Heimsmynd - 01.06.1990, Síða 8

ÍHUGA YKKAR OG HJARTA
ýlega afhentu evrópsk skólabörn
■ Vaclav Havel, forseta Tékkóslóvakíu,
og Catherine Lalumiére, aðalritara
■ Evrópuráðsins, áskorun til evrópskra
B leiðtoga frá börnum Evrópu. Athöfnin
M fór fram í höfuðstöðvum Evrópuráðs-
■ ins í Strassburg á þeim degi þegar hálf
■ öld var liðin frá því að Þjóðverjar réð-
■ ust inn í Belgíu og Holland og mesta
■ blóðbað sögunnar dundi yfir álfuna. Sú
kynslóð barna sem nú elst upp í ríkjum
Evrópu þekkir ekki stríð og hugsar um
nágrannaþjóðir sem vini en ekki óvini.
Bömin ákalla leiðtoga álfunnar að vinna að sameiningu Evr-
ópu svo myrkraöflin sem hrundu heimsstyrjöldinni síðari af
stað komist ekki upp á yfirborðið aftur. „Við vitum um fortíð-
ina en við erum framtíðin,“ segir í ályktun barnanna. Enn
fremur ákalla börnin leiðtogana að hafa áskorun þessa stöð-
ugt við höndina, á skrifborðum, í skrifstofum og síðast en ekki
síst í huga sínum og hjarta.
Síðari heimsstyrjöldin leiddi gósentíma yfir íslensku þjóð-
ina, eins og Gísli Jónsson menntaskólakennari rifjaði upp í
sjónvarpsviðtali um daginn. Hann lýsti því að sem ungur mað-
ur hefði hann ekki átt kost á því að fara í menntaskóla nema
að stríðsgróðinn hefði verið kominn til sögunnar. Framtíð
hans var þar með ráðin um leið og milljónir jafnaldra hans
féllu í blóðbaðinu á evrópskri grund.
Sú efnahagslega uppbygging sem hér hófst í kjölfar síðari
heimsstyrjaldarinnar er öllum ljós. Islensk börn fá að heyra
það að afar þeirra og ömmur hafi ekki átt sjö dagana sæla í
kreppunni og á millistríðsárunum. En hvernig er búið að þess-
um börnum hins nýríka nútímasamfélags sem ísland á að
heita í dag? í nýafstaðinni kosningabaráttu fór ekkert á milli
mála að dagvistarmál barna voru sett á oddinn. Áhrifaríkasta
innleggið í þá umræðu var sjónvarpsþáttur sem Hugo Fórisson
sálfræðingur hafði umsjón með. Þar var í hnotskurn lýst lífi
stórs hluta barna á grunnskólaaldri, barna sem koma heim að
tómum kofanum eftir skóla. Barna með lykla um hálsinn sem
þurfa að fara á námskeið til að læra að hjálpa sér sjálf gegn
þeim hættum sem steðja að þegar þau eru ein heima.
Það er hrollvekjandi staðreynd að íslenskar barnafjölskyld-
ur eru í miklum vanda. Ung, útivinnandi hjón koma barni
sínu fyrir hjá dagmóður. Kannski eru þau heppin. Þegar barn-
ið er þriggja ára kemst það að öllum líkindum í leikskóla hálf-
an daginn. Fyrstu sex æviárin er það því jafnan í höndum
FRAMLAG
þriggja aðila á einum sólarhring. Mamma eða
pabbi keyra það í leikskólann. Mamma eða
pabbi hlaupa úr vinnunni og keyra það til dag-
mömmu eftir hádegi. Mamma eða pabbi eða ef
til vill einhver þriðji aðili sækir það síðan í eftir-
miðdaginn. Þegar barnið er komið í forskóla
veltur það á efnum og aðstæðum hvernig og
hvort það eyðir stórum hluta dagsins í eigin
umsjá eða annarra.
Foreldrar þessara bama bjuggu flestir við
mun meira öryggi en sú kynslóð sem nú er að
alast upp. Það er alveg ljóst að hér er vandamál
á ferðinni. Of mörg börn alast upp við óviðun-
andi aðstæður. Ekkert tölvuspil eða tækniundur kemur í stað-
inn fyrir ást og umhyggju. Þetta endalausa hringl á milli leik-
skóla (ef þeir þá fást), dagmæðra og heimila er rugl.
Það verður mikið karpað á næstunni um hugsanlega inn-
göngu íslands í Evrópubandalagið rétt eins og önnur mál sem
skipta framtíð okkar sköpum. Mál málanna er þó börnin sem
erfa landið og syndir feðranna koma nægilega niður á þeim
þótt þau séu ekki svipt þeim sjálfsögðu mannréttindum að fá
að alast upp í friði og öryggi. Eins og málum er nú háttað
vantar mikið upp á að svo sé. Sú kynslóð ungra foreldra sem
nú byggir landið er sú kynslóð sem þarf að hafa mun meira
fyrir því að koma sér upp þaki yfir höfuðið en þeir sem gátu
byggt fyrir verðbólgupeninga á áttunda áratugnum. Margt af
þessu fólki er yfirkeyrt af fjárhagsáhyggjum og ofan á þær
bætist streita og sektarkennd vegna hringlsins með börnin.
Það þýðir ekkert að snúa rás tímans við og biðja um mömmur
með svuntur og heitt kókó. Kona sem hefur menntað sig á
rétt á hvoru tveggja að njóta sín í starfi og sem foreldri. Þjóð-
félagið þarfnast þátttöku kvenna í atvinnulífinu. Lausn þess-
ara mála er mjög flókin og alls óvíst hvort börnum sé það hollt
að vera átta tíma á dagvistarstofnun, þótt það hljóti að vera
skárri kostur en sú tvískipta eða þrískipta gæsla sem nú er í
gangi. Ætli íslenskt þjóðfélag sér að koma til móts við nútím-
ann þarf að endurskoða öll þessi mál og efla til samstöðu um
lausn þar sem hagsmunir barnanna eru settir á oddinn. Þetta
er mál sem varðar okkur öll og við eigum öll að leggjast á eitt
að leysa.
jpfvlu t
Ólafur Hannibalsson
er með aðalgrein blaðsins að
þessu sinni sem fjallar um
nýja fjölmiðlarisann sem á
að rísa upp úr sameiningu
Stöðvar 2, Sýnar og Islenska
útvarpsfélagsins. Grein Olafs
um Stöð 2 fyrr á þessu ári
vakti þjóðarathygli og hefur
hann fylgst grannt með
framvindu mála á þessum
vettvangi eins og umfjöllun
þessi leiðir í ljós.
Ásdís Egilsdóttir
er einn af lausapennum
HEIMSMYNDAR. Hún
kennir miðaldabókmenntir
við Háskóla Islands og sá
um þáttaröðina
Menntakonur á miðöldum í
Ríkisútvarpinu. í þessu blaði
fjallar Ásdís um nútímalegar
konur fortíðarinnar, aðallega
fyrsta atvinnurithöfundinn,
Christine frá Pisan.
Magnús Þórðarson
hefur verið með dálka um
mannasiði í blaðinu. Hann
hefur fjallað um
embættishroka og skort á
kurteisi en hér gengur hann
skrefi lengra í umfjöllun um
framhjáhöld sem margir
mundu segja hinn versta
ósið.
Laufey E. Löve
hefur lokið námi í
stjórnmálafræði við Háskóla
íslands. Hún starfar sem
blaðamaður og fjallar í þessu
blaði um sjálfsvíg á Islandi
sem hafa færst óhugnanlega
í vöxt upp á síðkastið.
Björn Hróarsson
hefur skrifað mikið um
ferðamál í íslensk blöð. enda
víðförull maður. Framvegis
verður hann með fasta dálka
í HEIMSMYND um
forvitnilega staði.
8 HEIMSMYND