Skessuhorn


Skessuhorn - 10.06.2015, Blaðsíða 28

Skessuhorn - 10.06.2015, Blaðsíða 28
MIÐVIKUDAGUR 10. JÚNÍ 201528 Vörur og þjónusta R E S T A U R A N T Upplýsingar í síma: 430 6767 R E S T A U R A N T Upplýsingar í síma: 430 6767 Hilmir B ehf Alhliða pípulagningaþjónusta hilmirb@simnet.is facebook.com/hilmirbehf Hönnun prentgripa & alhliða prentþjónusta Drei bréf - Boðsbréf Ritgerðir - Skýrslur Reikningar - Eyðublöð Umslög - Bréfsefni Fjölritunar- og útgáfuþjónustan Getum við aðstoðað þig? sími: 437 2360 olgeirhelgi@islandia.is Vélabær ehf. Bæ í Bæjarsveit Alhliða viðgerðarþjónusta á bílum, dráttarvélum og vélum tengdum landbúnaði Smur og hjólbarðaþjónusta velabaer@vesturland.is S K E S S U H O R N 2 01 3 Pennagrein Kæru Hvanneyringar! Þegar Verkfærasafni var með lögum komið upp hér á Hvanneyri árið 1940, munu fyrstu verk við það hafa komið í hlut Guðmundar Jónssonar, þá kenn- ara hér við skólann. Guðmundur gerði m.a. fyrstu munaskrá safnsins, og mér þykir sennilegt, að hann hafi átt mik- inn þátt í að velja þá gripi, sem til álita komu, gripi sem nú mynda elsta kjarn- ann í Landbúnaðarsafninu. Með safn- inu höfðu menn ekki síst í huga, hvað gagnlegt væri bændum á þeim gríðar- lega breytingatíma, sem þá var að hefj- ast í íslenkum landbúnaði. Guðmundur verðskuldar því minn- ingamark hér í safninu, sem og fyrir það að hafa starfað hér á Hvanneyri, og stýrt staðnum um langt árabil. Að fjalla um Guðmund er efni í langan fyrirlest- ur, en hér ætla ég eingöngu að fjalla í örstuttu máli um bakgrunn hans, og hlut að safninu og starfsemi þess. Guðmundur var mjög vel menntað- ur búfræðingur, fyrst úr Hólaskóla og síðan úr danska landbúnaðarháskól- anum. Það má segja, að hann hafi haft nokkra sérstöðu meðal ungra búfræð- inga, er til starfa komu á þessum árum. Sú sérstaða fólst í áhuga hans á hag- fræði og búrekstri. Guðmundur varð brautryðjandi í bókhaldi bænda, þar sem áhersla var lögð á rekstrarafkomu búa sem fyrirtækja, með góðri ávöxtun rekstrarfjármuna búanna og aukinni framleiðni vinnuafls þeirra. Nú er hvers konar bútækni, með vélum og verkfærum, það sem breyt- ir grunnfræðum náttúrunnar eins og t.d. efna- og eðlisfræði, jarðvegsfræði, áburðarfræði og fóðurfræði í nýtanlega afurðir og verslunarvöru með vinnu- sparandi hætti. Það nægir að líta í árs- ritið Búfræðinginn, sem Guðmundur var maðurinn á bak við, til þess að sjá, hve honum var sú staðreynd ljós. Fjöl- margar greinar, fréttir og hugmyndir, svo og tíðindi frá nemendum hans, sem birtust í Búfræðingnum, varða einmitt bútæknilausnir, vélar og verkfæri, sem talin voru líkleg til þess að létta og spara bændum og búaliði vinnu. Það var því ekki tilviljun, að Guð- mundur sat í Verkfæranefnd ríkisins um liðlega tveggja áratuga skeið, nefnd er gegndi mikilvægu forystuhlutverki í vélvæðingu landbúnaðarins á árunum eftir síðari heimsstyrjöldina, einkum á sviði landnáms með nýrækt, en síðar búvélaprófunum og verktæknitilraun- um. Í Verkfæranefnd átti Guðmund- ur strax hlut að merkum athugunum, m.a. á súgþurrkun heys, sem þá var ný- mæli, er átti eftir að gerbreyta heyskap landsmanna. Guðmundur naut þess líka að sjá son sinn, Jón Ólaf, sækja sér sérmenntun á sviði bútækni til Svíþjóðar; sennilega var það heldur ekki tilviljun. Ólafur tók síðan við forystu Verkfæranefnd- ar á miklu breytingaskeiði landbúnað- ar og leiddi það starf, bændum til mik- illar farsældar. Því miður féll Ólafur frá í miðju starfi, en við minnumst verka hans með virðingu og þakklæti. Það má velta því fyrir sér, hvað vakti áhuga Guðmundar á bútækni og hagræðingu búverka – því sem þá kallaðist „rationalisering“ í ná- grannalöndunum? Ég nefni nokkra þætti, sem í huga minn koma: 1. Skólaumhverfið á Hólum, er Guð- mundur dvaldi þar ungur, mótað af hugsjónamanninum Sigurði Sigurðs- syni skólastjóra og faglegu starfi Rækt- unarfélags Norðurlands. Sigurður átti hvað mestan þátt í Búsáhaldasýning- unni sumarið 1921, sýningu sem Guð- mundur kenndi okkur löngu síðar að gríðarmiklu hefði skipt fyrir tækni- væðingu og framfarir íslensks land- búnaðar. 2. Sem ungur námsmaður í Dan- mörku kynntist Guðmundur því vel, hvernig danskur landbúnaður hafði orðið að öflugri atvinnugrein, með því að nýta fagkunnáttu, verktækni, bók- hald og hagræðingu með markviss- um hætti til þess að auka framleiðni og arðsemi greinarinnar þjóðinni allri til farsældar. 3. Ég hef þegar nefnt starf Guðmund- ar að búreikningum, stórmerkilegt brautryðjendastarf, sem sýndi honum betur en flestum öðrum, hve miklu varðaði að huga að greiningu á rekstri búanna og markvissri leit að leiðum til hagræðingar hans. 4. Á tíð hans, sem skólastjóra hér á Hvanneyri efldist mjög staðarum- hverfi, sem nú mætti kalla nýsköpun- arumhverfi, þar sem margt var reynt til verkumbóta og framfara í búnaðar- háttum. Komu þar mjög við sögu hug- vitsmaðurinn Guðmundur ráðsmaður Jóhannesson, Ólafur Guðmundsson með starfi Verkfæranefndar, tilrauna- stjórinn Magnús Óskarsson og raunar margir fleiri sem nefna mætti. 5. Loks nefni ég tengslin sem Guð- mundur var iðinn við að rækta við nágrannalöndin og stofnanir þar, til- raunastöðvar og landbúnaðarháskóla, en þannig kynntist hann ýmsum nýj- ungum sem hann með beinum eða óbeinum hætti færði til landsins, m.a. vélum og verkfærum ... Þetta var aðeins ágrip þess, sem tengir nafn Guðmundar Jónssonar við Landbúnaðarsafnið. Það fer því vel á því, að hann horfi hér til safnmuna og sýningarinnar, sem varpar ljósi á þró- un landbúnaðarins á tuttugustu öld, muna og gripa sem leiddu til hagræð- ingar, vinnusparnaðar og vinnuléttis – og breyttu erfiðri lífsbaráttu í nútíma- lega og tæknivædda atvinnugrein. Það var draumur Guðmundar skólastjóra, sem við getum lesið úr ýmsum skrifum hans, og sem við minnumst líka úr fjöl- mörgum kennslustundum hjá honum. Að endingu vil ég svo fyrir hönd Landbúnaðarsafnsins þakka ykkur, búfræðingar vorsins 1963, fyrir þessa myndarlegu gjöf, og listamannin- um fyrir verkið. Gjöfin kemur safninu vel, hún styrkir rætur þess og heldur á lofti minningu um eljustarf merkilegs brautryðjanda. Ég þakka ykkur fyrir að hlusta. Bjarni Guðmundsson. Ávarp flutt við afhjúpun lágmynd- ar af Guðmundi Jónssyni á Hvann- eyri 6. júní síðastliðinn. Guðmundur Jónsson - Við afhjúpun lágmyndar af honum í Landbúnaðarsafni 6. júní 2015 Lágmyndina gerði Pétur Bjarnason. Gestir við afhjúpun lágmyndarinnar í Landbúnaðarsafninu. Náttúran er ævintýraheimur. Þar gerast alls konar ævintýri og þar er margt skemmtilegt að sjá og upplifa. Náttúrubarnaskólinn er nýtt verk- efni á Sauðfjársetrinu í Sævangi á Ströndum þar sem börn og fullorðn- ir læra um náttúruna á fjölbreyttum námskeiðum, með því að sjá, snerta, upplifa og framkvæma. Námskeiðin samanstanda af skemmtilegri fræðslu um það sem er að finna í nágrenninu. Þar er talað um fjöruna og leyndar- dóma hennar, rekadrumba og þöng- ulhausa, einnig fugla, seli og plöntur. Eins er sagt frá þjóðsagnapersónum og sögunni sem tengist svæðinu. Veðrið verður líka skoðað, skráð og skeggrætt um það með hjálp frá lít- illi heimatilbúinni veðurstöð sem verður í Sævangi. Þá verður farið í gönguferðir og leiki. Eins stendur til að föndra og skapa listaverk, búa til jurtaseyði, rannsaka lífríkið, búa til fuglahræður, senda flöskuskeyti og margt fleira. Kennslan fer að miklu leyti fram utandyra og er verkleg, þó auðvitað verði að haga seglum eftir vindum og veðri. Strandir eru tilvalinn vettvang- ur fyrir námskeiðahaldið, svæðið er þekkt fyrir fallega og stórbrotna náttúru og fjölbreytt gróðurfar og fuglalíf. Því er tilvalið að skella sér á Strandir á námskeið í sumar. Verk- efnið er hugsað til að fjölga afþrey- ingarmöguleikum á Ströndum fyr- ir fjölskyldur sem vilja skemmta sér saman. Auðvitað mega börnin samt líka koma ein í Náttúrubarnaskól- ann og fullorðnir líka. Margt ann- að er í boði á Ströndum, þorpið á Hólmavík er í 12 kílómetra fjarlægð frá Sauðfjársetrinu í Sævangi. Það er tilvalið að skoða Galdrasýninguna á Hólmavík og Kotbýli kuklarans í Bjarnarfirði, fara í sund í mögnuð- um sundlaugum og út að borða á veitingastöðum. Ævintýraferð norð- ur í Árneshrepp eða hringinn um Bjarnarfjörð og út á Drangsnes er skemmtileg upplif- un. Eins er hægt að komast í siglingu og lundaskoðun út í Grímsey, hesta- ferð með Strandahestum eða skella sér á golfvöllinn í Skeljavík. Þá er nóg af gististöðum í grenndinni og ágæt tjaldsvæði. Námskeiðin á vegum Náttúru- barnaskólans verða alla fimmtu- daga í sumar, en fyrsta námskeið- ið er 11. júní. Einnig verður boðið upp á þrjú helgarnámskeið, helgarn- ar 13.-14. júní, 18.-19. júlí og 22.-23. ágúst. Náttúrubarnaskólinn mun líka standa fyrir mörgum minni við- burðum sem verða auglýstir í sum- ar til dæmis kvöldgöngum og kvöld- vökum. Hægt er að fylgjast með Nátt- úrubörnunum á Facebook.com/ natturubarnaskoli auk þess sem við verðum dugleg að nota hashtöggin #natturuborn og #natturubarnaskoli á samfélagsmiðlum í sumar. Skrán- ingar og upplýsingar er hægt að fá í síma 661-2213 og á netfanginu natt- urubarnaskoli@gmail.com. Námskeiðin eru hugsuð fyrir fólk á öllum aldri og alla sem vilja finna og komast í samband við sitt innra náttúrubarn. Verið hjartanlega vel- komin á Strandir. Dagrún Ósk Jónsdóttir Náttúrubarnaskóli á Ströndum Pennagrein Fjöruferð. Hreiðurskoðun.

x

Skessuhorn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Skessuhorn
https://timarit.is/publication/1096

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.