Ársrit um starfsendurhæfingu - 2010, Síða 57

57www.virk.is
ATVINNULÍF
á sínum vinnustað, honum ber einnig
skylda til að framfylgja þeim tillögum
sem starfsmannaheilsuverndin leggur til
Atvinnurekandinn fær greiddan styrk á
móti þessum kostnaði frá ríkinu.14
Fyrirkomulag vegna veikindaréttar á
Íslandi er mjög frábrugðið því sem
tíðkast á hinum Norðurlöndunum. Hér
er veikindaréttur hjá atvinnurekanda oft
mjög langur og fer eftir starfsaldri, eftir
það hafa starfsmenn rétt til framfærslu frá
sjúkrasjóði síns stéttarfélags áður en leitað
er til TR, lífeyrissjóða eða sveitarfélaga
með framfærslu. Auk þess er Ísland
frábrugðið hinum Norðurlöndunum
þar sem hér eru ekki í gildi lög eða
reglugerðir um starfsendurhæfingu eða
kröfur um aðgerðir atvinnurekenda. Í
vinnuverndarlögunum kemur einungis
fram að atvinnurekandi skuli tryggja
öruggt og heilsusamlegt starfsumhverfi,
sem jafnan sé í samræmi við félagslega
og tæknilega þróun í þjóðfélaginu.
Áherslur í mótun sjúkratrygginga- og
örorkukerfa Norðurlandanna síðastliðin
tíu ár hafa verið í þá veru að auka ábyrgð
atvinnulífsins og efla fjárhagslegan
drifkraft og ábyrgð einstaklingsins. Krafa
um virka þátttöku einstaklingsins á
meðan hann er veikindaskrifaður hefur
aukist verulega. Sem dæmi um það hafa
í Danmörku og Noregi verið innleiddar
reglur sem leyfa skerðingu á framfærslu
(sjúkradagpeninga) ef virk þátttaka
er ekki til staðar. Á sama tíma hefur
ráðgjöf og viðhorf ráðgjafa hjá stofnunum
í tryggingakerfinu breyst. Áhersla er
á styrkleika einstaklingsins og hans
ábyrgð og þátttöku í starfsendurhæfingu
með það að markmiði að fara aftur á
vinnumarkaðinn. Áhersla er á færni og
getu en ekki á sjúkdómsgreiningar og
takmarkanir. Aukin áhersla er á ráðgjöf
og eftirfylgd einstaklinga í veikindum
og fundi með atvinnurekendum
þar sem horft er til vinnugetu og
möguleika á að snúa aftur til starfa.
Aðilar vinnumarkaðarins á Íslandi tóku
frumkvæði í þessum efnum hér á landi
og stofnuðu Starfsendurhæfingarsjóð á
árinu 2008, sem byggir á samkomulagi í
kjarasamningum. Hlutverk sjóðsins er að
draga markvisst úr líkum á því að launafólk
hverfi af vinnumarkaði vegna varanlegrar
örorku, með aukinni virkni, eflingu
endurhæfingar og öðrum úrræðum.
Starfsendurhæfingarsjóður starfar í náinni
samvinnu við sjúkrasjóði stéttarfélaga. Þar
hefur verið skipulögð ráðgjafaþjónusta
á sviði starfsendurhæfingar fyrir
launamenn sem búa við skerta
vinnugetu vegna heilsubrests. Áhersla
Starfsendurhæfingarsjóðs er snemmbært
inngrip vegna veikindafjarvista, hvatning
og ráðgjöf sem leiðir til aukinnar virkni
og þátttöku í starfsendurhæfingu m.a. í
samstarfi við atvinnurekendur. Sjá nánar
á heimsíðu Starfsendurhæfingarsjóðs
www.virk.is
Um höfundinn
Svava Jónsdóttir er sérfræðingur hjá
VIRK. Hún er hjúkrunarfræðingur að
mennt með starfsmannaheilsuvernd sem
sérgrein og framhaldsmenntun á sviði
mannauðsmála, verkefnastjórnunar og
leiðtogaþjálfunar. Hún hefur starfað við
starfsendurhæfingu í Svíþjóð og síðast
liðin tíu ár hefur hún sinnt ráðgjafastörf-
um á sviði vinnuverndar, öryggismála og
heilsuverndar starfsmanna.

Heimildaskrá
1. Veikindafjarvistir á Norðurlöndunum.
2003. Vinnueftirlitið, Reykjavík. 1. Útgáfa.
Sótt 19.nóvember 2009 af www.vinnue-
ftirlit.is.
2. Nordiska strategier för att begränsa
sjukfråvaro. Socialförsäkringsrapport
2008:1. Försäkringskassan Sverige. Sótt
30. október 2009 af www.tr.is.
3. Sjukfråvaron i Sverige – på
väg mot europeiska nivåer?.
Socialförsäkringsrapport. 2009:10.
Försäkringskassan Sverige. Sótt 19.
nóv.2009 af www. http://www.arbejdsmil-
joforskning.dk/upload/resultater_sygefra-
vaer.pdf.
4. Sukanya Mitra. Managing
Absenteeism and Presenteeism in the
Workplace. 2008. Sótt 19.nóvember
2009 af www.cpa2biz.com/Content/
media/PRODUCER_CONTENT/
Newsletters/Articles_2008/Careers/
Workplace.jsp.
5. Ásta Snorradóttir. 2008. Örorka
meðal kvenna á Íslandi. Háskóli íslands,
Reykjavík.
6. Sjukfråvaron i Sverige – på
väg mot europeiska nivåer?.
Socialförsäkringsrapport. 2009:10.
Försäkringskassan Sverige. Sótt 19.
nóv.2009 af www. http://www.arbejdsmil-
joforskning.dk/upload/resultater_sygefra-
vaer.pdf.
7. Fjármálaráðuneytið. 2007. Dreifibréf
1/2007 – Veikindaréttur. Sótt 3. desem-
ber 2009 af http://www.fjarmalara-
duneyti.is/starfsmenn-rikisins/dreifibref/
yfirlit/2007.
8. Gunnar Kr. Guðmundsson.2006.
Erindi á Örorkuráðstefnu Landssamtaka
lífeyrissjóða 6. apríl. Sótt 19.nóvember
2009 af http://www.ll.is/?i=70.
Waddell, G., Burton,K. og Kenndall ,N.
2008, Vocational Rehabilitation: What
Works, For Whom, and When. Sótt
6.desember 2009 af http://www.working-
forhealth.gov.uk/Resources/.
9. Veikindafjarvistir 2000-2006 sam-
kvæmt gagnagrunni InPro. 2008. Samtök
atvinnulífsins. Sótt 19. nóvember af www.
sa.is.
10. Veikindafjarvistir á Norðurlöndunum.
2003. Vinnueftirlitið, Reykjavík. 1. Útgáfa.
Sótt 19.nóvember 2009 af www.vinnue-
ftirlit.is.
11. Nordiska strategier för att begränsa
sjukfråvaro. Socialförsäkringsrapport
2008:1. Försäkringskassan Sverige. Sótt
30. október 2009 af www.tr.is.
12. Starfsendurhæfingarsjóður VIRK
(2009), Sótt 6.desember 2009 af www.
virk.is. Samtök atvinnulífsins, Atvinna
fyrir alla, febrúar 2010, og Heimasíða TR,
www.tr.is.
13. Nordiska strategier för att begränsa
sjukfråvaro. Socialförsäkringsrapport
2008:1. Försäkringskassan Sverige. Sótt
30. október 2009 af www.tr.is.
14. Resultater af sygefraværsforskning
2003-2007. Merete Labriola, Thomas
Lund, Karl Bang Christensen,
Det Nationale Forskningscenter for
Arbejdsmiljø, København. Sótt 19.nóvem-
ber. 2009 af www.arbejdsmiljoforskning.
dk/upload/resultater_sygefravaer.pdf.