Íþróttablaðið - 01.04.1981, Blaðsíða 39

' ÍÞRÓTTAKENNSLA ÍÞRÓTTABLAÐSINS
Það hefur orðið að ráði
að íþróttablaðið birti
öðru hverju fræðsluefni
fyrir hinar ýmsu íþrótta-
greinar. Verður efnið
þannig sett upp að auð-
velt er að taka það út úr
blaðinu og geyma í sér-
stökum möppum, þegar
fram líða stundir. Ætlun-
in með þessu er sú að
íþróttaþjáifarar og
Eftir Jóhannes
Sæmundsson
fræðslufuiltrúa
íþróttamenn geti safnað
sér hagnýtum upplýsing-
um um íþróttagreinar
sínar og á það að geta
auðveldað þeim skipu-
lagningu íþróttaæfinga
sinna. Fyrsta fræðslu--
greinin í þessum flokki
fjallar um úthaldsþjálfun
körfuknattleiksmanna og
er greinin eftir Jóhannes
Sæmundsson, íþrótta-
kennara og fræðslufull-
trúa ÍSÍ. Hefur þetta efni
verið notað á þeim þjálf-
aranámskeiðum sem
Körf uknattleikssamband
íslands hefur efnt til, og
er unnið í samráði við
það.
Uthaldsþjálfun körfuknatt-
leiksmanna
í þessari grein verður fjallað um nokkur helstu
grundvallaratriði úthaldsþjálfunar fyrir körfu-
knattleik. Byggist greinin að mestu á bæklingum
„Konditions traning för Basketspelare“ sem sænska
körfuknattleikssambandið gaf út, og A-stigi Í.S.Í.,
námsefni fyrir leiðbeinendur, 1980.
Körfuknattleikur er mjög hröð íþrótt, sem byggist
mest á sprettum og hlaupum. Sóknarleikur og
varnarleikur skiptast ört á. Það, ásamt hraða
leiksins veldur því að líkamlegt álag er mjög mikið.
Til einföldunar má segja að líkaminn myndi orku á
svipaðan hátt og bensínvél, þ.e.a.s. án súrefnis,
loftfirrt (anaerobt), (orka sem er í rafgeymi bílsins)
og með súrefni loftháð (aerobt), (orkan sem mynd-
ast í aðalvélinni þegar súrefni og bensín ,,brennur“).
í sumum íþróttagreinum eins og t.d. í maraþon-
hlaupi er það loftháða starfsemin (aðalvélin) sem er
mikilvægust. í öðrum greinum eins og t.d. sprett-
hlaupum er það loftfirrð starfsemi, sem er mikl-
vægust.
í körfuknattleik skipta báðir þættir orkumynd-
unar miklu máli. Körfuknattleiksmenn þurfa að
geta tekið til sín mikið súrefni svo afköst aðalvélar-
innar séu sem mest. Vöðvarnir þurfa líka að geta
starfað án súrefnis (loftfirrt) þegar álagið er mjög
mikið. Vandamálið við loftfirrta orkumyndun í
mannslíkamanum, t.d. þegar þarf að hlaupa marga
spretti í röð, eða leika lengi undir hámarksálagi, er
að þá myndast mjólkursýra í vöðvunum. Mjólkur-
sýra er einskonar þreytuefni og ef mikið af henni
safnast fyrir í vöðvunum, truflar það tæknina og þá
fara menn að gera ólíklegustu mistök, einbeiting
slaknar og leikmaður þreytist fljótar.
Þjálfun körfuknattleiksmanna á að miðast að því
að bæta báða þessa eiginleika, þ.e.a.s. loftháða
starfsemi, sem kölluð er grunnþol og loftfirrða
starfsemi sem kölluð er sérþol. Þessar tvær leiðir
likamans til að mynda orku eru í eðli sínu frá-
brugðnar hvor annarri. Ekki er unnt að þjálfa
grunn- og sérþol með sömu æfingum, heldur verður
að beita mismunandi aðferðum.
Rétt er að hafa eftirfarandi í huga:
1. Vel þjálfað grunnþol er forsenda þess að unnt sé
að ná tilætluðum árangri með æfingum fyrir
sérþol.
2. Æfingar fyrir sérþol verða að vera sértækar,
þ.e.a.s. æfingarnar verða að vera mjög líkar eða
helst eins og leikurinn eða þættir úr leiknum.
3. Megin áherslu ber að leggja á grunnþol á undir-
búningstímabilum, en sérþol á keppnistímabil-
inu.
4. Unnt er að þjálfa grunnþol með sértækum
æfingum, þ.e.a.s. körfuboltaæfingum, en þá er
álagið í æfingunum vel undir hámarki og yfir-
leitt góð hvíld á milli endurtekninga. Aftur á
móti þarf heildartími álagsins í æfingunum að
vera lengri en ef verið er að æfa sérþol. Þess
vegna þarf að nota mestan tíma til æfinga 1—2