Dagblaðið Vísir - DV - 11.09.2020, Blaðsíða 17

Þrátt fyrir umtal, áskor-anir og tilraunir eru vopnalögin enn óbreytt
síðan 1998. Frumvarpið er ári
eldra en lögin sjálf og mun
því texti laganna fagna kvar-
taldarafmæli eftir eitt og hálft
ár. Lögin eru að margra mati
úrelt og þar er margt sem
byggir á hugmyndum sem ber-
sýnilega eru barn síns tíma.
Til dæmis er hvergi minnst á
vopnaburð lögreglunnar, held-
ur einfaldlega vísað til þess að
lögin taki ekki til vopna í eigu
lögreglu, landhelgisgæslu og
fleiri aðila.
Annað atriði sem komið er
til ára sinna er ákvæði um
geymslu skotvopna. Sam-
kvæmt gildandi lögum er ráð-
herra veitt heimild til þess að
setja reglugerð þar sem meiri
kröfur eru gerðar til geymslu
skotvopna. Er þar ráðherra
veitt heimild til þess að setja
skilyrði um tiltekna geymslu
skotvopna eftir að tilteknum
skotvopnafjölda er náð. Hanna
Birna Kristjánsdóttir lagði
fram frumvarp árið 2014 sem
náði ekki fram að ganga. Í
greinargerð með frumvarp-
inu er þessi grein útskýrð svo
að það sé „í öðrum ríkjum
vaxandi vandamál,“ að ein-
staklingar séu að komast yfir
skotvopn sem þeir eigi ekki að
komast í, til dæmis með inn-
broti. „Hér á landi eru dæmi
um að einstaklingar komist
yfir skotvopn sem varðveitt
eru á heimilum og fremji með
þeim voðaverk. [...] Ljóst er
að fjölmargir einstaklingar
eiga verulegt safn skotvopna
og nauðsynlegt er að leitast
við að tryggja vörslu slíkra
vopna,“ segir jafnframt.
Geymsluákvæði
aldrei skýrt
Í dag virðast engar kvaðir
gerðar um geymslu á skot-
vopnum þar til einstaklingur
eignast fjórðu byssuna. Þann-
ig geta hjón átt sex skotvopn
á heimili án þess að lagaleg
skylda sé lögð á þau um að
eignast læstan byssuskáp.
Á fjórðu byssu einstaklings
myndast skylda til þess að
koma sér upp byssuskáp sem
stenst kröfur ríkislögreglu-
stjóra. Fram að því er vissu-
lega skylda til þess að hafa
skotvopn í læstum hirslum, þó
deilt sé um hvað „hirsla“ sé og
áhersla er lögð á þetta atriði
hjá lögreglu og skotveiðifélagi
Íslands.
Vopnalögum hefur verið
breytt átta sinnum en aldr-
ei verið snert við ákvæðum
um geymslu skotvopna. Árið
2014 birtist frumvarp í sam-
ráðsgátt stjórnvalda. Þar
kynnti starfandi dómsmála-
ráðherra, Sigmundur Davíð
Gunnlaugsson, drög að breyt-
ingum á vopnalögum, sem
Hanna Birna Kristjánsdóttir
hafði unnið að. Hanna Birna
sagði af sér fljótlega eftir að
frumvarpið var lagt fram og
umrætt frumvarp um breyt-
ingar á skotvopnalögum varð
því munaðarlaust með brott-
hvarfi Hönnu Birnu. Síðan þá
hefur lítið þokast í þær áttir
sem Hanna Birna lagði til og
þær breytingar sem hafa þó
verið gerðar snúa að mestu að
breytingum á skotelda-hlutum
vopnalaganna.
Lögreglumenn kallað
eftir breytingum
Lögreglumenn hafa margoft
bent á nauðsyn þess að gera
þessar breytingar á vopna-
lögum. Þannig sagði til að
mynda Daníel Guðjónsson,
yfirlögregluþjónn á Akureyri,
í viðtali við RÚV í október
2014, um það leyti sem frum-
varp Hönnu Birnu var auglýst
í samráðsgátt stjórnvalda, að
„lögregla fylgist ekki með
því að það sé gert. „Nei, það
er í rauninni ekkert eftirlit
með [geymslu skotvopna],“
segir Daníel. „Og það er svona
ákveðinn galli í kerfinu hjá
okkur og þyrfti að vera þann-
ig að sá sem á byssu á annað
borð að hann ætti jafnframt
löggiltan skotvopnaskáp. Og
það er að mínum dómi afar
brýnt að koma því á sem allra
fyrst.“
Þjófnaður skotvopna er sem
betur fer óalgengur á Íslandi.
Þó eru þess dæmi. Árið 2004
var fimm rifflum og skot-
færum í þá stolið í innbroti
í bílskúr í Grindavík. Voru
rifflarnir þá í byssuskáp sem
var ólæstur og skotfærin ekki
í aðskildum hirslum.
Árið 2003 var haglabyssum
stolið í innbroti í Keflavík og
ein þeirra svo notuð til að ógna
fólki í ráni í verslun Bónus í
Kópavogi ári síðar. Það sama
ár hljóp skot úr skotvopni sem
12 ára krakkar léku sér með
á tjaldsvæði á Selfossi. Þegar
lögregla kom á staðinn var
einn drengur látinn.
Byssueign algeng á Íslandi
Áki Ármann Jónsson, formað-
ur Skotveiðifélags Íslands,
segir að félagið hafi ekki tjáð
sig með beinum hætti um
hugsanlegar breytingar, enda
frumvarp aldrei borist þeim
til umsagnar. Hins vegar,
segir Áki, að best sé að geyma
byssur í byssuskáp. „Svo eru
önnur tæki líka til, gikklás til
dæmis, og svo er hægt að taka
lásinn úr til dæmis. Þannig
væru þau ónothæf ef einhver
óviðkomandi kemst í þau,
nema þá bara sem barefli.“
Ljóst er að byssueign á Ís-
landi er algeng, en Ísland er,
samkvæmt skýrslu Small
Arms Survey hugveitunnar, í
10. sæti yfir fjölda skotvopna
í umferð á hverja 100 íbúa, en
þau eru 31.7. Innan Evrópu eru
bara Finnar sem eiga fleiri
vopn en Íslendingar. Ofar á
listanum eru meðal annars
Bandaríkin, Líbanon, Jemen,
Svartfjallaland og Serbía.
Jónas Hafsteinsson, lög-
reglufulltrúi hjá Lögregl-
unni á höfuðborgarsvæðinu
segir heildarfjölda byssa í
einkaeign vera öðru hvorum
megin við 70 þúsund hér á
Íslandi. Inni í þeirri tölu eru
loftbyssur og jafnvel óvirkar
byssur sem menn geyma
vegna söfnunar. Jónas bendir
jafnframt á að hann leggi mun
strangari skilning í lögin en
almennt gengur. Vísar Jónas
til vopnalaganna áðurnefndu
og segir það alveg skýrt að
skotvopn eigi að geyma í
læstum hirslum. Skiptir þar
engu hversu mörg skotvopnin
eru. n
EYJAN 17DV 11. SEPTEMBER 2020
ÚRELT VOPNALÖG – Í KRINGUM 70
ÞÚSUND BYSSUR Í EINKAEIGN
Skotvopnaeign á Íslandi er útbreidd og aðeins algengari í níu löndum heims. Óljós
skilningur er lagður í hvernig geyma eigi skotvopn hér landi. Frumvarp sem
skýrt hefði lögin náði ekki fram að ganga árið 2014 og hefur ekki sést síðan.
31.7 skotvopn
eru á hverja
100 íbúa á
Íslandi. MYND/
EYÞÓR
Þannig geta hjón
átt sex skotvopn
á heimili án þess
að lagaleg skylda
sé lögð á þau um
að eignast læstan
byssuskáp.
Þorbjörg
Marinósdóttir
tobba@dv.is