Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2018, Qupperneq 63

séu „serial“, þ.e. að þau geti tengst mörgum ólíkum grunnorðum. Hins
vegar koma niðurstöðurnar ekki eins vel heim og saman við að aðskeytis-
líki séu „highly productive“. Virkustu áhersluforliðirnir finnast með
þrettán og tíu ólíkum lýsingarorðum sem er frekar lítið ef tekið er mið af
virkustu af leiðsluviðskeytunum í íslensku (sjá Þorstein G. Indriðason
2005:50–59) og virknin verður ekki mikið meiri þó sagnir og nafnorð
bætist við í einstaka tilfellum.13 Þetta atriði þyrfti að kanna nánar með
stærri málheildum, sbr. nmgr. 11.
4.4 Dregið saman
Í þessum kafla hefur verið fjallað um málfræðilegt hlutverk áhersluforliða.
Það felst í því að áhersluforliðirnir eru notaðir á kerfisbundinn hátt til
þess að tjá áherslu og þeir líkjast að því leyti forskeytum sem hafa slík
kerfsbundin hlutverk, sbr. t.d. umfjöllun um forskeytin ná- eða auka- í
3.1. Þetta kerfisbundna hlutverk forliðanna var borið saman við stigbeyg-
ingu en sá samanburður gaf engin ákveðin svör, þó að viss líkindi séu með
þessu tvennu. Einnig var rætt um brottföll til þess að mæla orðastyrk og
virkni áhersluforliða en sú umfjöllun leiddi ekki í ljós óyggjandi rök fyrir
því að áhersluforliðir hefðu skýrt málfræðilegt hlutverk.
5. Merking áhersluforliðanna
Í þessum kafla verður fjallað nánar um merkingu áhersluforliða og tengsl
þeirra við annars vegar nafnorðin sem þeir eru dregnir af og hins vegar
lýsingarorðin sem þeir standa með. Eins og fram kemur í 3.4 þá snýst
kerfisvæðing um það að sjálfstætt orð þróast í það að verða málfræðileg
eining og missir þá um leið merkingu sína, verður fyrir merkingarrýrnun.
Markmiðið með kaflanum er að kanna nánar þessa merkingarrýrnun og
hvort þetta gildi um flesta áhersluforliði eða bara suma. Hluti af þessu er
einnig að kanna þær tegundir lýsingarorða sem standa með áherslufor -
liðum.
Í 5.1 verður fjallað um eðli þeirra lýsingarorða sem standa með áherslu-
forliðunum í rannsókninni og um hugsanlega merkingarflokkun áherslu-
Um eðli og einkenni áhersluforliða í íslensku 63
13 Séu orð af öðrum orðflokkum hins vegar talin með breytist röðin lítillega. For -
liðurinn dauð- er sem áður með flest grunnorð (átján) en á eftir koma drullu- og stein- (tólf)
og svo hund- og hörku- (ellefu) og grút- og kol- (níu).