Hugur og hönd - 01.06.2006, Blaðsíða 16

sjást tveir bekkir, borð, fjórir stólar,
skrifborð og hornskápur. I fórum
fjölskyldu Kristínar eru nú varðveitt
borðstofuborð og stólar, hlaðborð og
tveir hornskápar og eru allir gripirn-
ir málaðir á samræmdan hátt með
dökkgrænbláum grunnlit og ámál-
uðu skreyti. Utlit annars hornskáps-
ins má rekja beint til verðlaunateikn-
ingarinnar. Kristín hreifst að sögn
mjög af þeim heimilisbrag sem birt-
ist í vatnslitamyndum af heimili
sænska myndlistarmannsins Carls
Larssons og konu hans Karinar, Lilla
Hyttnás í Sundborn, í bókinni Ett
Hem sem kom fyrst út skömmu fyrir
aldamótin 1900. Þann heimilisbrag
má einnig tengja fagurbótahreyfing-
unum bresku og umbótum í heimil-
isrækni sem fram komu meðal ann-
ars hjá norrænu heimilisiðnaðarfé-
lögunum (Naylor 1997).
Lokaorð
Ekki varð Halldóru að ósk sinni um
að húsgögnin væru sýnd á Lands-
sýningunni 1930 né að þau yrðu eft-
irsóttar fyrirmyndir hagleiksmanna.
Ljóst er að forsvarsmenn húsgagna-
samkeppninnar studdust að ein-
hverju leyti við fordæmi frá ná-
grannalöndunum við að þróa fyrir-
myndir að húsgögnum í þjóðlegum
stíl og að umræðan meðal þeirra sem
létu sig málið varða snerist ekki síður
um endurbætur á híbýlum þorra fólks
í landinu jafnframt því að styrkja
innlendan heimilisiðnað og að bæta
heimilisbrag. Það er þó eftirtektar-
vert að enginn fulltrúi iðnaðarins,
hvorki „listhæfur húsgagnasmiður"
né húsameistari, tók þátt í þessari
samkeppni né lagði orð í belg í um-
ræðunni. Einmitt á þessu tímabili
var nokkur gróska að myndast hjá
innlendum húsgagnaverkstæðum
þar sem smíðaðar voru bæði innrétt-
ingar og stök húsgögn eftir teikning-
um arkitekta, m.a. í opinberar bygg-
ingar á íslandi. Rúmum áratug síðar,
eða 1939, fór hins vegar fram önnur
samkeppni um húsgögn í stofu í
sveit á vegum Teiknistofu landbún-
aðarins og báru þá sigur úr býtum
þrír ungir húsgagnasmiðir / hús-
gagnateiknarar sem allir höfðu kynnst
kenningum nútímavæðingarinnar
um notagildi hluta í námi sínu er-
lendis. í tillögum þeirra var engin
merki að finna um sérstakan „íslensk-
an stíl" (Arndís Árnadóttir 1996).
Prentaðar heimildir:
Amdís S. Árnadóttir (1996). A critical survey
of the resources for the study of Scandmavian
furniture and interiors c. 1930-1945, with
special reference to Iceland. Óbirt MA-ritgerð
við De Montfort University, Leicester.
Áslaug Sverrisdóttir (2001). Þjóðlyndi, fram-
farahugur og handverk. Óbirt MA-ritgerð við
Háskóla Islands.
Brandur (1920). „Nauðsynjar og óhóf."
Morgunblaðið, 24. sept.
Guðmundur Gíslason Hagalín (1920).
„Heimilisiðnaður í Harðangri." Morgun-
blaðið 1. sept.
Halldór Laxness (1925). „Af íslensku menn-
íngarástandi." Vörður. Endurbirt í Afmenn-
ingarástandi. Reykjavík, 1986.
Halldóra Bjarnadóttir (1927). „Verðlauna-
samkepni um uppdrætti að íslenskum hús-
gögnum." Hlín 11. árg., s. 37-41.
„Húsbúnaður" (1924). Mentamál, 1. árg.
„Húsgagnasamkeppnin" (1928). Morgun-
blaðið 15. júlí.
„Húsgagnasamkeppnin" (1928). Morgun-
blaðið 19. júlí.
„Húsgagnasamkeppnin og Samband norð-
lenskra kvenna" (1928). Morgunblaðið 30.
sept.
„Húsgagnateikningar" (1928). Morgunblað-
ið, 13. júlí [tilkynning].
„Islenskur húsbúnaður og framkvæmda-
nefnd heimilisiðnaðarmála" (1928). Morg-
unblaðið 26. júlí.
J.[ónas] J.[ónsson] (1928). „Byggingar."
Samvinnan 14. árg., 3-4, s. 260-265.
„Keppni um smíðateikningar fyrir hús-
gögn" (1927). Morgunblaðið, 31. des.
Naylor, Gillian (1997). „Domesticity and
design reform: The European context." Carl
and Karin Larsson Creators of the Swedish
Style. London, s. 74-87.
Ríkarður Jónsson (1928). „Húsgagnasam-
keppnin." Morgunblaðið 29. júlí.
Ríkarður Jónsson (1928). „Skýringar við
myndirnar. íslensku húsgögnin." Hlín 12.
árg., s. 151-154.
Aðrar heimildir:
Lbs. án númers. Gjörðabók Heimilisiðnaðarfé-
lags íslands 1913-1962.
Viðtal við Huldu Valtýsdóttur 5. nóv. 2005.
... þarna gengu nálarnar, skærin, saumavélarnar og pressujárnin allt fram á síðasta dag, allt í samráði við útlend
tízkublöð og snið, sem höfðu verið fengin að sunnan, því auðvitað var strax ákveðið, að ungfrú Rannveig kastaði
íslenzka búningnum á skipsfjöl og tæki upp hinn danska, eins og frú Þuríður hafði gert, þegar hún sigldi. ... þá
var fengin útlærð saumakona af Aðalvík, því auðvitað annaði Rannveig ekki ein öllum þessum tímafreka sauma-
skap á kjólunum, svo sem púffum, ganeringum, pífum og frunsum, ekki sízt þarsem hún hafði ærið að starfa við
að prjóna, hekla, knippla og útsauma nærklæði sín, auk rekkjuvoða og koddavera.
Halldór Laxness, „Ungfrúin góða og húsið", Fótatak mannanna.
Þorsteinn M. Jónsson, 1933, s. 13-14
16 HUGUR OG HÖND 2006