snævi þakin sveitin, Akra-
nes og sjórinn, sem virðist engan
endi hafa og blasir við eins langt
og augað eygir. Það eru Harald-
ur Benediktsson og Lilja Guðrún
Eyþórsdóttir sem eru bændur á
Vestri-Reyni. Þar búa þau ásamt
börnum sínum þremur; Bene-
diktu, Eyþóri og Guðbjörgu. Við
tökum Harald bónda tali um störf-
in heima og heiman. Meðal annars
er rætt við Harald sem formann
starfshóps um alþjónustu í fjar-
skiptum sem hefur það hlutverk
að fara yfir stöðu breiðbandsvæð-
ingar hér á landi og gera tillögur
til ráðherra um leiðir til úrbóta.
Haraldur segir þetta mikið hags-
munamál fyrir byggðir landsins.
Raunar eitt stærsta byggðamál-
ið. Þjóðtrú og sögur bera einnig á
góma í spjalli við Harald bónda og
þingmann.
Fimm þingmenn úr
Heiðarskóla
Haraldur er fæddur og uppalinn
á Vestri-Reyni og tók við búi for-
eldra sinna, Benedikts Haralds-
sonar og Halldóru Ágústu Þor-
steinsdóttur 1996. Samhliða bú-
rekstri hefur hann sinnt ýmsum
öðrum trúnaðarstörfum. Hann
sinnti stjórnarstörfum hjá Bún-
aðarsambandi Borgarfjarðar og
síðar Búnaðarsamtökum Vest-
urlands. Þá var hann formaður
Bændasamtaka Íslands í níu ár, á
árunum 2004-2013. Haraldur er í
dag þingmaður Sjálfstæðisflokks-
ins í Norðvesturkjördæmi og sit-
ur meðal annars í atvinnuvega-
nefnd og fjárlaganefnd. Sem barn
gekk hann í Heiðarskóla í Hval-
fjarðarsveit og þaðan fór hann í
Bændaskólann á Hvanneyri. Hann
er ekki eini nemandinn úr Heið-
arskóla sem ratað hefur á Alþingi.
„Ég held að við séum fimm úr
Heiðarskóla sem höfum dottið á
þing. Magnús Þór Hafsteinsson
var með mér í skóla og hann sat
á þingi í fjögur ár, Elsa Lára Arn-
ardóttir er þingmaður Framsókn-
arflokksins, Eygló Harðardóttir
félagsmálaráðherra var um tíma
í skólanum og Guðjón Ólafur
Jónsson frá Saurbæ, sem datt inn
á þing sem varaþingmaður. Mér
finnst þetta skemmtilegur punkt-
ur,“ segir Haraldur.
Ætlaði alltaf að
verða bóndi
Haraldur segist alltaf hafa ætlað sér
að verða bóndi. „Ég er hluti af þess-
ari jörð. Ég hafði hug á að yrkja
þessa jörð áfram með einhverjum
sóma og reyna að efla hana og bæta.
Ég man samt ekkert eftir ákvörð-
uninni þegar ég ákvað að ég skyldi
verða bóndi. Þetta hefur bara alltaf
verið svona,“ útskýrir hann. Búið er
meðalstórt, hjónin eru með um 44
kýr í vetur. Hann segir búið vera
klassískt kúabú með mjaltagryfju.
Farið er í fjós tvisvar á dag og kýrn-
ar eru lausar í fjósinu. „Annars er
konan mín bóndinn þessi árin, ég
er meira til aðstoðar,“ segir hann
aðspurður um hvernig bændastörf-
in fari saman við þingmennskuna.
Börn hjónanna hafa gaman af sveita-
störfunum. Sonurinn Eyþór er mik-
ill skepnumaður en dæturnar erfðu
véladellu föðurins. „Þær hafa allt-
af haft meiri áhuga á traktorunum
á meðan hann er útspekúleraður
í kúnum,“ segir hann. Eyþór er að
verða fjórtán ára og á kúna Ástþóru,
sem er jafnaldra hans. Haraldur seg-
ir það mjög sérstakt að kýr verði svo
gamlar. „Hún er ákaflega sérstök kú
og þau eru miklir mátar. Hann er
svona eins og kálfurinn hennar. Hún
þekkir hann og það er sérstakt sam-
band á milli þeirra. Það er löngu frá-
gengið að þegar hennar tími kemur,
verður hún heygð heima.“ Þrátt fyr-
ir háan aldur er kýrin mjög heilsu-
hraust og mjólkar vel. „Við höldum
alltaf að næsti kálfur sé síðasti kálf-
urinn en hún á að bera aftur í vor.
Ég veit ekki hvernig það fer. Hún
hefur hingað til ekki slegið feilpúst
og það er kominn stór ættbogi frá
henni. Ég veit ekki hvað við eigum
orðið margar kýr sjálf undan henni.
Ég held að Eyþór eigi þær orðið
flestar, enda úr hans ræktun,“ segir
Haraldur og hlær.
Gerði upp hug
sinn tólf ára
Haraldur segist hafa verið pólitískur
alla tíð, þrátt fyrir að hafa ekki tekið
beinan þátt í stjórnmálum í langan
tíma fyrr en hann fór í framboð fyr-
ir kosningarnar 2013. Ungur hreyfst
hann af stefnu Sjálfstæðisflokksins,
sem hefur verið hans flokkur síð-
an. „Ég hef verið sjálfstæðismaður
frá tólf ára aldri. Við skólabræðurn-
ir vorum mjög uppteknir af kosn-
ingunum 1978. Ég og Pétur Otte-
sen tókum kúrsinn þá og gerðum
upp hug okkar,“ segir hann. Hann
var þó ekki alinn upp á pólitísku
heimili enda var pólitík ekki mik-
ið rædd þar. „Foreldrar mínir voru
lausir við allt slíkt. Það kom ekki
til greina að láta mikið á sér bera.
Pabbi féllst á að vera leitarstjóri, það
var það mesta sem hann gaf kost á
sér til félagslegra starfa. En ég vissi
að þetta væri gamalgróið sjálfstæðis-
heimili þó ekki væri talað um stjórn-
mál á heimilinu. Gamla Innnesið er
mjög blá sveit. Og þegar maður elst
upp í blárri sveit, þá hlýtur maður að
verða blár!“ Hann bætir því þó við
að sem formaður bændasamtakanna
hafi hann ekki vasast mikið í póli-
tík og ekki tekið flokkspólitíska af-
stöðu.
Tók sénsinn
En hvernig kom það til að Haraldur
færi í framboð? Hann segir það hafa
átt sér tvenns konar aðdraganda.
„Í fyrsta lagi reyndum við í bænda-
samtökunum að fá bændur til að láta
sig landsmálin varða. Það er gríðar-
lega mikilvægt að Alþingi sé þannig
samansett að þar sé sem fjölbreytt-
asta flóra fólks sem hefur þekkingu
úr atvinnulífinu. Þetta gerðum við
markvisst frá kosningunum 2007.“
Fyrir kosningarnar 2009 varð það
nefnt við Harald hvort hann vildi
fara í framboð en þá kom það ekki
til greina. Það var gert aftur haust-
ið 2012. „Þá var ég búinn að ákveða
að hætta hjá bændasamtökunum.
Ég var á þriðja þriggja ára kjörtíma-
bilinu og fannst þetta orðið gott. Ég
stefndi á að fara aftur heim í búskap-
inn. Þá er leitað til mín með mikl-
um þunga og ég ákvað að láta slag
standa og gá hvað kæmi út úr kosn-
ingu í röðun á framboðslista,“ seg-
ir hann. Haraldur segist hafa tekið
sénsinn og ekki geta unnið mikið í
því að afla sér atkvæða, enda aðdrag-
andinn mjög skammur. Það varð úr
að hann fékk annað sætið á listan-
um, það sem hann sóttist eftir. „Þeg-
ar maður er búinn að pota lengi í
karla og konur að láta nú rödd land-
búnaðarins heyrast, þá getur maður
ekki skorast undan þegar það er leit-
að til manns. Það skiptir máli að tala
máli sveitanna og landbúnaðarins á
þingi sem annars staðar. Landbún-
aður skiptir máli.“
Starf þingmanns
að stórum hluta
þjónustustarf
Haraldi líkar þingmannsstarfið vel
en segir það viðbrigði frá fyrri að-
stæðum. „Þetta er eiginlega ekki
spurning um hvort mér líki starf-
ið. Heldur frekar hvernig öðrum
líkar við mann, það sem maður er
að fást við og vinna að. En ég hef
mikla ánægju af starfinu og finnst
gaman að kynnast störfum Alþingis
með þessum hætti.“ Hann bætir því
við að honum finnist leitt hvernig
birtingarmynd þingsins er út á við.
„Þarna er stór hópur af mjög mögn-
uðu fólki sem leggur mikið á sig og
vinnur gott starf, sama í hvaða flokki
það er. Bæði í nefndarstörfum og í
umræðum í salnum. En andlitið sem
kemur alltaf út á við eru þessi átök
úr ræðustólnum, þessi sýning sem
stundum er í gangi og gefur hvorki
rétta mynd af starfi þingsins né starfi
þingmanna.“ Hann segir starf al-
þingismannsins vera fyrst og fremst
þjónustustarf og það sé í ríkara mæli
hlutverk þingmanns landsbyggðar-
innar að verða einskonar útvörður
atvinnulífs og mannlífs kjördæmis-
ins. „Auðvitað eru það forréttindi að
fá þessa innsýn inn í samfélagið og
ég er mjög sáttur að því leytinu til.“
Kjördæmin of stór
Haraldur segir starfið vera mjög
fjölbreytt og að hann hafi orðið yf-
irborðsþekkingu á mörgum málum.
„Þetta eru gríðarlega fjölbreytt mál
og verkefni sem unnið er með. Allt
frá því að fjalla um löggjöf um fisk-
eldi yfir í að vinna að fjármálum rík-
isins.“ Hann segir starfið í eðli sínu
vera tímafrekt. Að alltaf megi lesa
meira eða setja sig betur inn í mál-
in. „Svo er alveg pottþétt að það er
fundið að því að þú sjáist ekki hér
og þar í kjördæminu. Samt keyrði
ég nú 48 þúsund kílómetra á síðasta
ári, fyrir utan það sem ég flaug og
tók bílaleigubíla. Þau eru þrjú þessi
stóru kjördæmi, sem hafa mörg ólík
svæði og eru í rauninni allt of stór
til að þingmaður geti sinnt þeim að
einhverju viti. Það er ekki hægt,“
segir hann alvarlegur í bragði. „Ég
er örugglega mest áberandi í suð-
urhluta kjördæmisins, sem er mín
heimasveit. Þó ég reyni að sinna öðr-
um hlutum kjördæmisins af fremsta
megni,“ heldur hann áfram. Hann
segir þetta vera svo stóran galla að
þetta gangi ekki til framtíðar. Ein-
hvern veginn verði að minnka þessi
svæði aftur. „En svo er líka hægt að
vera bara kaldur og segja: „Þið þurf-
ið ekkert að sjá þennan þingmann
ykkar, þið getið sent honum tölvu-
póst.“ En það væri þá miklu betra ef
fólk væri í netsambandi.“
Geta ekki skilað
skattaskýrslu
Haraldur hefur lengi haft áhuga á
úrbótum í fjarskiptamálum. Hann er
formaður starfshóps um alþjónustu í
fjarskiptum sem hefur það hlutverk
að fara yfir stöðu breiðbandsvæð-
ingar hér á landi og gera tillögur til
ráðherra um leiðir til úrbóta. „Þessi
málaflokkur hefur fylgt mér lengi.
Gagnagrunnar bænda hafa í áratug
verið byggðir upp miðlægir þrátt
fyrir hörmulega nettengingu víð-
ast hvar. Þó er búið að vinna mikið
í fjarskiptamálum, það er ekki hægt
að segja að allt sé í rúst.“ Hann seg-
ir stöðuna í raun og veru góða mið-
að við hvað við erum fámenn þjóð í
erfiðu og stóru landi. Það sé fyrst og
fremst dreifbýlið sem býr við mjög
slæmt netsamband. „Á þessu rík-
ir þokkalegur skilningur en þetta er
þannig að fólk spyr: „Nú eru stjórn-
völd búin að ganga þannig frá mál-
unum að það á að telja fram til skatts
á netinu. En sumir geta ekki skilað
skattaskýrslunni því það er ekki net-
samband. „Er ég þá ekki bara skatt-
laus,“ spurði bóndi á fundi um fjar-
skipti á Skarðsströnd fyrir ári síð-
an. Stjórnvöld verða að byggja upp
fjarskiptin þannig að fólk geti not-
að þessa rafrænu stjórnsýslu, sem er
mikil hagræðing og við höfum ein-
sett okkur að hafa,“ útskýrir hann.
Haraldur nefnir annað nýlegt dæmi
sem tengist skuldaleiðréttingu ríkis-
stjórnarinnar. „Fólk hefur haft sam-
band við mig sem sótti um leið-
réttingu með því að hafa aðgang
að tölvu á næstu sýsluskrifstofu,
eða hvað það nú var. Netsamband-
ið heima var svo lélegt að þau duttu
alltaf út úr kerfinu. Nú geta þau ekki
staðfest útreikninginn heima hjá sér
því þau hafa ekki komist í tölvu með
burðugu netsambandi.“
Fyrst í veikum byggðum
Starfshópurinn hefur undanfarna
mánuði greint vandann og unnið að
tillögum til úrbóta í fjarskiptamál-
um. Þeim verður skilað til innanrík-
isráðherra innan skamms. Harald-
ur segir mestu framfarirnar liggja í
ljósleiðaravæðingu. Hópurinn hefur
því látið grófhanna ljósleiðarakerfi í
sveitir landsins. Samkvæmt kostn-
aðarmati kostar um sex milljarða
að ljósleiðaravæða dreifbýlið. „Síð-
an eru til ýmsar leiðir til að lækka
þann kostnað. Það er okkar að koma
með tillögur að leiðum til að útfæra
þetta verkefni, ýmist með fjarskipta-
félögum, sveitarfélögum eða heima-
mönnum.“ Þessi vinna leggur grunn
að fjarskiptaáætlun til fjögurra ára
Haraldur Benediktsson kúabóndi og þingmaður.
Sérstakt samband er á milli Eyþórs og Ástþóru.