Fréttablaðið - 26.02.2020, Blaðsíða 27

Áhrifin ekki eins neikvæð
Almennt má ætla að ávöxtun af fjár­
festingum áðurnefndra erlendra
fjárfesta hafi í f lestum tilfellum
verið lítil sem engin eða neikvæð.
Þannig er verðlagning á íslenskum
hlutabréfamarkaði – leiðrétt fyrir
gengishækkunum Marels – að jafn­
aði á svipuðum slóðum nú og hún
var árið 2017 þegar erlendu fjár­
festarnir fóru að sýna markaðinum
áhuga. Íslensk hlutabréf höfðu þá
hækkað í verði allt frá því að hluta­
bréfamarkaðurinn var endurreistur
á árunum 2010 og 2011.
Því til viðbótar má gera ráð fyrir
að gengisáhrif krónunnar hafi
almennt verið til lækkunar á virði
innlendra eigna fjárfestanna en
raungengi krónunnar náði sem
kunnugt er sögulegum hæðum
um mitt ár 2017 og hefur lækkað
umtalsvert síðan þá.
„Á heildina litið hefur þetta ekki
gengið vel hjá þeim,“ segir Kjartan
Smári og bætir við:
„Flestir þeirra komu til lands­
ins fyrir tveimur til þremur árum
og hafa því tekið út lækkanir á
verði margra félaga auk þess sem
þeir komu inn í sterkri krónu sem
hefur gefið eftir síðan. Þeir hafa
því almennt tapað á fjárfestingum
sínum, tekið á sig tvöfalt högg ef svo
má segja, en þó eru auðvitað ein­
hverjar undantekningar á því.
Það sem er mjög jákvætt er að
þrátt fyrir að þessir stóru erlendu
fjárfestar hafi minnkað verulega
við sig hefur markaðurinn tekið við
flæðinu án þess að hökta. Það hefur
verið töluverð innlend eftirspurn á
móti og velta á markaðinum hefur
verið með hraustlegra móti. Sem
dæmi hafa einkafjárfestar komið
sterkir inn á markaðinn, sérstak­
lega síðustu sex til níu mánuði.
Áhrifin af þessari sölu erlendra
fjárfesta eru því alls ekki eins nei­
kvæð og þau hefðu mögulega verið
fyrir einu eða tveimur árum síðan.
Það er mikið styrkleikamerki,“
nefnir Kjartan Smári.
Valdimar Ármann, í markaðsvið­
skiptum hjá Arctica Finance, segir
að ástæður fyrir sölu erlendra fjár­
festa undanfarið geti verið marg­
víslegar. Ekki sé þó víst að þeir séu
endanlega farnir frá Íslandi, enda
sé um að ræða alþjóðlega sjóði með
stórt fjárfestingarmengi.
„Núna gætir jafnvel mögulega
áhrifa af innlausnum úr hlutabréfa­
sjóðum sem fjárfesta alþjóðlega,
endurstillingu safna vegna mikilla
hreyfinga á mörkuðum og hlutfalls­
legri verðlagningu þeirra vegna
kórónavírussins,“ nefnir Valdimar
sem tekur fram um erlendu sjóðina
að þeir hafi verið gott mótvægi
við áhugaleysi íslenskra fjárfesta á
markaðinum á sínum tíma.
Lítill áhugi erlendra fjárfesta sé
vissulega mikið áhyggjuefni. Það,
ásamt þeirri staðreynd að þeir hafi
ekki fjárfest meira í ríkisskulda­
bréfum en raun beri vitni, sýni að
einhverjar aðgangshindranir séu
fyrir hendi inn á markaðinn.
Veðjuðu á uppgang
Aðspurður um mögulegar skýringar
á því að erlendir fjárfestar hverfi af
markaðinum á þessum tímapunkti
segir Kjartan Smári það meðal ann­
ars skýrast af því að f lestir þeirra
erlendu fjárfesta sem hafa komið
inn í innlendu hlutabréfin síðustu
ár séu meiri skuldabréfafjárfestar.
Sumir hafi byrjað á kaupum á
skuldabréfum og almennt veðjað á
uppgang hagkerfisins og styrkingu
krónu sem hafi ekki raungerst.
Þá gæti það hafa haft áhrif að
MSCI hafi ákveðið seint á síðasta ári
að flokka ekki íslenska markaðinn
sem vaxtarmarkað hjá sér að sinni.
Hérlend félög séu þannig enn ekki
gjaldgeng í vísitölur fyrirtækisins.
„Hugsanlega höfðu einhverjir
væntingar um að sú yrði raunin.
Margir fjárfestingarsjóðir í heim­
inum sem eru með skýran fjárfest­
ingarramma fjárfesta eingöngu á
þeim mörkuðum sem eru inni í vísi­
tölunni. Það voru því ákveðin von­
brigði að við skyldum ekki komast
þarna inn en ég held hins vegar að
það sé alveg ljóst að það mun gerast.
Það er bara spurning um hvenær en
ekki hvort. Og það verður örugg­
lega vendipunktur í eftirspurn á
markaðinum,“ segir Kjartan Smári.
Valdimar segir mikilvægt í
stórum heimi fjárfestingarkosta að
Ísland sé hluti af vísitölumengi. Það
sé því góð byrjun að markaðurinn
hér sé á athugunarlista MSCI þó svo
að það hafi verið mikil vonbrigði að
hann hafi ekki komist inn í vísitölur
fyrirtækisins.
„Meðal annars vakti athygli,“
nefnir Valdimar, „að svo virðist
sem erlendum fjárfestum finnist
aðgengi að íslenska markaðnum
takmarkað sem þó vekur ákveðna
furðu þar sem íslenski markaðurinn
er í Nasdaq OMX Kauphöllinni.
Það vekur furðu að það virðist
vandkvæðum háð fyrir erlenda
aðila að eiga viðskipti með íslensk
skráð verðbréf vegna uppgjörs og
vörslu en ég geri ráð fyrir að Kaup­
höllin, Seðlabankinn og aðrir hlut­
aðeigandi vinni hörðum höndum
að því að leysa þessa agnúa,“ nefnir
Valdimar.
Brýnt sé að tryggja stöðlun og
gagnsæi og sjá jafnframt til þess að
uppgjörsferlið, ásamt vörslu skráðra
bréfa, sé hnökralaust.
„Leiðandi stórir aðilar á íslenska
markaðnum þurfa að sjá sér hag í
að tryggja hér gott og frjálst f læði
erlends fjármagns inn á íslenskan
markað, bæði hlutabréfa sem og
skuldabréfa ríkis, sveitarfélaga og
fyrirtækja,“ segir Valdimar.
Sem dæmi þurfi að tryggja að
„erlendir viðskiptavinir sem vilja
eiga viðskipti á Íslandi séu beðnir
um sömu eða svipaðar upplýsingar
og þegar þeir eiga viðskipti í öðrum
vestrænum ríkjum“. Upplýsinga­
beiðnirnar megi ekki vera sér­
íslenskar.
Grái listinn meiriháttar mál
Kjartan Smári tekur í svipaðan
streng og segir að almennt séum
Það var mjög
jákvætt að fá
erlenda fjárfesta á íslenska
markaðinn og voru þeir gott
mótvægi við áhugaleysi
íslenskra fjárfesta á sínum
tíma.
Valdimar Ármann,
í markaðsvið-
skiptum hjá
Arctica Finance
Eaton Vance Lansdowne Miton Wellington
Arion banki 0,4% ↓ 1,1% ↑ 1,4% ↓
Eik 0,7% ↓
Eimskip 2,5% ↑ 2,8% ↓
Festi 3,3% ↓ 4,1% ↓ 3,7% ↓
Hagar 0,8% ↓
Heimavellir 0,4% ↓
Kvika 0,4% ↓
Marel 0,6% ↑
Origo 8,8% ↓
Reginn 0,3% ↓
Reitir 1,6% ↓
Síminn 6,2% ↓ 2,5% ↓ 2,5% ↓
Sjóvá 5,5% ↓ 0,1% ↑
Sýn 8,5% ↓
TM 3,1% ↓ 5,3% ↓ 5,1% ↓
VÍS 0,9% ↓ 5,9% ↓ 1,0% ↑
✿ Breytingar á eignarhaldi frá því í lok árs 2018
Erlendir fjárfestar áttu hlutabréf í Kauphöllinni fyrir liðlega 253 milljarða króna í lok síðasta mánaðar. Er það um fimmtungur af heildarmarkaðsvirði skráðra fyrirtækja. FRÉTTABLAÐIÐ/SIGTRYGGUR ARI
Selt fyrir yfir tug milljarða
Fjárfestarnir, sem hófu innreið
sína á íslenskan hlutabréfamarkað
á árunum 2017 og 2018, hófu flestir
að selja sig niður síðla árs 2018 og á
fyrri hluta síðasta árs. Hins vegar
virðist sem aukinn kraftur hafi
verið settur í söluna á síðari hluta
árs 2019 og hefur sú þróun haldið
áfram fram á þennan dag. Þannig
hafa þeir selt íslensk hlutabréf fyrir
meira en tíu milljarða króna það
sem af er árinu.
Sem dæmi seldu sjóðir í stýringu
bresku eignastýringarinnar Miton
Group allan 6,4 prósenta hlut sinn
í TM fyrr í mánuðinum fyrir liðlega
1,6 milljarða króna en þeir hafa til
viðbótar selt sig á síðustu mánuðum
út úr Arion banka og Símanum.
Sala breska vogunarsjóðsins
Lansdowne Group nemur aukin­
heldur samanlagt meira en sjö millj­
örðum króna á fyrstu tveimur mán­
uðum þessa árs en sjóðurinn hefur
á þeim tíma selt í Festi fyrir allt að
1,9 milljarða króna, í Arion banka
fyrir 1,7 milljarða króna, í VÍS fyrir
1,6 milljarða króna, í TM fyrir 1,4
milljarða króna og loks í Sýn fyrir
nokkur hundruð milljónir króna.
Þá hafa sjóðir bandaríska eigna­
stýringarfélagsins Eaton Vance
haldið áfram á undanförnum
vikum að minnka við sig í öllum
þeim félögum sem þeir fara með
hlut í hér á landi að undanskildu
Eimskip en það er eina hérlenda
félagið sem sjóðirnir eiga yfir fimm
prósenta hlut í. Sjóðirnir hófu að
minnka með markvissum hætti
við sig í íslenskum félögum síðla
árs 2018 og seldu svo í fyrra síðustu
bréf sín í Festi, Kviku, TM og VÍS. Þá
eru þeir ekki lengur á lista yfir tutt­
ugu stærstu hluthafa Heimavalla og
Sjóvár.
Eaton Vance og Lansdowne vildu
ekki tjá sig um ástæður sölunnar
þegar eftir því var leitað. Þá svaraði
Miton ekki fyrirspurn Markaðar­
ins.
við ekki að auðvelda erlendum
fjárfestum að eiga viðskipti hér
á landi. Hann telur veruleg tæki­
færi fyrir hendi, áður en Ísland
verði mögulega tekið inn í vísi­
tölumengi MSCI, til að auðvelda
aðgengi fjárfesta að hlutabréfa­
markaðinum.
„Til dæmis með því að gera hér­
lend bréf aftur tæk í viðskipti í
stóru alþjóðlegu vörsluhúsunum
og koma okkur jafnframt aftur af
gráa listanum. Hann þvælist fyrir.
Við sem stundum fjárfestingar
erlendis höfum orðið vör við að
jafnvel þótt vera Íslands á listan­
um valdi ekki daglegum vand­
ræðum þá er það engu að síður
meiri háttar mál að stofna til nýrra
viðskipta hjá erlendum fjármála­
stofnunum. Sú var ekki raunin
áður en við fórum á listann.
Það er algjör barnaskapur að
halda því fram, eins og sumir
stjórnmálamenn hafa meðal ann­
ars gefið í skyn, að þetta skipti
engu máli erlendis. Það er bara
ekki rétt. Það er mjög brýnt verk­
efni að koma okkur sem fyrst af
þessum lista,“ segir Kjartan Smári.
Valdimar nefnir að vera Íslands
á gráa listanum hjálpi ekki til. Hún
hafi hins vegar valdið mikilli vit­
undarvakningu hjá stjórnvöldum
sem hafi gripið til aðgerða, auk
þess að tryggja að íslenskir fjár­
festingarkostir séu gjaldgengir í
uppgjörs kerfum og vörslu.
Jákvætt samtal við stjórnvöld
Aðspurður segist Magnús í Kaup­
höllinni bjartsýnn á að aðkoma
erlendra fjárfesta að hlutabréfa­
markaðinum muni aukast, meðal
annars í ljósi þeirra breytinga á
markaðinum sem liggi nú þegar nær
fyrir eða séu líklegar.
„Í fyrsta lagi,“ bendir hann á, „tel
ég að hin margauglýsta breyting á
kerfi verðbréfamiðstöðvarinnar
muni reynast mikilvæg, enda hafa
uppgjörsmálin reynst þröskuldur
inn á íslenska markaðinn.
Það er lítill vafi í mínum huga að
alþjóðlegt staðlað umhverfi mun
ekki bara breyta hlutunum fyrir
verðbréfamiðstöðina heldur gera
okkur í Kauphöllinni auðveldara að
laða að erlenda fjárfesta og erlenda
kauphallaraðila sem munu þá eiga
viðskipti beint á íslenska markað­
inum.
Ég er jafnframt þokkalega bjart­
sýnn á kerfislægar breytingar í
umgjörðinni. Við höfum til dæmis
átt mjög jákvætt samtal við Seðla­
bankann. Okkur f innst enginn
vafi á því að bankinn hafi skilning
á þessum málum og áhuga á því að
auka skilvirkni verðbréfamark­
aðarins. Þarna á ég til að mynda
við þætti á borð við ferli við að til­
kynna gjaldeyrisviðskipti,“ segir
Magnús.
Jafnframt megi nefna stað­
greiðsluskyldu af söluhagnaði
hlutabréfa sem geti f lækt málin
fyrir erlenda fjárfesta.
Magnús segir að ef það takist að
bæta úr ýmsum þeirra mála sem
nefnd hafi verið og Kauphöllinni
verði ágengt við að selja erlendum
fjármálastofnunum kauphallar­
aðild þá „erum við komin lang­
leiðina með að loka gatinu gagnvart
MSCI og ættum að öllu óbreyttu að
fara inn í þeirra flokkun.
Ég lít þannig björtum augum
fram á þetta ár.“
Magnús gerir sér einnig vonir um
að í náinni framtíð muni breiddin í
fjárfestahópnum á íslenska mark­
aðinum verða meiri.
„Ég bind vonir við að þegar
umhverfið verður orðið staðlaðra
og betra munum við sjá meira af til
dæmis hefðbundnum verðbréfa­
sjóðum og tryggingafélögum og
öðrum langtímafjárfestum. Það
eru einhverjir aðilar sem hafa ekki
sett fyrrnefnd atriði fyrir sig, eins
og við höfum séð, en það eru hins
vegar mjög margir sem hafa sett þau
fyrir sig.
Það er mikilvægur hluti af okkar
starfsemi að fjölga fjárfestum og
auka skilvirkni á markaði til þess
að stuðla að auknu aðgengi að fjár­
magni fyrir okkar félög.“
Ég bind vonir við að
þegar umhverfið
verður orðið staðlaðra og
betra munum við sjá meira
af til dæmis hefðbundnum
verðbréfasjóðum og trygg-
ingafélögum og öðrum
langtímafjárfestum.
Magnús Harðarson,
forstjóri Kaup-
hallarinnar
MARKAÐURINN 11M I Ð V I K U D A G U R 2 6 . F E B R Ú A R 2 0 2 0