Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.03.1999, Síða 32

Ávarp ÖBÍ á Degi fatlaðra 3. desember 1998:
AFLÉTTUM
AÐSKILNAÐARSTEFNUNNI
Með mannréttindasáttmálum
höfum við íslendingar skuld-
bundið okkur til að tryggja að hver
einstaklingur eigi kost á fullri þátttöku
í menningar- og mannlífi þjóðarinnar.
Þegar við nú fögnum hálfrar aldar
afmæli Mannréttindayfirlýsingar
Sameinuðu þjóðanna, er við hæfi að
líta ögn í eigin barm og spyrja:
Hvernig höfum við staðið við okkar
hlut?
Vart þarf að fara mörgum orðum
um að þeim öryrkja sem einungis
getur reitt sig á bætur almannatrygg-
inga er í reynd haldið frá eðlilegri
þátttöku í mannlífinu. Hann má
kallast góður ef hann þarf ekki að leita
á náðir hjálparstofnana, en tölur sýna
að rúmur helmingur skjólstæðinga
Hjálparstofnunar kirkjunnar og Rauða
krossins eru öryrkjar - fólk sem vegna
fötlunar og veikinda hefur ekki til
hnífs og skeiðar. Þetta ástand hefur
Hjálparstofnun kirkjunnar gagnrýnt
og skorað á íslensk stjómvöld að bæta
svo net almannatrygginga að þeir sem
þurfi á því að halda geti skapað sér
mannsæmandi líf.
Aðskilnaðarstefna
á grundvelli fötlunar
Til viðbótar við
þessar lágu bætur er
hér á landi beitt
ýmsum stjórnvalds-
aðgerðum sem
sporna gegn atvinnu-
þátttöku öryrkja,
menntun og fjöl-
skyldulífi. Hér er
fyrst og fremst um að
ræða jaðarskatta og
tekjutengingar sem
gagnvart öryrkjum ná
út fyrir öll réttlætis-
og skynsemismörk.
Má í því sambandi
minna á að bæði
prestastefna og
umboðsmaður fatl-
32
Mannréttindasáttmálar
aðra hjá Sameinuðu þjóðunum hafa
gagnrýnt það að hér á landi skuli
tekjutrygging öryrkja háð tekjum
maka þeirra, gagnstætt því sem við-
gengst um atvinnuleysisbætur og
aðrar tryggingabætur. Það vekur því
óneitanlega nokkra furðu að á sama
tíma og stjórnmálamenn hafa hvað
mestar áhyggjur af stöðu fjölskyld-
unnar og háum jaðarsköttum skuli
þeir ekki hefjast handa þar sem gróf-
legast er grafið undan fjölskyldum og
jaðarskattar koma harðast niður.
Ljóst er að þótt það eigi ekki að
heita svo að hér séu í gildi sérreglur
um borgararéttindi öryrkja, þá er það
svo í reynd. Það er líka ljóst að ef
eitthvert annað ríki færi svona með
fólk á grundvelli litarháttar myndum
við kalla það aðskilnaðarstefnu,
mótmæla á alþjóðavettvangi og taka
þátt í viðskiptabanni. Hér er með
öðrum orðum um aðskilnaðarstefnu
að ræða - aðskilnaðarstefnu sem
grundvölluð er á fötlun.
í dag vill enginn kannast við að
hafa kært sig kollóttan um kynþátta-
misrétti og hér á landi hefur skilningur
á jafnrétti kynjanna aukist svo mjög
að segja má að þegar talað er um
jafnréttismálin þá detti okkur varla
annað í hug en átt sé við jafnrétti karla
og kvenna. í allri kvenfrelsis-
umræðunni, sem vitaskuld hefur verið
gríðarlega mikilvæg fyrir allt okkar
samfélag, er eins og það hafi farið
framhjá stjórnmálamönnum að jafn-
rétti er hvergi eins gróflega brotið og
gagnvart öryrkjum. Þeir ráðamenn
sem ákvarða öryrkjum jafn lágar
bætur og raun ber vitni verða að fara
horfast í augu við þá staðreynd að með
því eru þeir að útiloka þá frá eðlilegri
þátttöku í samfélaginu, að með því eru
þeir að framfylgja aðskilnaðarstefnu.
Lífseigir fordómar
En hvers vegna virðast ráðamenn
ekki skynja alvöru málsins? Því miður
verður ekki fram hjá því horft að allt
of stór hluti svarsins felst óhjákvæmi-
lega í þeirri staðreynd að þorri stjóm-
málamanna á enn of langt í land með
að bera fulla virðingu fyrir fötluðum,
á m.ö.o. við of mikla fordóma að
stríða. Og þegar talað er um fordóma
er rétt að taka það skýrt fram að for-
dómar eru okkur í fæstum tilfellum
með öllu sjálfráðir eða meðvitaðir, og
oftar sprottnir af lítilsigldu sjónar-
homi en illum hvöt-
um. Þetta má glöggt
sjá hjá ýmsum þeim
sem telja sig hafa full-
an skilning á rétt-
indabaráttu öryrkja
en afhjúpa sífellt hug
sinn með tungutakinu
einu, tala til dæmis
um samúð í stað sam-
stöðu og mannúð í
stað mannréttinda,
tala um þá sem minna
mega sín og jafnvel
sína minnstu bræður.
Við minnumst þess
stundum með óhug
hve stutt er síðan lög-
in um vistarbandið
Þessi mynd prýddi aðra heilsíðuauglýsingu
Öryrkjabandalagsins.