Morgunblaðið - 06.02.2020, Síða 62

62 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 6. FEBRÚAR 2020
Úrval af þorramat,
frábærar nauta- og lambasteikur
Fossháls 27, 110 Reykjavík
Opnunartími 7.30-16.30
Sími 557 8866
pantanir@kjotsmidjan.is
Komdu við
eða sérpantaðu
Gæða
kjötvörur
Einar Falur Ingólfsson
efi@mbl.is
Að fanga kjarnann er heitið á sýn-
ingu sænska myndlistarmannsins
Mats Gustafsons sem verður opnuð í
Listasafni Íslands annað kvöld,
föstudagskvöld, klukkan 18. Gust-
afson hefur sérhæft sig í því að
fanga hverfulleik vatnslitarins og
þykir gera það af miklu næmi og list-
fengi. Hann hefur verið búsettur í
New York áratugum saman og getið
sér orð bæði sem myndskreytir fyrir
tískuheiminn og sjálfstæður mynd-
listarmaður en hann segir að allt
snúist það um að fanga fegurðina í
sinni víðustu mynd. Á sýningunni,
sem unnin er í náinni samvinnu við
Norræna vatnslitasafnið í Svíþjóð
sem Bera Nordal stýrir, eru öll
þekktustu verk Gustafsons frá síð-
ustu fjórum áratugum. Í öðrum
hluta sýningarinnar eru einkum
verk sem hann hefur unnið fyrir og í
samvinnu við tískuhús á borð við
Christian Dior, Comme des garçons,
Yohji Yamamoto, Romeo Gigli og
Yves Saint Laurent, og fyrir tímarit
eins og Vogue, Harper’s Bazaar og
Interview. Þá eru í hinum hluta sýn-
ingarinnar náttúrumyndir, portrett
og nektarmyndir – þekkt, áhrifamik-
il og myrk myndröð sem Gustafson
vann á tímum alnæmisfaraldursins í
New York á níunda áratugnum.
„Hér eru þrjú þemu áberandi,
myndir sem tengjast tísku, svo
portrtett og nektarmyndir, og loks
náttúran,“ segir Gustafson. „Þetta
eru allt klassísk viðfangsefni en ég
hafði aldrei blandað tískunni og
sjálfstæðu myndunum mínum sam-
an fyrr en þessi sýning var fyrst sett
upp í Norræna vatnslitasafninu.“
Hann segist áður hafa verið feiminn
við að blanda þessum viðfangsefnum
sínum en Bera hafi sýnt sér fram á
hvernig mætti gera það með áhuga-
verðum hætti.
En hvers vegna valdi Gustafson
vatnslitina sem sinn aðalmiðil? Bros-
andi svarar hann að þeir eigi vel við
sína skapgerð. „Maður þarf að vinna
hratt, líta lítið til baka, og svo fer ég í
hálfgerðan trans þegar ég mála og
skapa iðulega margar myndir. Síðan
skoða ég útkomuna eftir á og held
þeim myndum sem ganga upp.“
Hann bætir við að það sé lítið
hægt að lagfæra í vatnslitamyndum,
ólíkt til að mynda þegar unnið sé
með olíuliti, og hann kunni því vel.
„Ég hef þróað mína eigin tækni
við að vatnslita og læt augnablikið
ráða; ef mynd virkar ekki þá geri ég
frekar nýja en að reyna að laga
hina,“ segir hann.
Myndir um eyðnifaraldurinn
Gustafson segir uppsprettur verk-
anna á sýningunni ólíkar, því tísku-
og tímaritamyndirnar séu pantaðar
af honum. Hinar geri hann fyrir
sjálfan sig og á því sé stór munur.
„Vinnuferli mitt er nánast altaf það
sama en pöntuðu verkin eru alltaf
unnin í samstarfi við aðra, stundum
út frá nákvæmum óskum, önnur
frjálslegri, og ætlunin er ætíð að
prenta þau eða birta með einum eða
öðrum hætti. Þau eru ekki sköpuð
fyrir sýningar eins og þessa.“ En
vissulega séu pöntuðu verkin jafn-
framt afar persónuleg og hann feng-
inn til að gera þau út frá sínum stíl
og sinni einstöku nálgun, bæði
myndir sem tengjast tísku og port-
rettmyndir eins og þær sem hann
hefur gert fyrir þekkt tímarit.
En hvað með persónulegu port-
rettin á sýningunni, eru þau af fólki
sem hann þekkir?
„Já, vissulega, en ekki bara,“
svarar Gustafson. „Ég hef líka gert
talsvert af portretttum af fólki eftir
pöntun, myndir af fólki sem ég hef
stundum hitt en stundum ekki. Það
má sjá dæmi um hvort tveggja hér,
svo sem myndir af fjölskyldu-
meðlimum og kærum vinum, en svo
er önnur röð verka hér, nektar-
myndir sem ég gerði á tíunda ára-
tugnum. Það er mjög myrk sería en
á þeim tíma geisaði eyðnifaraldurinn
allt í kringum mig og ég varð að tak-
ast á við það á minn hátt. Ég er sam-
kynhneigður og allt í kringum mig í
tísku- og myndlistarheimunum var
mikið af samkynhneigðum mönnum
og margir veiktust og létust. Þetta
eru líka vatnslitamyndir en þær eru
mjög myrkar … í þeim fjalla ég um
þetta hræðilega ástand.“
Gustafson bætir við að þessi verk
hafi verið sýnd á sinni fyrstu gall-
erísýningu í Stokkhólmi árið 1994.
„Ég hef haldið áfram að gera
portrett og þar á meðal verk þar
sem ég tekst á við það að eldast, en
eins og þú veist þá eldist enginn í
tískuheiminum,“ segir hann og hlær.
„En þetta eru allt klassísk viðfangs-
efni og mig langaði fyrir ekki löngu
síðan að byrja að takast á við enn
eina klassíkina sem er náttúran.
Grunnástæðan var líklega sú að ég
ólst upp í sveit í Svíþjóð en hafði bú-
ið svo lengi í New York, starfandi í
gerviheimi tískunnar, að ég var far-
inn að þrá meiri tengingu við náttúr-
una. Ég saknaði hennar og áttaði
mig á því hvað hún var mér mikil-
væg – svo ég fór að mála náttúru-
myndir. Við sjáum úrval þeirra hér í
safninu,“ segir Gustafson.
Morgunblaðið/Einar Falur
Frjálsleg Mats Gustafson við verk sem endurspegla tískuhönnun og þekkt andlit úr heimi dægurlífs og tísku. Hann
hefur á löngum ferli sérhæft sig í vatnslitum og á sýningunni eru einnig raðir persónulegra myndverka hans.
Var farinn að sakna náttúrunnar
 Mats Gustafson hefur áratugum saman málað vatnslitamyndir fyrir tískuhúsin  Viðamikið úrval
verka hans úr tískuheiminum, auk portretta og náttúrumynda, er á sýningu í Listasafni Íslands
Annað kvöld verður opnuð í Lista-
safni Íslands innsetningin High
Plane VI eftir Katrínu Sigurðar-
dóttur en verkið er í eigu safnsins.
Katrín, sem var fulltrúi Íslands á
Feneyjatvíæringnum árið 2013,
hefur um árabil kannað áhrif skynj-
unar í margháttuðum innsetn-
ingum sínum og verkum. High
Plane VI (2001) kallar fram tengsl
manna sín á milli og við náttúruna
sjálfa. Afstæði stærða og umhverfis
er ríkur þáttur í verkum Katrínar
og í þessari innsetningu tekst hún á
við gamalt og þekkt efni íslenskrar
málaralistar, fjöllin og blámann og
fjarlægðina – sem og stöðuga nánd
listamannsins við íslenska náttúru
þó að hann sé jafnvel staddur fjarri
föðurlandinu. Verkið vísar einnig
til hreinleikans og þess óflekkaða
en skírskotar að auki til mismun-
andi viðmiða og sjónarhorna okkar
mannanna.
Listasafn Íslands eignaðist High
Plane VI árið 2005 og var verkið
sérstaklega lagað að sýningarrými
í safninu. Gestir þurfa að ganga
upp stiga til að skoða verkið. Sýn-
ingin er liður í því að kynna viða-
mikil verk og innsetningar sam-
tímalistamanna úr safneigninni.
Listasafn Íslands
Landslag Sýningargestir skoða verk Katrínar Sigurðardóttur.
Innsetning Katrínar
sýnd í Listasafninu