Morgunblaðið - 06.02.2020, Qupperneq 59

MENNING 59
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 6. FEBRÚAR 2020
AF SVIÐSLISTUM
Silja Björk Huldudóttir
silja@mbl.is
Sviðslistahópurinn Marmarabörnfrumsýndi í seinasta mánuðimyndræna sviðsverkið Eyður
á Stóra sviði Þjóðleikhússins. Í kynn-
ingu á verkinu kemur fram að fimm
strandaglópar ranka við sér á eyði-
eyju einhvers staðar milli raunheima
og skáldskapar. Í framandlegu vist-
kerfi reyna þeir að endurskapa heim-
inn eftir minni. Þegar tjöldin voru
dregin frá í upphafi kvölds ríkti myrk-
ur á sviðinu en fljótlega mátti sjá ljós-
tíru sem reyndist koma af höfuðljósi
sem notað var til að rannsaka
kringumstæður. Þegar manneskj-
urnar fimm urðu sýnilegar í góðri lýs-
ingu Halldórs Arnar Óskarssonar
voru þær í rennandi blautum fötum.
Óneitanlega flögraði sú hugsun að
rýni hvort hér væri um að ræða mann-
eskjur sem lifað hefðu nýtt syndaflóð
af og óhætt að segja að titill verksins
ýti undir slík hugrenningatengsl.
Höfundar og flytjendur verksins,
þau Katrín Gunnarsdóttir, Kristinn
Guðmundsson, Saga Sigurðardóttir,
Sigurður Arent Jónsson og Védís
Kjartansdóttir, tóku til við að skoða
heiminn sem við þeim blasti sem
reyndist að mestu vera úr plasti.
Þarna úði og grúði af fiskinetum, sem
minntu helst á sand í fjöru, risastórar
plastflöskur, ýmiss konar plastílát,
plaststóll, plaststrangar í ólíkum litum
og plastpokar sem nýttir eru til að
skýla skófatnaði á ýmsum stofnunum
samtímans. Á tímum óhóflegrar plast-
neyslu var áhrifamikið að sjá sviðs-
heim sem var bókstaflega að drukkna
í plasti.
Kristinn og Védís fóru markvisst í
það að vinda rennblaut föt sín til að
safna saman dýrmætum vatns-
dropum, sem minnti áhorfendur
óþyrmilega á að án vatns þrífst ekkert
líf. Á meðan voru Katrín, Saga og Sig-
urður að skoða umhverfi sitt og
bjuggu til ýmsar óvæntar myndir úr
fundnu efni sem forvitnilegt var að
sjá. Á meðan sat Gunnar Karel Más-
son við píanóið og skapaði áheyrilegan
hljóðheim.
Í þessum langa og mjög hæga inn-
gangskafla sýningarinnar virtust ver-
urnar stundum vera að safna hlutum
og inni á milli einvörðungu að skoða
þá. Nær algjört afstöðuleysi ríkti
hvort heldur er gagnvart umhverfinu
eða öðrum verum sviðsins sem dró
verulega úr dramatískum áhrifa-
mætti sýningarinnar fyrir hlé.
Afstöðuleysið var örlítið brotið upp
þegar verurnar stigu franskan menú-
ett og leituðu í framhaldinu útrásar
með kröftugum hlaupum og bar-
smíðum. Rólegt matarspjallið undir
lok fyrri hlutans undirstrikaði ákveð-
inn skort á hlustun í samtímanum
sem margir áhorfendur geta vafalítið
tengt við.
Autt svið beið áhorfenda eftir hlé
fyrir utan risastóran hvítan hnött
sem á var varpað vídeóverki úr
smiðju Guðmundar Úlfarssonar. Þeg-
ar verur verksins birtust á ný voru
þær klæddar tilkomumiklum bún-
ingum sem minntu á búninga hefð-
arfólks og keisara fyrri alda. Þegar
betur var að gáð reyndist efniviður
búninganna vera plast af ýmsu tagi
sem Guðný Hrund Sigurðardóttir
hafði útfært með þessum afar hug-
vitssamlega hætti. Áhugavert var að
fylgjast með persónum verksins spila
míkadó með risavöxnum trépinnum
þar sem græðgin tók iðulega völdin
við litla hrifningu annarra leikmanna,
en nokkra kátínu áhorfenda – enda
var ágætt að láta minna sig á hversu
kjánaleg græðgin er í reynd. Leik-
reglurnar virtust þó almennt vera á
nokkru reiki og ekki alltaf ljóst hvers
vegna komið var að næsta leikmanni
að spreyta sig. Trépinnarnir reynd-
ust fyrirtaks byggingarefni fyrir ver-
urnar til að afmarka sér rými á svið-
inu þar sem þær fengu frið til að
ganga í gegnum nokkurs konar púpu-
stig með tilheyrandi hreyfimynstri.
Út úr púpum sínum skriðu ber-
skjaldaðar sundfataklæddar og lífs-
glaðar verur sem tóku til við að leika
sér með vatn. Einn af hápunktum
sýningarinnar var þegar verurnar
minntu í leik sínum á styttum
skreytta gosbrunna við mikinn fögn-
uð áhorfenda. Áður en yfir lauk var
þó kominn mun dýpri undirtónn í
senuna, því gleðin breyttist fljótt í ör-
væntingu yfir vatnsskorti sem kallast
með áþreifanlegum hætti á við
áhyggjur samtímans. Lokamyndin
þar sem ein veran lá hreyfingarlaus
eftir meðan tvær aðrar líktu, með ör-
þunnu plastefni, eftir dáleiðandi öldu-
gangi með tilheyrandi ölduhljóðum,
minnti á örlög hins barnunga Alans
Kurdi sem á flótta undan stríðs-
átökum í Sýrlandi drukknaði í Mið-
jarðarhafinu undan strönd Tyrk-
lands. Þannig er óhætt að segja að
sýningin hafi iðulega verið mjög póli-
tísk og vafalítið fengið áhorfendur til
að velta fyrir sér hlutum á borð við
græðgi og misskiptingu auðs, átök-
um, skorti á náttúruauðlindum, sóun
og mengun í heiminum.
Eyður í uppfærslu Marmarabarna
býður upp á margar áhrifamiklar
myndir, sérstaklega eftir hlé, sem
skapar sterk hugrenningartengsl.
Umgjörðin er tilkomumikil í einfald-
leika sínum og hugvitssamlegir bún-
ingar frábærlega útfærðir. Afstöðu-
og tengslaleysi flytjenda, sérstaklega
fyrir hlé, gerir framvinduna hins veg-
ar vélræna og fjarlæga sem hjálpar
áhorfendum illa að tengjast efniviðn-
um sem er synd því hópnum liggur
greinilega mikið á hjarta. Sýningin
kemst ekki á flug fyrr en samband
veranna á sviðinu styrkist og farið er
að nota húmor með markvissari
hætti.
Heimur að drukkna í plasti
»Umgjörðin er til-komumikil í einfald-
leika sínum og hugvits-
samlegir búningar
frábærlega útfærðir.
Morgunblaðið/Eggert
Myndir „Eyður í uppfærslu Marmarabarna býður
upp á margar áhrifamiklar myndir, sérstaklega
eftir hlé, sem skapar sterk hugrenningatengsl.“
ICQC 2020-2022
Nánari upplýsingar um sýningartíma á sambio.is
LOKAKAFLINN
Í SKYWALKER SÖGUNNI
SÝND MEÐ ÍSLENSKU OG ENSKU TALI
6 ÓSKARSTILNEFNINGAR ÓSKARSTILNEFNINGAR11
 Rás 2
 FBL
LEIKSTÝRÐ AF CLINT EASTWOOD
BAFTA VERÐLAUN7 m.a.BESTA MYNDIN
BESTI LEIKSTJÓRINN SAM MENDES