Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2017, Blaðsíða 63

Niðurstöður
Samtals tóku 82 einstaklingar þátt í rannsókninni, 37 karlar
(45%) og 45 konur (55%). Svarhlutfall í rannsókninni var 70%.
Þátttakendur voru á aldrinum 18 til 74 ára og var meðal -
aldurinn 42,6 ár (sf 15,0). Ekki var munur á meðalaldri karla
og kvenna. Spönnin í aldri karla var frá 18 til 74 ára, en kvenna
frá 20 til 69 ára. Tafla I sýnir meðaltal, staðalfrávik og spönn á
lýð- og líf eðlis fræðilegum gildum. Ekki reyndist munur á LÞS,
blóðþrýstingi eða blóðsykri karla og kvenna. Ekki kom fram
marktækur munur á heildarstigafjölda karla (M=6,19, SD=4,7)
og kvenna (M=7,73, SD=5,1) úr FINDRISK-matstækinu
(t(80)=-1,42; p>0,05). Ekki var marktækur munur á kynjum
þegar spurt var hvort ættingjar hefðu fengið sykursýki, en fleiri
konur (33%) svöruðu þeirri spurningu játandi á móti 30%
karla.
Dreifing heildarstiga samkvæmt FINDRISK-mats tækinu
Alls voru 27 þátttakendur eða 32,9% með ≥9 í heildarstig úr
FINDRISK-matstækinu. Marktækur munur (p>0,001) var á
meðalaldri þeirra sem voru með ≥9 í heildarstig (tæplega 51
árs, sf 13,4) og þeirra sem mældust með ≤8 stig (tæplega 39 ára,
sf 14,3).
Dreifing heildarstiga á FINDRISK-matstækinu hjá körlum
var frá núll til 19 stiga en frá núll til 21 stigs hjá konum. Flestir
þátttakendur voru með 5 stig (n=9) (11%), sjá mynd 2. Þátt-
takendur með heildarstig frá 9 til 14 (miðlungshætta) voru 20
(24,4%), 6 þátttakendur (7,3%) voru með 14 til 20 stig (mikil
hætta) og einn þátttakandi var með 21 stig (mjög mikil hætta).
Lægra hlutfall karla (18,9%) en kvenna (42,2%) mældist í
áhættuhópi á að fá sykursýki 2 (p=0,03).
Línuleg aðhvarfsgreining, tafla 2, var gerð til þess að skoða
áhrif kyns, blóðsykurs og slag- og hlébilsblóðþrýstings á heildar -
stigafjölda FINDRISK-matstækisins. Heildarlíkanið var mark-
tækt (F=7,031, p<0,001) og með vitneskju um kyn, blóð sykur
og slag- og hlébilsblóðþrýsting má skýra 26% af dreifingu
heildar stiga FINDRISK-matstækisins og þar skipta máli hærri
slagbilsþrýstingur og blóðsykur.
Umræða
Þriðjungur þátttakenda (n=27) var með 9 stig eða meira á
FINDRISK-matstækinu og eru þeir því taldir vera í áhættuhóp
að fá sykursýki af tegund 2 á næstu 10 árum. Meðalaldur þeirra
var einungis tæpt 51 ár og gefur það vísbendingu um að fylgjast
þurfi með þessum hópi á næstu árum til að reyna að sporna
við því að þeir fái sykursýki 2. FINDRISK-matstækið auðveldar
markvissara áhættumat þannig að hægt sé að bjóða þeim for-
varnir sem fá 9 stig eða meira. Samtök í Kanada um forvarnir
í heilbrigðisþjónustu benda á að á árunum 2008 til 2009 hafi
greiningum á sykursýki 2 fjölgað um 50% hjá einstaklingum á
ritrýnd grein scientific paper
tímarit hjúkrunarfræðinga • 1. tbl. 93. árg. 2017 63
!
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 19 21
Fj
öl
di

Stig
Mynd 2. Stöplarit sem sýnir fjölda þátttakenda eftir heildarstigum
FINDRISK. Engin/lítil áhætta frá 0 til 8 stig (bláir stöplar) og frá 9 til
21 (gulir stöplar) sýnir þá sem eru í áhættuhóp.
Tafla II. Skýringargildi breyta sem áhrif hafa á heildarstig FINDRISK
við línulega aðhvarfsgreiningu
Óstöðluð Staðalvilla Stöðluð p-gildi
hallatala hallatala
Kyn 1,6 1,0 0,16 0,109
Blóðsykur 1,16 0,57 0,20 0,044
Slagbilsþrýstingur 0,095 0,04 0,28 0,025
Hlébilsþrýstingur 0,112 0,07 0,21 0,089
R=0,26. Aðlagað R2=0,23.
Tafla I. Meðaltal og staðalfrávik á lýð- og lífeðlisfræðilegum mælingum eftir kyni.
Karlar (N=37) Konur (N=45)
Meðaltal (spönn) Staðal-frávik Meðaltal (spönn) Staðal-frávik
Aldur ár 41,0 (18–74) 15,9 43,91(20–69) 14,76
Hæð í cm 177,5(1,60–1,92) 7,2 164,5 (1,50–1.79) 6,6
Þyngd í kg 82,7 (51,1–108,6) 14,1 70,1(45–92,4) 13,5
Líkamsþyngdar-stuðull 26,0 (19–34,5) 3,8 26,1(17,4–40,7) 5,0
Ummál mittis í cm 91,7 (74–110) 10,7 84,8 (62–116) 11,5
Blóðsykur (mmol/l) 5,4 (4,3–9,3) 0,9 5,8 (4,6–9,0) 0,8
Blóðþrýstingur: Efri mörk (mmHg) 127 (105–165) 13 125 (100–170) 16
Neðri mörk (mmHg) 76 (60–100) 9 74 (55–97) 9,7