Skessuhorn - 31.10.2018, Blaðsíða 14

MIÐVIKUDAGUR 31. OKTÓBER 201814
Eva Margrét Jónudóttir er alin upp
í Reykholtsdal við það frelsi og þau
fríðindi sem fylgja því að alast upp
í sveit. Foreldrar hennar áttu garð-
yrkjustöð á svæðinu en líka nokk-
ur hross. Á borðum var oft hrossa-
eða folaldakjöt. „Það var borðað
mikið hrossakjöt heima. Það var
oft hrossahakk í hamborgurunum
eða hrossakjöt á grillinu, en einn-
ig steinasteik. Þá er hitaður steinn í
ofninum og settur á borðið og mað-
ur steikir kjötið sjálfur á steininum.
Ég hélt að þetta væri bara normið,
að þetta væri eins og hakk og spag-
hettí á öllum heimilum,“ segir Eva
Margrét og brosir. „En þetta er víst
ekkert algengt!“ Eftir að hafa leit-
að í nokkur ár að réttu stefnunni í
námi datt hún niður á nám í búvís-
indum við Landbúnaðarháskólann.
Þá fann hún loksins réttu hilluna.
„Ég var reyndar ekki alveg viss um
að þetta væri rétta leiðin fyrst, en
ég hélt samt áfram og þá fór þetta
nám að vera mjög skemmtilegt.“
Eva Margrét kláraði B.S. gráðuna
sína í búvísindum í maí á þessu ári.
Í lokaverkefninu gerði hún rann-
sókn á viðhorfi og kauphegðun ís-
lenskra neytenda á hrossakjöti.
Umhverfisvænna kjöt
„Ég var einhvern tímann í náminu
að skoða kjötneyslu í landinu síð-
astliðin ár og rak augun í það að að-
eins 2% af allri kjötneyslu landsins
er hrossakjöt.“ Eva Margrét sem
ólst upp við mikla hrossakjötsneyslu
segir að; „því meira sem ég lærði í
skólanum því skrýtnara fannst mér
það. Það er svo margt sem mæl-
ir með hrossakjötsneyslu. Kjöt-
ið er hollt, umhverfisvænt, hefur
hátt hlutfall hollra fitusýra, er í eðli
sínu meyrt og góð fóðurnýting hjá
skepnunni. Ef þú ert með hross þá
þarftu alla jafnan ekki að hýsa þau,
þau geta verið úti og eru fóðruð úti.
Þú þarft ekki innfluttan áburð til
þess að rækta fóður, getur nýtt út-
haga til beitar sem annars yrði ekki
nýttur nema kannski fyrir sauðfé og
þarft ekki að ræsa fram votlendi til
að rækta fóður,“ segir Eva Margrét
og bendir á að þetta sé allt eitthvað
sem vert sé að velta fyrir sér núna
þegar huga þarf að kolefnisfótspori
í matvælaframleiðslu. „Hross losa
út töluvert minna magn af gróður-
húsalofttegundum per kíló af kjöti
samanborið við til dæmis sauðfé og
nautgripi.“
Ekki áberandi
í verslunum
Hrossakjöt fellur að mestu til við
slátrun á reiðhestum á Íslandi en
þó ekki eingöngu. Mikið af kjötinu
er selt úr landi til dæmis sem fóð-
ur í dýragörðum í Evrópu og jafn-
vel sem efni til pylsuframleiðslu.
Sviss, Frakkland, Ítalía, Pólland
og Japan eru lönd sem Ísland hafi
verið í viðskiptum við hvað varð-
ar útflutning á hrossakjöti í gegn-
um tíðina. „Hrossakjöt á alltaf eftir
að falla til vegna gríðarlega mikillar
menningar í reiðmennsku og jafn-
vel gæti framleiðsla á folaldakjöti
orðið meiri með aukinni eftirspurn
eftir blóðmerum,“ segir Eva Mar-
grét. Ástæður fyrir lítilli hrossa-
kjötsneyslu á Íslandi segir Eva
Margrét að séu margar. Til dæm-
is sé lítið framboð af því í verslun-
um og lítil þekking á matreiðslu
og meðhöndlun á kjötinu. „Þá er
hrossakjötið oft á tíðum ólystugara
í kjötborðinu við hliðina á rauða
nautakjötinu. Hrossakjöt verður
alltaf fyrr brúnt en nautakjöt. Allt
kjöt verður brúnt þegar það kemst
í snertingu við súrefni, en hrossa-
kjötið er viðkvæmara. Það þýðir
samt ekki að hrossakjötið sé eitt-
hvað verra, síður en svo,“ segir Eva
Margrét og bendir á að neytandi
forðist kjöt sem er brúnleitt í kjöt-
borðinu vegna þess að það er öðru-
vísi en hitt við hliðina.
Vanhelgaði heimili
Þegar Eva Margrét rannsakaði
hrossakjötneyslu fyrir lokaverk-
efnið sitt, þá komst hún að því að
hrossakjöt er oft ófáanlegt í versl-
unum. „Ótrúlega margir sem neyta
hrossakjöts kaupa það beint frá
bónda, beint frá sláturhúsi eða fá
það gefins frá ættingja eða vini sem
slátrar sjálfur.“ En einnig hefur lít-
il þekking og hefðir sterk áhrif á
hrossakjötsneyslu. „Við finnum
eitthvað sem okkur líkar eða við
þekkjum og við höldum okkur við
það,“ segir Eva Margrét og bend-
ir á að fyrst og fremst þurfi að gera
hrossakjöt meira áberandi í versl-
unum til að breyta neyslumynstr-
inu. Hrossakjöt hefur í margar ald-
ir átt undir högg að sækja, þar sem
að eftir kristnitöku og á öldum
áður þótti það spilla útliti og van-
helga heimili. Þó var alltaf leyfi-
legt að borða hrossakjöt ef heimil-
isfólk stóð frammi fyrir sulti. En þó
varð að gæta þess að láta það ekki
fréttast, því þeir sem neyttu hrossa-
kjöts áttu á hættu á að missa stöðu
sína í samfélaginu.
Mannúðlegri
framleiðsla
En Eva Margrét vonast til að hrossa-
kjötsneysla verði almennari, enda
mikið umhverfisvænna kjöt en til
dæmis nautakjöt. Henni finnst þörf
á að fræða neytendur hvað varðar
matreiðslu og kosti næringargildis
hrossakjöts. Ekki síður en það hvað
hrossakjötsrækt sé umhverfisvæn.
„Hrossakjöt er til að mynda mik-
ið mannúðlegra í ræktun en nauta-
kjöt, svínakjöt og kjúklingur. Það
er mikið til verksmiðjuframleiðsla,
en hrossin eru laus úti allt árið fyr-
ir utan reiðhesta, folöld fá að ganga
undir og fleira mætti nefna.“
Heldur áfram
með verkefnið
Eftir að Eva Margrét vann verk-
efnið um hrossakjötneyslu Íslend-
inga í samstarfi við Matís fór hún
að vinna hjá Matís. Hún stefnir að
því að ljúka meistaragráðu í mat-
vælafræðum og vinna að henni
samhliða starfi sínu þar. Hún ætl-
ar að rannsaka enn frekar hvernig
hægt sé að auka hrossakjötsneyslu
á Íslandi með því að rannsaka mat-
reiðsluaðferðir, meðhöndlun kjöts-
ins, geymsluaðferð, kosti og galla.
Það má því jafnvel búast við því að
hrossakjöt verði meira áberandi á
næstu árum. „Þarna skiptir einnig
máli að bóndinn fái meira en klink
fyrir sína afurð sem er af slíkum
gæðum sem hrossakjötið er,“ segir
Eva Margrét.
Ef lesendur Skessuhorns hafa
einhverjar ábendingar eða spurn-
ingar varðandi hrossakjötsneyslu
þá má hafa samband við Evu Mar-
gréti í gegnum tölvupóstfangið
evamargret@matis.is Lokaverkefni
Evu Margrétar er einnig opið inni
á www.skemman.is, þar er hægt að
slá inn leitarorðin „Eva Margrét
Jónudóttir“. klj
Matvælastofnun hefur undanfarin
tvö ár ásamt hagsmunaaðilum og
sendiráði Íslands í Indlandi unn-
ið að öflun leyfis til útflutnings á
lambakjöti frá Íslandi til Indlands.
Samningaviðræðum er nú lokið og
er útflutningurinn orðinn að veru-
leika, en þó með takmörkunum.
Þetta er annar stóri erlendi mark-
aðurinn sem opnast fyrir íslenskt
lambakjöt í haust, en núverið var
undirritaður samningur um holl-
ustuhætti og matvælaöryggi vegna
útflutnings á lambakjöti til Kína.
Indversk yfirvöld veittu um mitt
sumar tímabundið leyfi til innflutn-
ings á tilgreindu magni af lamba-
kjöti. Endanlega var gengið frá
heilbrigðisvottorði snemma í sept-
ember, fyrsta sendingin fór til Ind-
lands nú í byrjun október og fleiri
sendingar eru fyrirhugaðar á næstu
vikum. Gerðar eru ýmsar sérkröf-
ur og sett skilyrði varðandi útflutn-
ing á lambakjöti til Indlands. Mik-
ilvægustu sérkröfur Indlands varða
riðu. Einungis má flytja til Ind-
lands kjöt af lömbum frá svæðum
þar sem aldrei hefur greinst riða og
kjötinu á að halda aðskildu frá öðru
kjöti í vinnslu og í geymslum. Mik-
il áhersla er á að rekjanleiki slátur-
lamba og afurða þeirra sé örugg-
ur. Samningurinn gildir því fyrir
ákveðinn innflytjanda í Indlandi
og frá einungis einu sláturhúsi og
tilgreindri vinnslustöð hér á landi.
„Um er að ræða tilraun til mark-
aðssetningar á íslensku lambakjöti
á Indlandi. Ef vel tekst til standa
vonir til þess að fleiri framleiðend-
ur á Íslandi geti notið góðs af,“ seg-
ir í tilkynningu frá Matvælastofn-
un. Það er tekið fram að þetta leyfi
er fyrst í stað til sex mánaða, fyrir
5 tonn þar sem hluti af kjötinu er
í heilum og hálfum skrokkum og
hluti af kjötinu er stykkjaður og úr-
beinaður.
mm
Indland bætist við útflutningslönd dilkakjöts
„Það er svo margt sem mælir með hrossakjötneyslu“
- Eva Margrét Jónudóttir er nýútskrifuð úr búvísindum frá Landbúnaðarháskóla Íslands á
Hvanneyri. Lokaverkefni hennar sneri að viðhorfi og kauphegðun íslenskra neytenda á hrossakjöti
Hrossakjöt er oft brúnt við hliðina á
nautakjötinu. Það er þó alls ekki verra
kjöt eða skemmt heldur einfaldlega
önnur tegund sem tekur fyrr lit við
snertingu við súrefni.
Eva Margrét ólst upp við hrossakjötneyslu og vann lokaverkefni sitt um viðhorf Íslendinga til hrossakjötneyslu.