Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.03.1999, Blaðsíða 33

voru afnumin, síðan
konur fengu kosn-
ingarétt, og að ekki
skuli vera nema
mannsaldur síðan
svokallaðir sveitar-
ómagar - sem gjarn-
an var annað nafn
yfir öryrkja - fengu
kosningarétt. Eins
víst er að eftir ein-
ungis aldarfjórðung
muni börn okkar og
barnabörn krefja
okkur skýringa á því
hvernig á því hafi
staðið að allt til loka
tuttugustu aldarinnar
hafi í reynd verið hér
í gildi sérreglur um borgararéttindi
öryrkja, aðskilnaðarstefna sem grund-
völluð var á fötlun. Þá munum við
þurfa að viðurkenna að ekki hafi fyr-
irfundist siðmenntuð velmegunarþjóð
sem eyddi eins litlu broti þjóðartekna
sinna í tryggingabætur til öryrkja. Þá
munum við þurfa að viðurkenna að
við kærðum okkur kollótt um þá með-
ferð sem fatlaðir voru látnir sæta,
meðferð sem átti ekki sinn líka meðal
nágrannaþj óðanna.
Siðferðisbrestur ráðamanna
Sú öld sem nú er senn á enda var í
upphafi öld sjálfstæðisbaráttu. Síðar
tóku við verkalýðsbarátta og loks
kvenfrelsisbarátta. Þótt enn rnegi bæta
um betur á öllum þessum sviðum
blasir við að mannréttindi öryrkja
verða eitt stærsta málefnið sem stjóm-
málamenn næstu ára þurfa að takast
á við, kynna sér og taka afstöðu til.
Þá mun til þess verða tekið hverjir það
verða sem fyrstir ganga fram fyrir
skjöldu og þegar upp verður staðið
munu sagnfræðingar halda því til haga
hvað hver og einn gerði og hvað hann
lét ógert.
Öryrkjabandalag Islands hefur
vakið athygli á því að á síðustu 5 árum
hafa örorkulífeyrir og tekjutrygging
einungis hækkað um þriðjung þess
sem lágmarkslaun hafa hækkað á
sama tíma. Öryrkjabandalagið hefur
einnig vakið athygli á því að ekkert
nágrannaríkja okkar ver eins litlu broti
þjóðartekna sinna til öryrkja og um-
hugsunarvert hvort ekki sé löngu
orðið tímabært að bandalagið kynni
þessa þjóðarsmán fyrir helstu sam-
starfsríkjum okkar á vettvangi Norð-
urlandanna og Evrópu, kynni þetta
a.m.k. fyrir þeim erlendu gestum og
blaðamönnum sem hingað koma.
Biskup íslands og landlæknir hafa
hvor á sinn hátt gengið fram fyrir
skjöldu til að vekja athygli á þeim
siðferðisbresti sem endurspeglast í
bótaupphæðum almannatrygginga.
Landlæknir hefur að auki fært rök
fyrir því að sú fátækt sem stjómvöld
ákvarða öryrkjum auki á veikleika og
veki upp nýja sjúkdóma sem kosta
samfélagið veruleg fjárútlát, sé með
öðrum orðum alvarlegt heilbrigðis-
vandamál. En rannsóknir hafa sýnt að
þegar fjárhagsvandræði bætast við
langvarandi veikindi og fötlun leiðir
það gjaman til mikillar andlegrar van-
líðunar, þunglyndis, félagslegrar ein-
angrunar og einmanaleika. A hinn
bóginn má benda á að með hækkun
örorkubóta um nokkra tugi þúsunda
rnyndi ríkissjóður fá rúman helming
til baka í einu eða öðru formi, og eru
þá ótalin ýmis óbein útgjöld sem slík
ráðstöfun myndi spara þjóðfélaginu.
Gjá milli þings og þjóðar
Það gleymist gjarnan að með hin-
um lágu bótaupphæðum er ekki
aðeins verið að lítilsvirða öryrkjann,
heldur einnig böm hans. Þeim gengur
misvel að skilja að fátæktin sem þeim
er gert að búa við á rætur að rekja til
fötlunar móður eða föður, hvað þá að
þau geti skilið þann hug sem býr að
baki hinum lágu bótum - hugsunarhátt
þeirra manna sem gera börnum ókleift
að taka þátt í félags- og tómstunda-
starfi með jafnöldrum sínum, fara
með þeim í ferðalög,
læra á hljóðfæri, æfa
íþróttir o.s.frv.
Hvort heldur okkur
líkar það betur eða
verr verðum við að
horfast í augu við þá
staðreynd að fram-
ganga íslenskra ráða-
manna í málefnum
öryrkja endurspeglar
ekki aðeins alvarlegan
siðferðisbrest, heldur
er hún óhagkvæm og
skammsýn -sáir
fræjum fordóma og
grefur undan þeim
siðferðisgildum sem
við viljum gjarnan
trúa að hér hafi verið höfð að leiðar-
ljósi í bráðum þúsund ár.
Nýlega birti Félagsvísindastofnun
Háskólans niðurstöður umfangsmestu
könnunar sem gerð hefur verið á við-
horfum íslendinga til velferðarmála.
Einhver afdráttarlausasta niðurstaða
þeirrar könnunar var sú að yfirgnæf-
andi meirihluti þjóðarinnar er búinn
að fá nóg af því hvernig farið er með
öryrkja í þessu ríka landi. Yfirgnæf-
andi meirihluti þjóðarinnar vill að
tryggingabætur öryrkja verði hækk-
aðar. Þetta gengur þvert á þá forgangs-
röðun sem ráðamenn hafa fylgt og
sýnir að hér hefur almenningur orðið
fyrri til að átta sig á hve röng og sið-
laus stefna stjórnvalda er í málefnum
öryrkja. Sú gjá sem þarna er staðfest
milli þings og þjóðar sýnir að meðal
hins óbreytta almennings er að verða
hugarfarsbreyting, að daunillt loft for-
dómanna er þar á verulegu undan-
haldi.
Askorun
til Alþingis
Um leið og Öryrkjabandalag
íslands þakkar þeim fjölmörgu aðil-
um, kirkjunnar mönnum, landlækni,
fjölmiðlum og almenningi, þann
stuðning sem auðfundinn hefur verið
á síðustu vikum, skorar bandalagið á
Alþingi að aflétta því neyðarástandi
sem ríkir í tryggingamálum öryrkja og
búa svo um hnúta að bætur dragist
aldrei aftur úr þróun launavísitölu.
Bandalagið skorar á Alþingi að
viðurkenna hina margvíslegu sérstöðu
öryrkja með því að hækka grunn-
SJÁ NÆSTU SÍÐU
FRÉTTABRÉF ÖRYRKJABANDALAGSINS
33