Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2018, Side 196

Ég býst við að dæmi af þessu tagi fengju dræmar undirtektir en í jafnstórum könn -
unum og gerðar voru í Tilbrigðaverkefninu mætti e.t.v. búast við því að einhverjir
sættu sig við einhver svona dæmi; mér finnast þau satt best að segja heldur skárri
en t.d. Ég veit þó ekki hvort til Rómar hefur hún komið, sem 15 af 713 málhöfum
(2%) töldu góða setningu. Reyndar eru vísandi núllfrumlög möguleg við vissar
aðstæður í formlegu nútímamáli, eins og í (18).
(18) Hún getur þetta ekki þótt snjöll sé.
Hér verður þó að fylla eyðuna með stílfærslu á sagnfyllingunni snjöll (sbr. ??Hún
getur þetta ekki þótt __ sé snjöll). Nýlega heyrði ég í útvarpi setninguna … eftir að
komnir voru til Pólýnesíu, með vísandi núllfrumlagi og stílfærslu á lýsingarhætt -
inum komnir.
Í óformlegu máli gengur vel að liðfella frumlög í aðalsetningum, sjá (19).
(19) a. __ Kem á morgun.
b. __ Komum heim seint í gærkvöldi.
c. Jæja, __ liggur bara í leti!
d. Hvar er Stína? __ Er að koma þarna!
En þarna er þó ekki um að ræða eiginleg núllfrumlög heldur frumlög sem eru
liðfelldir umræðuliðir (e. topics) í fyrsta sæti setningarinnar; ekki er unnt að lið -
fella umræðuliði annars staðar í setningunni: *Á morgun kem __ o.s.frv. Lið -
fel lingar eins og í (19) eru oftast kallaðar topic drop á ensku. Slíkar liðfellingar
koma fyrir í flestum germönskum málum (og reyndar miklu víðar). Oft er lið -
fellda frumlagið í 1. persónu; ósögð frumlög af þessu tagi eru áreiðanlega mun
sjaldnar í 2. og 3. persónu. Forvitnilegt væri að gera stóra málhafakönnun á þessu
fyrirbæri.
15. kafli: Orðaröð í aukasetningum
(höf.: Höskuldur Þráinsson og Ásgrímur Angantýsson)
Meginathugunarefnin í þessum kafla eru annars vegar staða sagnarinnar í auka-
setningum og nafnháttarsetningum og hins vegar brottfall og innskot aukateng-
ingarinnar að í aukasetningum. Þar að auki var athugað hvort einhver tengsl séu
á milli stöðu sagnar og innskots-að.
Í kafla 15.2 er rætt um brottfall og innskot að í aukasetningum. Á meðal þeirra
setninga sem voru athugaðar voru dæmin í (20) og (21).
(20)a. Ég held __ maður geti alveg mælt með henni. 80%
b. Ráðherrann harmar __ meirihlutinn skuli vera fallinn. 14%
(21) a. Þau geta fengið súkkulaði þegar að þau eru búin að borða. 81%
b. Það gengur vel ef að Snorri hjálpar honum. 64%
Hér sem víðar reyndist lítil fylgni við félagslegar breytur, þar á meðal aldur.
Ritdómar196