Morgunblaðið - 03.04.2020, Blaðsíða 9

BAKSVIÐ
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Skilningur virðist hafa verið fyrir
því innan samninganefndar Alþýðu-
sambands Íslands og miðstjórnar að
vandi atvinnulífsins er mikill og
hann bitnar á launafólki. Eigi að síð-
ur var báðum þeim tillögum sem
upp komu um að draga tímabundið
úr launakostnaði fyrirtækja hafnað.
Niðurstaðan var því að gera ekki
neitt, að minnsta kosti að svo
stöddu. Það leiddi eins og komið
hefur fram til alvarlegs klofnings í
röðum ASÍ-fólks.
Hugmyndin um að fresta tíma-
bundið 18-24 þúsund króna launa-
hækkunum frá og með 1. apríl, sem
samið var um í lífskjarasamningi,
kom til alvarlegrar skoðunar hjá
sameiginlegri samninganefnd ASÍ.
Þar sitja formenn landssambanda,
forsetar ASÍ og fulltrúi félaga með
beina aðild, um það bil tíu manna
hópur.
Tillaga um launafrystingu
Málið var rætt í þaula á fundi sl.
föstudag en um það voru skiptar
skoðanir. Drífa Snædal, forseti ASÍ,
bar að lokum upp tillögu um að
frysta allar launahækkanir með skil-
yrðum sem snúa að stjórnvöldum,
meðal annars um að verðlag yrði
einnig fryst. Talið var að hún hefði
stuðning áhrifamikilla manna við
þetta, meðal annars forystu Starfs-
greinasambandsins (SGS).
Vilhjálmur Birgisson, formaður
Verkalýðsfélags Akraness og 1.
varaforseti ASÍ, og Ragnar Þór Ing-
ólfsson, formaður VR sem er lang-
stærsta stéttarfélagið í landinu,
lögðust gegn tillögunni. Vilhjálmur
segir að þeir hafi viljað reyna að
finna mildari leið. „Við bentum á að
það væri mikilvægt að verja launa-
hækkanir fólks, það þyrfti á þeim að
halda. Það væri að taka á sig nægar
byrðar,“ segir Vilhjálmur. Svokölluð
lífeyrissjóðaleið kom þá upp.
Samninganefndin hafnaði launa-
frystingunni. Björn Snæbjörnsson,
formaður SGS, staðfestir að hann
hafi greitt atkvæði gegn henni, eins
og lífeyrissjóðaleiðinni, og segir að
það hafi hann gert af heilum hug.
Segist hann ekki vita betur en að
nokkur sátt sé í Starfsgreinasam-
bandinu um þá afstöðu. „Menn voru
ekki tilbúnir að ganga inn í kjara-
samninga fólks og jafnvel komu upp
spurningar um það hvort samninga-
nefnd ASÍ hefði heimild til þess.
Þessi afstaða kemur einnig fram í
yfirlýsingu sem Afl – starfsgreina-
félag á Austurlandi sendi frá sér.
Þar segir að enginn í miðstjórn ASÍ
hafi umboð aðildarfélaga til samn-
inga um eftirgjöf launahækkana.
Skerðir lífeyri um 772 kr.
Haldið var áfram að ræða tíma-
bundna skerðingu á mótframlagi at-
vinnurekenda í lífeyrissjóð, úr 11,5%
í 8%. Ragnar Þór og Vilhjálmur
vildu fara þá leið.
Samkvæmt útreikningum hag-
deildar ASÍ á mismunandi leiðum,
með vissum forsendum, leiðir tíma-
bundin skerðing mótframlags til 772
króna skerðingar á lífeyristekjum
fólks á mánuði eftir 30 ár. Ef ekkert
yrði gert og það leiddi til þess að
kaupmáttur minnkaði um 1% myndu
tekjur fólks skerðast um 4.300 á
mánuði og jafnvel 12.900 kr. ef
kaupmátturinn minnkaði meira.
„Þetta eru forsendurnar fyrir
þessari leið. Við þurfum að verja
störfin, verja kaupmáttinn og verja
heimilin. Ef hægt er að bjarga 300
störfum eða jafnvel þúsundum
starfa er þetta góð leið. Enginn finn-
ur fyrir henni,“ segir Vilhjálmur.
Grasrótin hefur verið klofin í mál-
inu, miðað við fréttir sem borist
Samninganefndin hafnaði lífeyr-
issjóðaleiðinni á fundi á laugardag.
Niðurstaðan var sum sé að gera
ekki neitt.
Þriðja atrenna
Samtök atvinnulífsins voru ekki
af baki dottin. Lögðu þau á mánu-
dag fyrir ASÍ formlegt tilboð um líf-
eyrissjóðleiðina með ákvæði um að
ef verðbólgan færi af stað myndi
skerðingin ganga til baka að hluta.
Tilboðinu var endanlega hafnað af
miðstjórn ASÍ í fyrradag með þeim
afleiðingum að Vilhjálmur, Ragnar
Þór og Harpa Sævarsdóttir, vara-
formaður VR, sögðu sig úr mið-
stjórn.
Í yfirlýsingu Samtaka atvinnulífs-
ins kom fram að launahækkanir 1.
apríl myndu stuðla að fleiri upp-
sögnum en ella. Skerðing mótfram-
lags hefði getað mildað höggið. ASÍ
svaraði að bragði að aldrei hefði
staðið á ASÍ að ræða við atvinnu-
rekendur og stjórnvöld um sameig-
inlegar lausnir en tilboð SA sagt af-
arkostir.
Þess má geta hér að einstakir for-
ystumenn hafa rætt við þingmenn
úr stjórnarflokkunum um aðild
stjórnvalda. Forystufólkið hefur
hins vegar ekki treyst sér í slíkar
viðræður vegna þess klofnings sem
sýnilegur hefur verið í forystu ASÍ
um málið.
Framhald hugsanlegt
Menn velta talsvert fyrir sér af-
stöðu VR, stærsta stéttarfélags
landsins og hvort málið verði til
þess að það kljúfi sig frá ASÍ. Ragn-
ar Þór Ingólfsson sagði í samtali við
mbl.is í gær að ekki væri tímabært
að ræða það mál. Sagði hann að ein-
hugur væri í stjórn VR um lífeyr-
issjóðaleiðina.
Stjórn VR sendi frá sér yfirlýs-
ingu í gær þar sem samninganefnd
ASÍ er hvött til þess að endurskoða
afstöðu sína til málsins í ljósi við-
kvæmra aðstæðna í þjóðfélaginu.
Ragnar Þór kvaðst vongóður um
að framhald yrði á málinu.
Dýrast að gera ekki neitt
 Samninganefnd og miðstjórn ASÍ höfnuðu þremur hugmyndum um tímabundna lækkun á launakostn-
aði fyrirtækja  Skilningur virðist á stöðunni en ágreiningur um leiðir  Klofningur í grasrót og forystu
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Forysta Sterkari saman var yfirskrift þings ASÍ í október 2018 þegar Drífa Snædal var kjörin forseti ASÍ og með henni varaforsetarnir Vilhjálmur Birg-
isson og Kristján Þórður Snæbjarnarson. Samstaðan hefur brostið vegna ágreinings um leiðir til að lækka launakostnað og Vilhjálmur sagt af sér.
hafa. Í leynilegri skoðanakönnun
sem Framsýn – stéttarfélag í Þing-
eyjarsýslum gerði meðal 50 manna
hóps trúnaðarmanna félagsins kom
í ljós að 78% vildu fara lífeyrissjóða-
leiðina en 19% vildu fresta launa-
hækkunum. Aðeins 3% svarenda
vildu hafna báðum leiðum. Afl –
stéttarfélag á Austfjörðum mót-
mælti hins vegar lífeyrissjóðaleið-
inni harðlega.
Hilmar Harðarson, formaður
Samiðnar, sem sæti á í samninga-
nefnd ASÍ og miðstjórn, segir að
með því að koma upp hlutastarfa-
leiðinni og fyrirgreiðslu banka og
lífeyrissjóða sé komið vel til móts
við fyrirtækin í þeim erfiðleikum
sem nú ganga yfir. Þær aðgerðir
mætti eflaust útfæra betur. Þar sé
verið að nota skattfé almennings til
að hjálpa fyrirtækjunum. „Við lítum
á það sem samfélagslegt verkefni en
ekki sé rétt að fara inn í grunn-
stoðir samfélagsins, lífeyrissjóðina, í
þeim tilgangi. Okkur finnst ein-
kennilegt ef launafólk á almenna
markaðnum þyrfti eitt að borga
brúsann.“
Það er einmitt þetta síðasta sem
stóð í mörgum og Drífa Snædal
nefndi sem rök á móti lífeyrissjóða-
leiðinni að erfitt yrði að fá aðra til
að gera það sama.
„Með þessari aðgerð væri hægt að
auka ráðstöfunartekjur launafólks
og þar með einkaneysluna, þótt
tímabundið yrði skerðing á fjár-
festingum lífeyrissjóðanna. Þann-
ig væri hægt að verja störf og lág-
marka atvinnuleysi, þjóðfélaginu
öllu til hagsbóta.“ Þetta segir í
samþykkt stjórnar VR frá því í
fyrrakvöld þar sem mælt er með
lífeyrissjóðaleiðinni.
Fram kemur að VR telur mikil-
vægt að stjórnvöld, atvinnurek-
endur og stéttarfélög leggi hönd á
plóg til að minnka skaðann sem nú
ASÍ endurskoði afstöðu sína
STJÓRN VR STYÐUR LÍFEYRISSJÓÐALEIÐINA
blasir við. Segir jafnframt að VR
hugnist ekki að umsömdum launa-
hækkunum kjarasamninga verði
frestað. Frekar að launafólk leggi
sín lóð á vogarskálarnar til að
tryggja kaupmátt með því að sam-
þykkja tímabundna lækkun mót-
framlags atvinnurekenda í lífeyr-
issjóði gegn því að atvinnulífið
haldi að sér höndum við verð-
hækkanir.
Hvetur stjórn VR samninga-
nefnd ASÍ til að endurskoða af-
stöðu sína til þessa máls í ljósi við-
kvæmra aðstæðna í þjóðfélaginu.
FRÉTTIR 9Innlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 3. APRÍL 2020
Fimmtán fulltrúar sitja í miðstjórn ASÍ. Það eru
12 fulltrúar kosnir af þingi ASÍ auk forseta og
tveggja varaforseta. Valdahlutföllin eru þannig
að félög innan Starfsgreinasambandsins og
Landssambands íslenskra verslunarmanna eru
virðast liggja þannig að Vilhjálmur Birgisson og
Ragnar Þór Ingólfsson ásamt fleiri fulltrúum
verslunarfólks eða kannski öllum, styðja aðgerð-
ina. Á móti eru aðrir fulltrúar innan SGS,
fulltrúar iðnaðarmanna og fleiri samtaka.
með fimm fulltrúa hvor blokk og iðnaðarmenn
með tvo, auk formanna Flugfreyjufélags Íslands
og Sjómannasambands Íslands. Drífa Snædal,
forseti ASÍ, er fimmtándi fulltrúinn. Línurnar í
afstöðunni til tillögunnar um lífeyrissjóðaleiðina
Vilhjálmur
Birgisson
Verkafólk og iðnaðarmenn á móti verslunarmönnum í lífeyrissjóðaleiðinni
Ragnar Þór
Ingólfsson
Drífa
Snædal
Sólveig Anna
Jónsdóttir
Kristján Þórður
Snæbjarnarson
Björn
Snæbjörnsson