Læknablaðið - jan 2020, Qupperneq 43

HÓLMFRÍÐUR HELGADÓTTIR varði
doktorsritgerð sína í læknavísindum við
læknadeild Háskóla Íslands 27. september
2019. Ritgerðin heitir: Prótónupumpu-heml-
ar: Þróun og forspárgildi fyrir offramleiðslu á
gastríni og kynjabundin skömmtun.
Andmælendur voru Peter Bytzer,
prófessor við Kaupmannahafnarháskóla,
og Gunnar Guðmundsson, prófessor við
læknadeild. Umsjónarkennari og leiðbein-
andi var Einar S. Björnsson, prófessor við
læknadeild. Auk hans sátu í doktorsnefnd
David C. Metz, prófessor við læknadeild
Háskólans í Pennsylvaníu í Bandaríkj-
unum, Elín I. Jacobsen, klínískur lyfja-
fræðingur á Landspítala, Helge Waldum,
prófessor við Háskólann í Þrándheimi í
Noregi og Sveinbjörn Gizurarson, prófess-
or við lyfjafræðideild Háskóla Íslands.
Ágrip af rannsókn: Prótónu-pumpuheml-
ar (PPI) hindra seytingu á magasýru og
eru meðal mest notuðu lyfja í heiminum
í dag meðal annars við brjóstsviða og
vélindabólgu. Gastrínhækkun er þekkt
afleiðing meðferðar með PPI-lyfjum.
Gastrín er hormón sem leikur lykilhlut-
verk í stjórnun á sýruframleiðslu magans.
Gastrínhækkun er áhyggjuefni þar sem
hún er talin geta valdið aukinni sýrufram-
leiðslu þegar lyfjatöku er hætt. Það er
einnig hugsanleg ástæða vaxandi tíðni
langtíma PPI-lyfjameðferðar.
Markmið rannsóknarverkefnisins var
að kanna mikilvægi klínískra þátta er
varða notkun PPI-lyfja hjá sjúklingum
með vélindabakflæði á langtíma PPI-lyfja-
meðferð. Sérstök áhersla var lögð á tengsl
gastríns við kyn þar sem fyrsta rann-
sóknin sýndi að konur á PPI-lyfjum höfðu
marktækt hærra gastríngildi en karlar
(Rannsókn I). Þessar mikilvægu niður-
stöður urðu kveikjan að framkvæmd tví-
blindrar slembirannsóknar til að ákvarða
hlutfall sjúklinga sem getur minnkað PPI-
skammtinn sinn um helming (Rannsókn
II). Að auki var gerð þversniðsrannsókn
(Rannsókn III) til að ákvarða mikilvæga
þætti sem spá fyrir um gastrínhækkun.
Ennfremur voru borin saman lyfjahvörf
PPI-lyfs hjá heilbrigðum einstaklingum
(Rannsókn IV) og gerð rannsókn á örvun
á gastríni eftir einungis fjögurra daga
PPI- lyfjameðferð.
Rannsóknirnar leiddu í ljós að konur á
langtíma PPI-lyfjameðferð höfðu marktækt
hærri örvun á gastríni samanborið við
karla og voru líklegri en karlar til að þola
skammtalækkun um helming. PPI-lyfja-
skammtur og kvenkyn virðast gegna lykil-
hlutverki í þróun offramleiðslu á gastríni.
Þessar niðurstöður benda til aukins næm-
is kvenna fyrir PPI-lyfjum. Niðurstöðurn-
ar eru mikilvægar þar sem konur með
vélindabakflæði gætu náð árangursríkri
einkennastjórnun með lægri skömmtum
en karlar.
Doktorsefnið: Hólmfríður Helgadóttir
lauk embættisprófi í læknisfræði frá Há-
skóla Íslands 2015. Að loknu kandídatsári
hóf hún sérnám í almennum lyflækn-
ingum við Landspítala þar sem hún
starfar enn. Hólmfríður hefur stundað
rannsóknarvinnu samhliða læknanámi
og starfi undir handleiðslu Einars Stefáns
Björnssonar prófessors.
Tvær doktorsvarnir frá Háskóla Íslands 2019
LÆKNAblaðið 2020/106 43