Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2017, Blaðsíða 33

Að fjárfesta í yngsta aldurshópnum
skilar félagslegum jöfnuði
Foreldrafærni þarf að styrkja. Það er gert í meðgöngu- og ungbarnavernd heilsugæsl-
unnar og í félagslega kerfinu. Ákveðnum þjónustuþáttum þurfa allir foreldrar að hafa
aðgang að og öðrum þáttum sumir foreldrar. Það þarf að vera færni í öllum faghópum
sem koma að málefnum barnafjölskyldna til að greina þarna á milli. Að fjárfesta í
yngsta aldurshópnum er talið skila mestum félagslegum jöfnuði. Þetta sýndi hag -
fræðingurinn James Heckman fram á og fékk Nóbelsverðlaun fyrir. Því þarf að haldast
í hendur fjárfesting í forvörnum, þroski barna og að viðhalda þessum þáttum á öllum
aldursskeiðum. Þannig er dregið úr líkum á að þroskavandi verði geðheilsuvandi.
Þetta er verkefni sem stjórnvöld þurfa að bera ábyrgð á. Breskir stjórnmálamenn hafa
áttað sig á þessu og gert með sér þverpólitískan sáttmála: „Fyrstu 1000 dagarnir“
(www.1001criticaldays.co.uk) um að byggja upp þjónustu fyrir þennan hóp sem nær
frá grunnþjónustu að sjúkrahúsþjónustu. Samhliða þeirri vinnu gerði London School
of Economics útreikning á því hver kostnaðurinn er við að bregðast ekki við vand-
anum (http://centreformentalhealth.org.uk/perinatal).
Ef tölurnar frá Bretlandi eru yfirfærðar á Ísland kostar það íslenskt samfélag um 7
milljarða á ári að gera ekki neitt en 230 milljónir að efla geðheilsuvernd á meðgöngu
og fyrstu tvö ár barnsins fyrir þann hóp sem þarf meira en grunnþjónustuna eina.
Kostnaðurinn skiptist þannig að 28% eru vegna vanda móður og 72% vegna vanda
barnsins tengdum t.d. hegðunar og námsvanda. Við eigum að bregðast við á með -
göngu og fyrstu mánuðina eftir fæðingu. Með því að leggja áherslu á jákvæð og styrkj-
andi samskipti milli móður og barns aukast líkur á næmri umönnun. Þar sem ung
börn eru háð umönnun foreldra er mikilvægasta verkefni okkar í heilbrigðiskerfinu
að styrkja þá í umönnunarhlutverki sínu. Það þarf að hjálpa þeim að skilja sitt eigið
barn út frá þroska þess og getu þannig að þeir verði næmir á þarfir þess og þroska.
árin sem enginn man, áhrif frumbernsku á börn og fullorðna
tímarit hjúkrunarfræðinga • 1. tbl. 93. árg. 2017 33
„Þar sem ung börn eru háð umönnun foreldra er mikilvægasta verk-
efni okkar í heilbrigðiskerfinu að styrkja þá í umönnunarhlutverki
sínu. “