Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.03.1999, Blaðsíða 54

• I B RENNIDEPLI
Ef við værum spurð hér á
vettvangi Öryrkjabanda-
lagsins hvaða mál væru nú í
brennidepli brýnust, þá færi ekki milli
mála hvert svarið yrði, hvenær sem
spurt væri. Svo afgerandi eru öll
kjaramál í víðastri merkingu í önn og
erli daganna. Blæbrigði þeirra mála
eru býsna fjölbreytt eða allt frá vanda-
málum sem einstaklingsbundin eru og
úr er reynt að leysa, yfir í hin stóru og
brýnu meginmál, sem sköpum skipta
fyrir allan hag öryrkja.
Og þó að kjaragrunnurinn sjálfur
skipti mestu þá er staðreyndin sú að
afar misjafnar eru aðstæður fólks sem
við örorku býr, fötlun þess og útgjöld
hennar vegna svo ólík einnig og inn í
heildarmynd kjaranna koma svo
ótrúlega mörg atriði, sem auðvitað eru
sameiginlega svipuð hjá okkur öllum.
Ef við lítum til þess sem um áramótin
gjörðist þá skal það í engu vanmetið,
því áfangasigur er einnig ávinningur,
þó mönnum þyki ævinlega sem
áfanginn sé of lítill, of skammt á veg
gengið í réttlætisátt og ekki nægilega
tryggt að áfram verði haldið uns mál
eru í höfn.
Meginbreytingin þá varðandi
rýmkuð mörk vegna tekna maka,
rífleg tvöföldun vissulega af hinu
góða, en um leið lögbundið að svo
skyldi vera, að tekjur maka yfir vissu
tekjumarki skertu bætur öryrkjans.
Hins vegar mætti þá um leið halda því
fram, að það að lögleiðing þótti nauð-
synleg þýði það um leið
að skerðing áður hafi í
engu við lagabókstaf
stuðst eins og við og
margir fleiri höfum
ótæpilega haldið fram.
Meginatriði þessa
máls nú það hver
úrskurður dómstóla verð-
ur um þessa skerðingu,
hvort hún stenst annars
vegar jafnræðisreglu
stjórnarskrár og hins
vegar þá mannréttinda-
sáttmála sem Islendingar
hafa undirgengist. Það
mál er nú í farvegi og
ritstjóri hefur sagt að það sé hagur
beggja, Öryrkjabandalagsins og lög-
gjafans sem og stjórnvalda að fá upp-
kveðinn dóm í þessu ágreiningsmáli,
því að óreyndu skal því ekki trúað að
nokkrir þeir séu til sem vilji ekki hafa
það sem sannara reynist í samræmi
við stjórnarskrá sem mannréttinda-
sáttmála. Ekki leikur vafi á því í
mínum huga hversu mál muni fara en
við bíðum úrslita.
Hin breytingin um áramótin síð-
ustu varðaði skerðingu vegna vinnu-
tekna, nokkra hækkun á skerðingar-
mörkum þar, raunar yfir 40% en þess
þá um leið getið að vinnuteknamarkið
hækkaði of lítið 1. sept. sl. og pró-
sentutölur og krónutala gefa ólíka
mynd. En til bóta var þetta, því nú
má viðkomandi sem vinnur þrátt fyrir
fötlun sína hafa 30 þús. kr. á mánuði
áður en tekjutrygging fer að skerðast.
Nokkurt skref út af fyrir sig en inn í
þessa mynd koma ekki aðeins
skerðingarmörk heldur ekki- síður
skattleysismörk sem eru hér svo
ofurlág að þau sleikja tekjur undir
sultarmörkum. Nú er hins vegar
aðeins eitt frítekjumark varðandi tekj-
ur bótaþegans og gildir um hvoru
tveggja sama, vinnulaun og lífeyris-
sjóðstekjur. Óneitanlega geta því ein-
hverjir borið skarðan hlut frá borði en
ekki rnunu mikil brögð að því.
Þetta var um það sem í lagafrum-
varpinu fólst sem fékk afgreiðslu fyrir
jólin með lögfestingu um áramót.
En enn meiri ástæða er til þess nú
að huga að því sem ekki var í
lögunum, hvað þar vantaði og þá að
rnerg málsins komið.
I fyrsta lagi og það skiptir mestu
þá hnikaðist sjálfur kjaragrunnurinn
aðeins upp um 4% og enn skal ítrekað
hversu ólíka sögu prósentuhækkanir
og krónutöluhækkanir segja.
Á alla fjóra bótaflokkana nam þetta
í krónum rúmurn 2500 krónum á
mánuði og enn vantar allmörg þúsund
á það að þessir bótaflokkar fjórir færi
öryrkjum lágmarkslaun þau sem allir
tala þó um með réttu sem algjöra
hneisu í okkar auðuga þjóðfélagi.
Ef miðað er við lífeyri og tekju-
tryggingu eina sem svo margir eiga
að lifa af er hækkunin rúmar 1700
krónur og ef við miðum við lífeyrinn
einan þá eru krónurnar 600.
Þetta sýnir okkur og sannar eins og
hér hefur verið margbent á að það eru
krónurnar - upphæðin sem öllu skiptir,
ekki einhverjar óútskýrðar prósentur.
Og enn til viðbótar. Það eru krón-
urnar í vasann sem skipta máli og þá
er að því að gá að 2500 kr. hér að
framan skila ekki nema rúmum 1500
kr. alla leið til öryrkjans, einfaldlega
vegna skatttökunnar, sem teygir sig
að fullu í þessar viðbótarkrónur.
✓
Ilögunum frá því um áramót er
ekkert að finna sem rétt geti hag
tveggja öryrkja sem eru í hjónabandi
eða sambúð. Þetta fólk er eiginlega á
algerum botni tekjustig-
ans, því sameiginlegar
tekjur þess af beinum
tryggingabótum nema
tæpum 87 þúsundum
króna á mánuði - segi og
skrifa, þau fá sem sagt
skertan lífeyri og tekju-
trygginguna og engin
heimilisuppbót skilar sér
til þeirra til greiðslu
sjónvarps og síma svo
einföld sanngirnisdæmi
séu tekin. Og ekki fengu
einstæðu mæðurnar
neina leiðréttingu sinna
mála. Áfram skulu þær
vera sviptar heimilis-
54