Morgunblaðið - 14.12.2019, Qupperneq 10

10 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 14. DESEMBER 2019
sp
ör
eh
f.
Óviðjafnanleg náttúrufegurð, menning og slökun einkenna þessa skemmtilegu
ferð. Listamannabærinn Rovinj tekur á móti okkur með sínum suðræna blæ
og náttúrufegurðin gælir við okkur í Riva del Garda þar sem við siglum m.a. á
Gardavatni til hinna dásamlegu ítölsku smábæja Limone og Malcesine. Að lokum
bíður okkar fallegi bærinn Kufstein, inn á milli Alpafjallanna í Austurríki.
Verð: 239.900 kr. á mann í tvíbýli. Mjög mikið innifalið!
Fararstjóri: Hólmfríður Bjarnadóttir
Vor 7
Bókaðu núna á baendaferdir.is
Sími 570 2790 | bokun@baendaferdir.is | Síðumúla 2, 108 Reykjavík
25. apríl - 5. maí
Rovinj & Gardavatn
Skógræktin hefur hrundið af stað
verkefni sem kallast Skógarkolefni.
Með því er ætlunin að koma á fót við-
urkenndu ferli vottunar á bindingu
kolefnis með nýskógrækt. Þar með
verður í fyrsta sinn á Íslandi hægt að
versla með vottaðar einingar kolefn-
is sem bundið er með nýskógrækt,
segir á heimasíðu Skógræktarinnar.
Stefnt að því að fyrstu einingarnar
verði skráðar á næsta ári.
Markmið Skógarkolefnis eru með-
al annars að draga úr áhrifum lofts-
lagsbreytinga með því að binda kol-
efni og bjóða landeigendum upp á
nýja kosti til að fjármagna og efla
skógrækt. Þá gefst fyrirtækjum og
einstaklingum möguleiki á nýjum
kosti til að kolefnisjafna sig.
Kerfi í mótun
Fyrstu drög að Skógarkolefni eru
nú til kynningar en stefnt er að því
að hægt verði að skrá fyrstu eining-
arnar á árinu 2020. Til að svo megi
verða þarf að koma á laggirnar
Skógarkolefnisskrá sem heldur utan
um skógræktarverkefni frá því að
stofnað er til þess og þar til vottaðar
skógarkolefniseiningar hafa verið
notaðar á móti losun. Skógarkolefn-
isskrá er því eins konar banki sem
tryggir að einingar standist settar
kröfur og að þær séu aðeins notaðar
einu sinni á móti losun.
Ein skógarkolefniseining sam-
svarar einu tonni af koltvísýringi
(CO2) í andrúmsloftinu sem bundið
er í skógi. Til að jafna losun á einu
tonni af CO2 þarf því að telja fram
eina skógarkolefniseiningu. Til að
slíkar einingar geti orðið til þarf að
rækta nýjan skóg og fá kolefnisbind-
inguna vottaða og skráða í Skógar-
kolefnisskrá, að því er segir á skog-
ur.is.
Verslað með ein-
ingar kolefnis
 Viðurkennt ferli vottunar á bindingu
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Heiðmörk Árhringirnir segja til
um aldur þessara trjástofna.
BAKSVIÐ
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Þótt unnið hafi verið að undirbúningi
Blöndulínu 3 í rúman áratug sér enn
ekki til lands. Deilur eru um legu lín-
unnar innan héraða og sveitarfélögin
fimm sem línan þarf að fara um gera
ekki öll ráð fyrir henni á aðalskipu-
lagi.
Blöndulína 3 liggur frá Blöndustöð
til Akureyrar. Hún á að styrkja
byggðalínuna þessa leið og er raunar
liður í því að tengja saman raforku-
kerfin á Suðvesturlandi og Norður-
og Austurlandi. Nýja byggðalínan
sem reynt er að leggja sem næst
þeirri gömlu yrði mun öflugri, eða
með 220 kV spennu, og því sýnilegri.
Rekstur Blönduvirkjunar líður
fyrir það að hafa ekki nógu öfluga
flutningsleið raforku og íbúar og
fyrirtæki á Norðurlandi líða fyrir það
að fá ekki næga og örugga orku.
Nauðsyn framkvæmdarinnar er
óumdeild í opinbera kerfinu. Það
kemur meðal annars fram í því að
kerfisáætlun Landsnets þar sem
Blöndulína 3 er á langtímaáætlun
hefur fengið blessun Orkustofnunar.
Áformin um Blöndulínu 3 eru
dæmi um tafir á framkvæmdum
vegna þess sem Guðmundur Ingi Ás-
mundsson, forstjóri Landsnets,
nefndi í viðtali við Morgunblaðið í
gær að væru vegna óskilvirks leyf-
isveitingaferlis og óskýrra reglna.
Andstaða landeigenda
Landsnet kynnti áform um lagn-
ingu Blöndulínu 3 fyrir landeigendum
á árinu 2008. Í umhverfismati voru
tvær leiðir aðallega kannaðar, báðar
loftlínur, það er að segja Efribyggð-
arleið og Héraðsvatnaleið. Sú fyrr-
nefnda varð aðalvalkostur Landsnets
en hún liggur um blómlega byggð að
hluta. Sú síðarnefnda er að mestu um
farveg Héraðsvatna þar sem engin
fjöll eru til að fela hana.
Mættu áformin mikilli andstöðu,
fyrst meðal landeigenda við Efri-
byggðarleiðina og á Vatnsskarði og
síðar bættust við landeigendur í
Öxnadal sem nú tilheyrir Hörgár-
sveit. Forystufólk á Efribyggðarleið
sagði að það væri ekki að ýta línunni
frá sér til nágranna og lagði höfuð-
áherslu á að línan yrði lögð í jörð.
Landsnet hefur ekki léð máls á jarð-
streng vegna kostnaðar og tækni-
legra vandamála. Fram kom á sínum
tíma að rannsókn sýndi að mögulegt
væri að hafa um 10 kílómetra í jörð
en línan er rúmir 100 kílómetrar alls.
Unnið að nýju umhverfismati
Landeigendur voru tilbúnir til að
leggja mikið á sig til að stöðva lagn-
ingu háspennulínu um lönd sín og
þótt umhverfismati hafi verið lokið
komst málið ekki lengra.
Landsnet ákvað á árinu 2017 að
færa Blöndulínu 3 aftar í forgangs-
röðina og vinna nýtt umhverfismat
frá grunni. Það var gert í ljósi úr-
skurða úrskurðarnefndar umhverfis-
og auðlindamála, meðal annars
vegna lagningar lína í Þingeyjar-
sýslum, og dóma vegna eignarnáms á
Vatnsleysuströnd vegna lagningar
Suðurnesjalínu 2. Ákveðið var að
skoða fleiri kosti, meðal annars notk-
un jarðstrengja í ljósi stefnu stjórn-
valda í þeim efnum.
Unnið er að nýja umhverfismat-
inu. Matsáætlun hefur þó ekki verið
lögð fram. Landsnet ákvað að setja á
fót verkefnaráð framkvæmdarinnar
skipað fulltrúum sveitarstjórna og
ýmissa annarra hagsmunaaðila. Það
er ekki hluti af lögboðnu umhverf-
ismatsferli en Landsnet lítur á það
sem tækifæri til samráðs við heima-
menn og til að fá ábendingar frá þeim
á fyrstu stigum málsins. Verkefna-
ráðið hefur fundað en almennur íbúa-
fundur sem boðað hafði verið til í
Varmahlíð í þessari viku var blásinn
af. Veðurguðirnir sáu til þess.
Flækja vegna fjölda
sveitarfélaga
Þótt umhverfismatsferlið sé dýrt,
taki langan tíma og taka þurfi á
mörgum matskenndum atriðum er
skipulagsferlið enn snúnara.
Línan þarf að fara um fimm sveit-
arfélög á leið sinni frá Blöndu til Ak-
ureyrar: Húnavatnshrepp, Sveitar-
félagið Skagafjörð, Akrahrepp,
Hörgársveit og Akureyrarbæ.
Lengstu kaflarnir eru í Skagafirði og
Hörgársveit. Þegar undirbúningur
hófst var gert ráð fyrir Blöndulínu 3
á aðalskipulagi Hörgársveitar. Þegar
mótmæli íbúanna stóðu sem hæst
var gert nýtt aðalskipulag þar sem
Blöndulína 3 var felld út af skipulagi
sem loftlína. Það er líklega dæma-
laus aðgerð, að kippa fótunum undan
framkvæmd sem byrjað er að undir-
búa í samvinnu við sveitarstjórn. Í
svörum sveitarstjórnar við athuga-
semdum Landsnets var vísað til þess
að tekið yrði á þessu máli í svæð-
isskipulagi fyrir Eyjafjörð. Það er
ekki lögbundið ferli og þegar til kom
var ekki tekið á málinu í því.
Þegar undirbúningur lagningar
línunnar hófst var framkvæmdin
ekki á aðalskipulagi Sveitarfélagsins
Skagafjarðar. Eftir það sem sagt var
ítarlegur samanburður varð það nið-
urstaða sveitarstjórnar að fara Hér-
aðsvatnaleið. Gert var ráð fyrir lagn-
ingu jarðstrengs á um 3 km kafla þar
sem línan þverar Skagafjörð, annars
loftlínu. Breytt aðalskipulag var
staðfest fyrr á þessu ári.
Andstaða er einnig við þá leið, hjá
landeigendum sem hagsmuna eiga
að gæta. Þannig kom fram í Frétta-
blaðinu fyrr í vikunni að eigandi fjög-
urra jarða í Skagafirði hefði stefnt
sveitarfélaginu vegna umræddrar
breytingar. Krefst eigandinn, félag í
eigu Gunnars Dungal athafnamanns,
þess að skipulagið verði fellt úr gildi
eða skaðabótaskylda viðurkennd.
Ljóst er að báðar aðalleiðirnar,
Efribyggðarleið og Héraðsvatnaleið,
verða metnar í umhverfismati og
einnig Kiðaskarðsleið sem oft er bent
á sem valkost. Stefna sveitar-
félagsins sem birtist í aðalskipulagi
hlýtur þó alltaf að hafa mikið vægi.
Háspennulínur þurfa að mætast á
sveitarfélagamörkum. Það segir sig
sjálft. Því þurfa sveitarfélögin að
vera nokkuð samstiga í vinnu sinni að
skipulagi vegna Blöndulínu 3. Einnig
vegna þess að ef einhvern tímann á
að koma til framkvæmda þurfa öll að
hafa skipulag klárt þannig að hægt
sé að gefa út framkvæmdaleyfi á
svipuðum tíma. Annars heldur biðin
áfram út í hið óendanlega.
Ekki sér til lands í undirbúningi
 Nokkur samstaða er um að þörf sé fyrir styrkingu byggðalínunnar frá Blöndustöð til Akureyrar
 Deilur innan héraða, flókið ferli umhverfismats og skipulags í fimm sveitarfélögum tefur framkvæmdina
Efribyggðarleið
Varmahlíð
Hugsanleg leið Blöndulínu 3
Fyrirhuguð Blöndulína 3* Jarðstrengur Núverandi háspennulínur Sveitarfélagamörk
Heimild: Umhverfi smatsskýrsla Landsnets 2012
og aðalskipulag Skagafjarðar
*Línuleið fór í umhverfi smat 2012
Sauðárkrókur
HÚNAVATNSHREPPUR
SVEITARFÉLAGIÐ
SKAGAFJÖRÐUR
AKRAHREPPUR
HÖRGÁRSVEIT
Akureyri
Blöndustöð